आमोणकार, किशोरी

(जल्मः1931).

एक नामनेची हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीत गायिका. जयपूर घराण्याची नामनेची गायिका गानतपस्वीनी मोगुबाय कुर्डीकार हिची धूव आनी शिश्या. मुंबयच्या जयहिंद महाविद्यालयांत पदवीमेरेनचें शिकप. इंग्लीश, हिंदी, मराठी, उर्दू ह्या भासांचेर प्रभुत्व.

ल्हानपणासावन किशोरीक गायनाची आनी सुरांची उपाट आवड आशिल्ली. आवय मोगुबाय हिचेकडसून तिणें जयपूर घराण्याची गायकी मेळयली. खाँ सायब अन्वर हुसेन खाँ. पं. गोपाळराव, मोहन पालेकार, पं. हुस्नलाल हांचेकडल्यान तिणें शास्त्रीय संगीताचें शिकप घेतलें. इंदोर आकाशवाणीन तिच्या गायनाचो जलसो घडोवन हाडल्या उपरांत अमृतसरच्या कांय संगीत मोग्यांनी तिची जाहीर कार्यावळ केली. तेन्नासावन आयजमेरेन सुमार 35 वर्सां तिणें देशांतल्या कितल्याशाच शारांनी आपणाल्या गायनाच्यो कार्यावळी सादर केल्यात. आकाशवाणी आनी दूरदर्शनचे राश्ट्रीय कार्यक्रम तशेंच संगीत संमेलनां हांचेवरवीं तिणें श्रेश्ठ गायिका म्हूण नामना जोडल्या.

आपणाल्या गायन तपश्चर्येवांगडाच संगीत शास्त्रावेल्या ग्रंथांचें वाचन, शब्द, काव्य, रस,भाव, सूर, ताल, लय, गुरुशिश्य परंपरा, घराणी, चीज, बंदीश, नृत्य, नाटक ह्या गजालींचें गिन्यान गावप्याक आसूंक जाय अशें तिचें मत आसा. उपाट वाचनान तिणें आपलें गायन समृध्द केलां. ख्याल मांडपाची रता, अस्ताई, अंतरो, बोलतानो, द्रुत लयींतली चीज म्हणपाची खाशेली पध्दत अशे विंगड विंगड सोबीत आविश्कार तिच्या गायनांतल्यान दिसून येतात. आपणाले आवयविशींचे गुरुभक्तीचो तिका आदर आसा. ‘ स्वर होच ईश्वर ’ हो तिचो भावार्थ. शास्त्रीय गायनावांगडाच अशास्त्रीय गायन, ठुमरी, भजन, भावगीत हे प्रकार गावपांतूय फिशाल आसा. ‘गीत गाया पत्थरोंने ’ हें तिचें फिल्मी गीतूय बरेंच गाजलें. पूण फिल्मांतल्यान गावप हें आपलें ध्येय न्हय हें जाणून तिणें तो मार्ग सोडलो. संत ज्ञानेश्र्वराच्या जिविताचेर ‘ तोचि नादु सुस्वरु आला ’ आनी मीरेच्या भजनांवयलो ‘ म्हारो प्रणाम ’ हो कार्यक्रम तिचे ईश्वरभक्तीची गवाय दिता.

तिणें देश-विदेशांत आपणाल्या गायनान उपाट कीर्त मेळयल्या. 1958 वर्सा ‘ फेस्टिव्हल ऑफ इंडिया ’ कार्यक्रमावरवीं अमेरिकेंत ‘ लिंकन थिएटरांत ’ तिचें गायन जालें. पारिसांत ‘ विंटर फेस्टिव्हलां ’त गावपाचो भोवमानूय तिका फाव जाला. 1986 वर्सा संगीत नाटक अकादेमीन तिचो भोवमान केलो. 1987 वर्सा भारताच्या राश्ट्रपतींकडल्यान ‘ पद्मभूषण ’ ही पदवी तिका फाव जाली. 1987 वर्सा तिका ‘ यंग इंडियन ’ हो पुरस्कार फाव जालो. ‘ गोमन्तक मराठा समाज ’-मुंबय हांणी मानपत्र दिवन तिचो गौरव केला. ‘ गोमन्त विद्या निकेतन ’ (मडगांव) हे संस्थेन तिका आजीव सभासदाचो मान दिला. 1987 वर्सा ‘ वनिता समाज ’ – मुंबय तशेंच ‘ वसन्तराव नाईक ’ पुरस्काराचो मान तिका फाव जालो.

तरणे पिळगेमदीं शास्त्रीय संगीताची आवड निर्माण करपाक तिका यश आयलां. स्वरांतली सिध्दी, अणभव, चिंतन आनी अभ्यास हाका लागून तिचें गायन संपन्न जालां. गायन विद्येभायर ती एक बऱ्यापैकी कवयित्री. तशेंच चित्रकाम आनी रांगोळेचे कलेंतूय ती प्रवीण आसा. मानभोवमान, लोकप्रियता आनी उपाट यश मेळयल्ली ही प्रज्ञावंत गोंयकार गायिका आयज आंतरताश्ट्रीय नामनेची एक म्हान संगीत जाणकार म्हूण तोखणायेक पात्र थारल्या.