अंतस्कन्न आनी कायदो
अंतस्कन्न आनी कायदो
तियात्रा विशीं
बदलगोंयांत मुंडकार आनी भाटकार आसात ही एक सत्य गजाल. भाटकार आनी मुंडकार पद्दत केन्ना असतित्वांत आयली हाचीं पाळां-मुळां सोदूंक अभ्यासक आयज पासून अपेशी थरल्यात. मुंडकार हें उतर आमकां कोल्स आनी मुंडारी भाशे कडेन व्हरता. हे मनीस गोंयचे मुळावे निवासी अशें इतिहासकार मानतात. ह्या भासां प्रमाण मुंडकार म्हळ्यार झाडाचें मूळ वा मनशाची तकली (Head). खरें म्हळ्यार मुंडकार भाटांत वस्ती करपी. हे मुंडकार भाटांत वावर करपी. झाडां पेडां रोवप, पिकावळ उतप्न करप आनी हेर वावर करप हें तांचें खाशेलपण. ह्या तांच्या वावरा खातीर तांकां भाटकाराच्या भाटांत वस्ती करपाक मेळटालें आनी तांच्या उदरपसणा खातीर तांकां रोख मेळटालो वा खाणा-जेवणाच्यो वस्तू मेळटाल्यो. काळ फुडें गलो तसो मुंडकार आनी भाटकारा मदें प्रस्न उबे जावपाक लागले. ह्याच प्रस्नांक तोंड दिवपा खातीर तेन्नाच्या पुर्तुगेज सरकारान “ lei do mundcarato–legislative diplomano.1952 ” एक कायदो चालीक लायलो. गोंय मुक्त जाल्या उपरांत गोंय सरकारान the Goa, Daman and Diu Mundkar (Protection from Eviction) Act 1975 ह्या कायद्याची उबारणी केली. (https://web.archive.org/web/20160304124313/http://goalawcommission.gov.in/reports/report1.pdf) [1] अंतस्कन्न आनी कायदो हो तियात्र म्हळ्यार असल्याच कायद्याचेर उजवाड घालता.
तियात्राक इनामां
बदलअंतस्कन्न आनी कायदो हो तियात्र 1979 वर्सा कला अकादमीचे तियात्र सर्तिंत सादर केलो तेन्ना साबार इनामां मेळोवक पावलो. तियात्र दाखोवणेक पयलें इनाम, दिग्दर्शनाक पयलें इनाम, तियात्र लेखनाक दुसरें इनाम, उजवाड येवजणे खातीर पयलें इनाम, उतत्म भुमिके खातीर एक खास इनाम आनी एक प्रमाणपत्र, गावपा खातीर एक प्रमाणपत्र फावलें. [2]
पात्रांची वळख
बदलजोकी : 20 ते 25 वर्सांचो, गरीब घराण्यांतलो तरणाटो.
मारी : जोकीची आवय.
बारेटो : 50 ते 60 वर्सांचो, एक दयाळ काळजाचो भाटकार.
डेवीड : 20 ते 25 वर्सांचो, गरीब घराण्यांतलो तरणाटो.
रापोजो : 50 ते 60 वर्सांचो, एक धारूण भाटकार.
लुसिया : सुमार 18 ते 20 वर्सांची रापोजाची चली.
सेक्रेतार : पंच्यातींत वावर करपी.
जुजू : 35 ते 40 वर्सांचो, एक शेजारी.
सरपंच : 60 ते 70 वर्सांचो, गांवचो सरपंच.
पाद्र विगार : 60 ते 70 वर्सांचो, गांवचो पाद्र विगार.
गंगाराम : 35 ते 40 वर्सांचो गोंयांत आयिल्लो, गोंया भायलो मनीस.
पिकेन्यु : 15 ते 16 वर्सांचो खापरी चलो.
मारी
बदलमारी ही एक अशिक्षीत अस्तुरी. बारेटो भाटकाराच्या भाटांत एक मुंडकान्न कशी वावुरता. जोकी हो तिचो एकलोच पूत. पूताक ल्हानाचो व्हड करचे करून बरें शिकप दिवंक ती भारीं घास घेवन वावुरल्या. ती अशिक्षीत आसा खरी पूण ती आपल्या अंतसकर्णा परमाणें जियेता. तिच्या जिवीतांत तत्वां मुल्यांक पयलो वयलो जागो आसा. तिचो पूत शिकला हें खरें तरिपूण ताणें आपलें अंतसकर्णाचेर शेण काडललें दिसून येता.[3]
बारेटो भाटकार मारी आनी ताच्या पूताक मागता तितलय आदार दिता. ताचें काळीज गरीबां सवें खूब दयाळ आसलें. जोकी तर शिकपाक पावलो जाल्यार भाटकाराच्या उदारपणाक लागून. होच भाटकार आपूण परदेसांत वेता तेन्ना तांकां आपल्या घरांत दवरता. सुमार पंद्रा वर्सां तीं भाटकाराच्या घरांत आसतात. अशा वेळार मुंडकार कायदो चालीक येता. त्या कायद्या परमाणें जीं कोण 14 वर्सां अदीक एका घरांत रावतात तें घर तांचेंच जाता. जोकी आपल्याक तें भाटकाराचें घर मेळटा देखून खुशाल जाता. आपले आवयक ही खबर सांगता तेन्ना तिका तें मानून घेवपाक कुसतार जाता. हें सारकें ना म्हण जोकीची आवय ताका जायते भाशेन सांगपाचे प्रयत्न करता. गांवचो पाद्र विगार जोकीक हेच संबंदीं अशें सांगता “ ... आरे जोकी तूं चिंता तशें न्हय रे तें. त्या सरकारच्या कायद्याक लागून तुज्या अंतसकर्णाचेर शेण काडिनाकां... (Cardozo, Tomazinho, Tiatr Goychea Somazacho Arso (2), 80, 2011)
मारीक जाय आसता आपलो पूत गोंयांत राविल्लो. तरिपूण तिचें सांगणें बेऱ्या कानार घेवन तो आफ्रिकेक वेता. थंय एके चलयेच्या मोगान पडून लग्न जाता.मारीक ही खबर आयकून झाळ भोगतात. बारेटो भाटकारा गोंयांत येता तेन्ना मारीची वागणूक ताका विचित्रूच लागता. आपलें घर जावन मारी ताका भितर सरपाक दिना. मारी ताका तें घर आपलें जालां म्हण सांगता. अशें वागपाक तिका बिलकूल नाका आसता. पूताच्या सांगणें मनांत दवरून वागता. तरिपूण सोयराणार येवन ती अशें उद्गारता “ जुजू , त्या मुंडकार कायद्याक लागून, हांवें म्हज्या अंतसकर्णाचो खून केलो...” (Cardozo, Tomazinho, Tiatr Goychea Somazacho Arso (2), 97, 2011)
संदर्भ
बदल- ↑ "Archive copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-03-04. Retrieved 2014-03-24.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ 100 years of Konkani Tiatro-Wilmix Wilson Mazarello
- ↑ Cardozo, Tomazinho, Tiatr Goychea Somazacho Arso (2), 97, 2011)