इंत्रूज
देवनागरी
|
|
इंत्रूज म्हळ्यारच ‘कार्नावल’ (*) अशें म्हणूं येता. तरी आसताना ‘इंत्रूज’ अशें म्हण्टाले.हें उतर पोर्तुगेज intrude हाचेवेल्यान आयलां. कार्नावाल हो व्हडलो दबाजो धरलो तर इंत्रूज हो ताचो एक वांटो अशें मानू येता.
इंत्रूज हो किरिस्तांव गोंयकारांचो उत्सव आसलो, तरी माघ म्हयन्यांत कांय इतिहासीक कारणांक लागून हें नांव हिंदूंच्या एका सणाकूय लायलां. हो किरिस्तांवांचो सण आसलो तरी हाका किरिस्तांव धर्माची वा इगर्जीची मान्यताय ना.
लोकसंगीत आनी लोकनाचाचें दायज सांबाळपी इंत्रूज ही मौजेची परब, व्हडल्या गोंयांसावन 9 किमी. अंतराचेर आशिल्ल्या डोंगरी ह्या गांवांत मनयतात. इंत्रूज म्हळ्यार किरिस्तांवांचो कार्निवाल जालो तरी डोंगरेर जावपी इंत्रूज म्हळ्यार हिंदूंचो शिगमो कसो मनयतात. हे परबेक इंत्रूज हें नांव कशें पडलें हेविशीं एक गजाल सांगतात ती अशी- ‘पोर्तुगेजांच्या काळांत गोंयकारांचेर खूब बंधनां आसतालीं. एक परब मनोवपाची आसल्यार सरकारा कडल्यान मान्यताय घेवंची पडटाली. तातूंत हिंदूंच्या परबेक मान्यताय दितना पोर्तुगेज अधिकारी आडमेळीं हाडटाले. देखून,जेन्ना शिगमो करपाक मान्यताय घेवंक डोंगरेवेलीं जाणटी मनशां गेलीं, तेन्ना तांच्यानी शिगमो म्हणी नासतना इंत्रूज मनोवपाखातार मान्यताय मागली. ह्या नांवान पोर्तुगेज फटवले आनी तांणी परब मनोवपाखातीर मान्यताय दिली. तेन्नाच्यान डोंगरेवेल्या शिगमोत्सवाक ‘इंत्रूज’ हें नांव मेळ्ळें.
कार्निवाल आनी इंत्रूज ह्यो परबो गोंयांत वांगडाच मनयतात. डोंगरेवेलो इंत्रूज हो गोंयांतलो पयलो शिगमो. ‘सुंवारी’ आनी ‘मेळ’ हांकां लागून इंत्रूजाक म्हत्व मेळ्ळां माघ म्हयन्याच्या कृष्ण पक्षांतल्या पयल्या सुक्राराक ही परब सुरू जाता. ही परब पांच दीस चलता. पयले दीस ‘फट्यां-सुंवारी’ आसता. ह्या दिसा त्या त्या माटवांतलो लोक एकठांय येता. वर्सभर बंद आशिल्लीं घुमटां,कासाळीं ह्या सारकीं वाद्यां माटवांत हाडटात आनी ‘फट्यां-सुंवारी’ वाजयतात. ताका फट्यां- सुंवारी हें नांव कशें पडलें तेविशीं एक गजाल सांगतात ती अशी – कोंकणीत फटें म्हळ्यार कांबळ.इंत्रूजाच्या दिसांनी तेन्ना खूब थंडी पडटाली. देखून, घरचे दादले घरा भायर सरता आसताना कांबळ पांगुरताले. कांबळ (फटें) पांगरून वाजयल्ली सुंवारी ती फट्यां-सुंवारी. त्या दिसा हेर खंयचेच धर्मीक सुवाळे करीनात.
इंत्रूजाच्या दुसरे दिसा शेनवाराक बरेंच म्हत्व आसा. त्या दिसा कितलेय पयस गेल्लो गांवचो मनीस सत्री फुलोवंक येता. हेच रातीं इंत्रूजाचे विधींक सुरवात जाता. थंयच्या पांच माटवांतले लोक आपआपल्या माटवांत एकठांय येतात. गुड्यो, तोरणां, अब्दागीर सजोवन दवरतात. दिवटी घेवन कुळावी तयार रावतात. शेनाय वाजोवंक आनी शिंग फुंकपाक वंशपरंपरेन काम करपी लोक थंय आसतात. गांवचे जाण्टे लोक शांतादुर्गेक, ग्रामदेव साखळयाक, रवळनाथ आनी पांच पंचिष्टांक गाराणें घालतात, सत्रेच्या देवाक सत्रेर वचून बसपाचें आवाहन करतात. उपरांत झगझगीत दिव्यांच्या उजवाडांत शेमेळ, घुमट आनी कासाळ्यांच्या आवाजान सत्र्यो फुलयतात.उपरांत हो पुराय मेळ गांवांतल्यान भोंवता. व्हडल्या भाटांतल्यो तीन आनी धाकट्या भाटांतल्यो दोन अश्यो पांच सुंवारी वाजत गाजत इंत्रूजाच्या माटवांत येतात. थंय एक पिंपळाचें पेड आसा, ताच्या मुखार येवन सगळ्यो सुंवाऱ्यो वाजतात.
आयतारा दीस परत्यो सुंवाऱ्यो येतात आनी दरेक घरामुखार भोंवतात. दरेक हुंबऱ्याचेर सगळ्या वाद्यांची पुजा करतात. सुंवाऱ्यो परत्यो माटवांत येतकच नाटकाक सुरवात जाता. व्हडलें भाट आनी धाकटें भाट हांगा दोनूय कडेन नाटकाचे प्रयोग जातात.
सोमारा सांजची देवीची पालखी कागदाच्या फुलांनी सजोवन, तिचेर मेणवाती लावन बँडाच्या तालांत गांवांतल्यान भोंवडायतात. तेन्ना सवायशिणी बायलो देवीक हुंवाळून तिची होंट भरतात. पालखी परती माटवांत येतकच नाटकाक सुरवात जाता.
मंगळारा दिसा मेळ आसता. ह्या दिसा सुंवारी वाजयनात, जाल्यार धोल, ताशे असलीं वाद्यां वाजयतात. पांचूय माटवांनी जेन्ना एकठांय मिरवणूक वता, तेन्ना तांकां मेळ म्हण्टात.बुधवारा दीस गुलाल जाता. चार दिसांची वर्सुकी परब ह्या दिसा सोंपता. निमणे सगळे माटवांत जमतात आनी परब बरे तरेन जाली म्हूण देवाक गाराणें घालतात. सत्रेवेलया देवाक परतो आपल्या जाग्यार बसपाक सांगतात. बिरेस्ताराक सत्यनारायणाची महापुजा करतात.