आंबोल्यातलो इंत्रूज

आंबोल्यातलो इंत्रूज आंबावली गांवांत ज्या उत्सवाक दूसरे लोक कार्निवाल म्हणटात ताका क्रिस्तांव गावडा समाजांतले लोक इंत्रूज म्हणटात. आंबावली गांवांत इंत्रूज हो एक व्हडलो सण/लोक-उत्सव जातूंत वाटो घेतात ते फक्त दादलेच,बायलांक वांटेकार जावपाक मेळना,बायलो वांटेकार जातात त्यो फक्त पळोवपी म्हणून.

आंबावली गांवांत,इंत्रुजाच्या पयल्या आयताराक आंबोल्यांतले इगर्जेचें ‘मांय दे लुर्दीस सायबिणीचें’ फेस्त येता आनी दुसऱ्या आयताराक सावन इंत्रूजाक सूरवात जाता. गांवची इर्गज मांय दे लुर्दीस सायबिणीक भेटयल्या जिचे फेस्त आख्ख्या संवसारांत फेब्रेराचे ११ वेर समोरंभतात. पूण आंबावली गांवांत लुर्दीस सायबिणीचें फेस्त इंत्रुजाच्या पयल्या आयताराक समारंभतात. घडये गांवचो इतिहास,गांवच्या इंत्रुजाचो सण,गांवांतल्या काजाराची समारंभणी,मनांत दवरून गांवच्या जाण्टयांनी फेस्ताची ही मांडावळ ते तरेन आखिल्ली आसतली.

आंबावली गांवांत क्रिस्तांव गावडयांले सगळेच मेळून धा वाडे आसात. ते अशे कपेलभाट,गोडगाळ,चिंचावाडो,बिटयाभाट,सांतनामळ,नोवेवाडो,बिंडीमळ,बामणाभाट,बिब्यागाळ आनी आकामळ. चडशा वाडयांत १०० टक्के लोक गावडा समाजांतले. काय मोजकेच दुसऱ्या जमातीचे लोक आसात. आकामळ वाडो सोडलो जाल्यार ऊरिल्ले नवूय वाडे ऐकामेकाक लागीं आनी तेंकून आसात. दर एका वाडयाच्यो थारावीक शीमो आसात. दर एका वाडयार त्या त्या वाडयाचो मांण आसलो. आता मांण नांत खरे पूण मांणाची सुवात मात आसा ते सूवातेक मांणाची सूवात म्हूण आजून वळखतात. दर ऐका वाडयाच्यो विधी करपाक त्या त्या वाडयाचो वाडकार आसलो. वाडकाराक आता बुदवंत म्हमोन वळखतात.

फेस्ताच्या आयताराक जांव फेस्ताच्या शेनवाराक जांव सोमाराक वाडयावेले लोक मांणार एकटाय जाताले. पयलीं गांवचो बुधवंत मांणार दिवली पेटोवून आपल्यो ज्यो धार्मीक विधी आसात त्यो करतालो,उपरांत फोगोटयो मारताले आनी मागीर धोल तांशांचों वाजप मारताले. धोल तांशांचो आवाज आयकल्या उपरांत गांवच्या लोकाक कळटालें मांणार तोणी मारतात म्हण. मागीर गांवचे आनीक लोक मांणार एकठांय जाताले. सगळे लोक एकठांय जातच वाजपाचें बंद करून कांसाळेच्या तालार चोरण(सुरवातेचे गीत)म्हणपाक लोक मांणा सरभोवतणी गोल उभे रावताले. चोरोणीक दूसरे लोक चौरंग म्हण्टात. पयली कांसाळीच्या तालार गांवचो फुडारी जांव जाका चोरण कळटा तो एक एक ओळ म्हणटालो आनी ताचे फाटल्यान मांणा सरभोवतणी आशिल्ले सगळे लोक म्हणटाले. चोरण जातच लोकनाच खेळपाक सुरवात जाताली. ज्या खेळगडयाक खेळपाक येतालें ते जोडयांनी मांणार रावताले आनी दूसरे तांचो खेळ पळोवंक मांणार सरभोवतणी उभे जांव बसून रावताले. अशे तरेन सद्दां रातचे सात ते आठ दीस मांणार येंसाय मारताले. ही सगळी तयारी इंत्रूजाची. धालो अमकेच दीस मांणार खेळपाक जाय अशे बंधन आशिल्ले,पूण इंत्रूजाच्या दिसांनी तशे कांय बंधन नाशिल्ले.

दर वर्साक गांवचे सायबिणीचे फेस्त दर एक वाडो समरंभताले. ज्या वर्साक ज्या वाडयाचेर फेस्त पडटालें तो वाडो आपलो मांण नेटयतालो. मांणार सोबीत गोल चूडटांच्या मोल्लांचो माटोव घालताले. इंत्रूजाचें आख्खे सूमानभर दर एका वाडयार दीस भर धोल,तांशे आनी कांसाळ्याचो घणघण चालू आसतालो. पयल्या कार्निवाला दिसा दोन फावटी मांणार खेळटाले,सकाळचे आनी रातचेय बी.

