आंजेलो फ्रांसीस झेवियर माफेय

आंजेलो फ्रांसीस झेवियर माफेय हाणी गोंयांत तॉमस स्टीफन्स हाणी कोंकणी खातीर जो वावर केला तसोच मंगळुरांत केला. तांचो जल्म 12 नोव्हेंबर 1844 वर्सा टायरोल ह्या इटली आनी ऑस्टीया हाच्या शिमेर आशिल्ल्या वाठारान जालो. ते एक इटालियन पाद्री आशिल्ले. ताका इंगलीश.कोंकणी बरोबरच संस्कृत,कन्नड,तमिळ,तुळू,मल्याळम आदी भासो बेस बरो येताल्यो आनी एक म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार सुमार चारुच वर्सा भितर ताणी कोंकणी शास इतली बरें तरेन शिकिल्ली,ते कोंकणी भाशेंतल्यान वरांची वरां शेर्मांव सांगताले.

शिक्षण

आपले कॉलेजीचे शिक्षण घेतकच ताणी डॉक्टर ऑफ फिलोसफी(तत्त्वज्ञान) आनी डॉक्टर ऑफ डिविनिटी(देवशास्त्र) ही पदवी ग्रेग्रनियन विद्यापिठांतल्यान तो सोसायटी ऑफ जिजस ह्या संस्थेन भितर सरलो आनी थंयच ताणें आपल्या आपल्या शिकोवणेक सुरवात केली.तो गणित ,विज्ञान सारके विशय शिकयताले.

भारतांत-मंगळुरांत माफेय

ते वेळार मंगळुर जेजुइत पाद्रीच्या हातान आशिल्ल्या.ताका लागुनच माफे मंगळुरांत पावलो.31 डिसेंबर 1878 वर्सा माफेन मंगळुरांत पावल दवरलें आनी मुखावेली 20 वर्सा ताणी मंगळुरांत आपल्यो धार्मीक जवाबदऱ्यो सांबाळून कोंकणो खातीर वावर केलो.ताणी सांबाळिल्लौ कांय पदां म्हळ्यार

• सेमिनारीचो रितरे
• पोफेसोर
• पेरिशेचो विगार
• बिशपाचो सचीव
• सेंट अलोशियस कॉलेजीचो मुख्याध्यापक
• पेरीशीचो पाद्री

साहित्यीक वावर

• ताका इतिहासान रुची आशिल्ल्यान सगळ्यांत पयली ताणी केरळ आनी मंगळुराची लिखीत इतिहास सोदून काडले
• ताणी सोदवावर करुन वास्को गामा गोंयांत(THE LANDING OF VASCO DA GAMA
• कोंकणीची परिस्थिती पळोवन ताणी सुरवेक दोन शब्दकोश तयार केले.
• पयलो इंग्लीश-कोंकणी शब्दकोश ताणी 1883 वर्सा तयार केलो
• दुसरो कोंकणी-इंग्लीश शब्दकोश जो ताणी 1885 वर्सा तयार केलो

हे दोनूय शब्दकोश रोमी आनी कन्नड लिपयेंत आसात.हे शब्दकोश मंगळुरी कोंकणींतले पयले-वयले शब्दकोश जावन आसा.

• कोंकणी रानांतलो सोबौत सुंदर ताळो (KONKANI RANANTALO SOBIT SUNDOR TALO) नांवाचे ताणी एक व्याकरण बरयला.ह्या आदी गोंयांत व्याकरणा तयार जालीं पूण माफेक ताची एकूय प्रत मेळूंक ना.ताणी हो पुराय वावर एकटयान केलो.तशेंच दोळ्यां मुखार एकूय प्रत नाशिल्ल्यान ताणी आपलो हो वावर एक वेगळेच पद्दतीन तयार केलो.