मदल्या इंत्रूज/कार्निवाल दिसा म्हणजे सोमारा दीसा मांणार वेगळेंच वातावरण आसतालें. ते राती सदच्या भशेन मांणार रातचे खेळ्ळ्या उपरांत घुमटाच्या,म्हादाळ्यांच्या,कासाळ्यांच्या तालार वेगवेगळीं लोक-गितां म्हणून,नाचून गांवचे जाण्टेले तशेच नेण्टेले आख्खी रात सारताले. दूसऱ्या दिसा निमाणो इंत्रूज आनी एका व्हडल्या दिसाक म्हणजे निमाण्या इंत्रूजाक कार्निवांलाक व्हडा उमेदीन येवकार दिवपाक मदल्या कार्निवाला दीसा मांणार रात सारताले जांवूये. दूसऱ्या दिसाक म्हणजे निमाण्या कार्निवाला दिसा सकाळी उजवाड जातच धोल,तांशे,कांसाळी घेवन इंत्रूजाची शूभेच्छा/परबीं भेटोवपाक मेळ वाजत गाजत भायर सरतालो. गांवच्या/वाडयावेल्या दर एका घरा लागीं वचून मेळ वाजपाची मोड घालतालो आनी इंत्रूजाची शुभेच्छा वांटटालो. मेळाबराबर भुरगे/जाण्टेले आपल्या हांतात आंब्याच्यो ताळ्यो घेवन 'होय गोयो' म्हणोन नाचताले आनी शाबोय शाबोय,बलय बलय शाबोय,शाबोय शाबोय शाबोय शाबोय म्हणून वाजप्यांक जांव मेळावबराबर आशिल्ल्यांक उमेद हाडटाले. हाका आमी 'घोय घालप' म्हणटाले. ज्या घरांत त्या वर्साक कोणूय मेलो जाल्यार त्या घरा लागीं वचून वाजपाची मोड घाली नासले,पूण त्या घराब्या पासत मागणें करतालें.

ज्या घरांनी त्या सूमानांत/नव्या वर्साक काजारां जाल्यांत त्या घरां मुखार चूडटांचो माटोव आसतालो. आंबोल्यांतल्या गावडयांलीं सगळीं काजारां इंत्रूजाच्या सुमानांत जातालीं म्हणजें गांवचे फेस्त जावन मंगळराक. आमी भुरगे माटवांत वचून नाचताले. नाचपाची पद्त वेगळीच आसली माटवांचे मदले मेडीक धरून नाचप आसले. त्या घरची मागीर दाल्यात घालून मेळाबराबर आशिल्ल्यांक खावपाक वडे,गोड,कातलेचो दिताले आनी जाण्टेल्यांक पियेवपाक एक बाटली सोरो. अशे तरेन सकाळची सगळ्या वाडयार इंत्रूजाची खूशालकाय/शुभेच्छा वाट्टाले. आख्या वाडयार इंत्रूजाची शुभेच्छा वांटल्या उपरांत धोल,तांशे,कासांळी घेवन मेळ परत मांणार येतालो आनी सगळीं वाजपाचीं वाजत्रां/हातीयारा मांणार दवरून दर एकलो आपापल्या घरा वयतालो.

सांजेच्या सुमार ३ ते ३.३० वरांचेर सगळे लोक धरून बायलो,चोडवां रंगबिरंगी कपडे घालून,कांय जाण वेगळो भेस करून,कांय जाण माथ्यार रंगीत तोपयो घालून,मांणार एकठांय जाताले. देवाक नमन घातल्या उपरांत,जांव चोरोण म्हणून कांय वेळ खेळ्ळ्या उपरांत मेळ वाजत गाजत नाचत दूसऱ्या वाडयार इत्रंजाची शुभेचछा वांटूंक/भे़ट करूंक भायर सरतालो. मेळा मुखार भुरगे,दादले नाचत वयताले. तांच्या फाटल्यान वाजपी आसताले आनी तांच्या फाटल्यान पळोवपाक गांवच्यो बायलो,चेडवां आसतालीं.

दर एका वाडयार मांणार वचून मेळ धोल,तांश्याच्या,कासांळ्यांच्या तालार वाजत,गाजत नाचत भितर सरतालो. त्या दिसाक आख्खो आंबांवली गांव धोल तांश्याच्या,कासाळ्याच्या आवाजान घणघणत वयतालो. ज्या ज्या वाडयार जोसो मेळ मांणार भितर सरतालो. तसो गांवचो बूधवंत मेळाचेर सूरय तांदूळ शेवटितालो. कदाचीत मेळाक तो आपल्या मांणार/वाडयार येवकार/आर्शिवाद दितालो. मेळ मांणार नाचताले,वाजताले आनी घुमटाच्या,मादाळ्यांच्या,कांसाळ्यांच्या तालार इंत्रूमेजीतली वेग-वेगळी लोक-गितां सादर करताले. गीतां सादर करताना गितां म्हणपी मांडार मदीं उबे रावून घुमटांच्या,कांसाळ्यांच्या आनी मादाळ्याच्या तालार गितां म्हणटाले. जाल्यार नाचपी मांणार सरभोवतणी गोल उभे रावताले. दर एका गिता उपरांत वाजपी घुमटाच्या/मादाळ्याच्या वाजपाची मोड मारताले. त्या वेळार मांडार गोल उभे आशिल्ले खेळगडी/कलाकार/नाचपी वाजपाच्या तालार एका मेकाच्या बेंडार हात दवरून वेगळेच तरेन नाचताले. सातनामाळ आनी नवेवाडयार कपेलभाट वाडयाचो मेळ पयली कासाळ्यांच्या तालार चोरण म्हणटाले मागीर कासाळ्यांच्या तालार तालगडी सादर करताले,लोकनाच खेळटाले,मागीर इंत्रूमेजीतली काय लोकगीता सादर करतालें

ज्या ज्या वाडयाची कसल्या कारणाक लागून दुस्मानकाय जाल्ली आसत जाल्यार त्या त्या वाडयार मेळ वचनासलो देखीक कपेलभाट वाडयाचो मेळ बिटयाभाट आनी चिंचावाडयार वच नासलो. दुसऱ्या वाडयार वचून जें कितें करताले ताका आमी 'मांण पावोवप' म्हणटाले. मेळा बराबर वयतना कांय चेडे चेडवांच्या पोल्याक नीळ लायताले. सगळ्या वाडयाक इंत्रूजाची परबी वांट्टा म्हणसर केन्ना केन्ना रात जाताली. काळोख जाल्यार गांवचे पेत्रोलमास घेवन मेळाक व्हरपाक येताले. कांय वेळार वाजोवन वाजोवन कांय धोल,तांशे फूटटाले. कांय जाणांक नाचून-नाचून भारूय येतालो. अशे तरेन सगळ्या वाडयाक इंत्रूजाची शुभेच्छा दिल्या/वांटल्या उपरांत मेळ आपल्या घरा वयतालो. ते राती मांणार कोणूच राव नासलो.

दुसऱ्या दिसा म्हणजे शिंगी बुधवाराक सकाळी सगळे गांवचे लोक मांणार एकठांय जाताले. द्या दिसाक मांण 'निवयताले'. सगळ्यो चोरण म्हणल्या उपरांत कांसळयांच्या तालार 'आरूळं मरूळं,दिमयान चल,दिमयान चल',हे गीत म्हणत मूखेली कांसाळ्यांच्या तालार आख्ख्या मांणा भोंवतणी झीग-झीग पोजीशनान धांवतालो ताचे फाटल्यान सगळे खेळगडी एके ओळीत धांवताले. धांवता आसतना कांय जाण ताबो उरना जावन जमनीर पडटाले. उपरांत मांणार गाराणी (गाराणी म्हमल्यार मागणी/सांगणी) घालपाक मांणा सरभोवतणी उभे रावताले. ह्या वेळार मांणार भावार्ताचें वातावरण आसतालें. पयलीं गांवचो वडील गांवचे वतीन गाराणीं घालताले,मागीर जे लोक कोणाक गाराणीं घालचीं आसात तांचे वतीन सगळ्या देवांची नांवां घेवून गाराणीं घालतालो. गाराणी घालताले तेन्ना ज्या देवाचीं नांवां घेताले तीं अशीं मलकाजोण,पायकदेव,माडागूरू,भूतनाथ,गांवची सायबीण. आता काय लोक मळकाजोणाक मल्लीकारजून म्हण वळखतात. दर एका सांगण्या फाटल्यान मांणार सरभोवतणी उभे आशिल्ले लोक 'हय सायबा' म्हणून जाप दिताले आनी तीन फावटी मांणार सूरय तांदूळ शेवटीताले/मारताले. दर एका सांगण्या फाटल्यान सांगण्यात भाग घेवप्यांक सूरय तांदूळ वाट्टाले. त्या दिसाक,त्या वर्साक ज्या ज्या कोणाची काजारां जाल्यांत ते वडे,कातलेचो,गोड,दाल्यात घालून आपली भेट कशी मांणार हाडून दिताले. तशेच जे जे कोणे आदल्या वर्साक सांगणी घातिल्ली ते ते आपापली देणगी हाडून दिताले,ते सगले मागीर हाजीर आशिल्ल्यांक वाट्टाले. अशे तरेन मांण निवयताले.

सांजेर मागीर मांणाचो हिशोब जातालो. ज्या वर्साक मांणाचो जितलो देसपेज जाला ते प्रमाण घरपाटी काडटाले. सगळीं वाजपाचीं वाजंत्रां दर एका वांगडयाच्या स्वाधीन करताले,आनी हे तरेन इंत्रूज सोंपतालो.