एल् साल्वादोर

मध्य अमेरिकेंतलो सगळ्यांत ल्हान आनी सगळ्यांत दाट लोकवस्ती आशिल्लो देश. क्षेत्रफल २१,३९३ चौ. किमी. लोकसंख्या ५४,६९,०००. हाचे उत्तरेवटेन आनी उदेंतेवटेन हॉंदुरास, वायव्येक ग्वातेमाला आनी दक्षिणेक तशेंच अस्तंतेक पॅसिफिक म्हासागर आसा. अटलांटिक म्हासागराचेर देग नाशिल्लो मध्य अमेरिकेंतलो हो एकूच देश. राजधानी सान साल्वादोर.

भूंयवर्णन, हवामान, वनस्पत आनी मोनजात:

पॅसिफिक दर्यादेगेवयलो सकयलो वाठार, उदेंत अस्तंत पातळिल्लें ६०० मी. उंचायेवयलें पिकाळ पठार आनी उत्तरेवटेनचे लेंपा न्हंयचें देगण हेभायर पठाराचे उत्तरेक आनी दक्षिणेक पातळिल्ल्यो दोंगराच्यो वळी अशी हांगाची भूंयरचणूक आसा. सांता आना हें हांगाचें सगळ्यांत ऊंच (२,३५५ मी.) दोंगरातेमक जावन आसा इसाल्को (१,८८५ मी.) ह्या दोंगरातेमकार जागृत ज्वालामुखी आसा. लेंपा आनी सान ह्यो ह्या देशांतल्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो. हांगा सरोवरांय बरींच आसात. तांतली ईलोपांगो, ग्वातेमाला शीमेवयली गीहा आनी कोआतेपेक हीं मुखेल आसात. वाठाराचे उंचायेप्रमाण हवामान आसता. नोव्हेंबर ते एप्रिल शिंयाळो आनी मे ते ओक्टोबर गीम आसता. गिमांत पावस पडटा. पॅसिफिक दर्यादेगेर वर्सुकी पावस १७२ सेंमी, पर्वतांनी १७५ सेंमी. ते २५० सेंमी. आनी पठारांचेर ११५ सेंमी.ते १५० सेंमी., पडटा. दर्यादेग आनी उणे उंचायेच्या वाठारांनी तापमान २५° से. ते २९° से°. आसता, जाल्यार उंचेल्या वाठारांनी १७° से. ते २२° से. आसता.

रानां व्हड अशिल्ल्यान मॅहॉगनी, देवदार, अक्रोड,बालसम, तरेकवार वखदी वनस्पत,फळझाडां,रबर असली वनस्पत सांपडटा. दक्षिणेवटेन पठारांचेर आनी उत्तरेवटेन दोंगरी वाठारांनी तण जाता. विंगडविंगड प्रकारचीं माकडां, जाग्वार, तापीर, आर्माडिलो, ऑसेलॉट हे प्राणी; कीर, इग्वाना हीं सुकणी तशेंच मानगीं आनी तरेकवार जातीचे सोरोप हांगा दिश्टी पडटात.

इतिहास आनी राज्यवेवस्था:

स्पेनची घुरी येवचे पयलीं हांगा पिपिल नांवाचे जमातीचें राज्य आशिल्लें. तांचे भाशेंत ह्या देशाक कूस्कातलान (रत्नांचो देश) म्हण्टाले. मेक्सिकोचेर जैत मेळोवपी कोर्तेझ हाच्या पेद्रो द आल्व्हारादो ह्या अधिका-यान हांगा १५२५ त स्पेनचें राज्य हाडलें तीन शतमानां स्पेनच्या शेकातळा काडल्या उपरांत १८२१ त हेर वसाहतींवांगडा होय देश स्वतंत्र जावन मेक्सिकन साम्राज्यांत ताचो आस्पाव जालो. ह्या वेळार अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांत विलीन जावचें ताणें थारायले. पूण ही गजाल घून आयली ना. १८२३ त मध्य अमेरिकन राशट्रांनी मेक्सिकोकडल्यान फुटून आपलो वेगळो संघ निर्मिलो, पूण होय १८३९ त मोडलो. १८४१ त एल् साल्वादोर पुरायपणान स्वतंत्र जालो. १८५९ त हांगा प्रजासत्ताकाची घोशणा जाली, पूण लश्करी अधिका-यांमदीं सत्तेखातीर सर्त लागली. जनरल मार्तीनेस (१९३१-४४), जनरल कास्ताननेदा कास्त्रो (१९४५-४८), ओझोरियो (१९५०-५६), लेमस (१९५६-६०), रिवेरा (१९६२-६७), फिदेल हेर्नांदेस (१९६७-७२), कर्नल आर्तुरो मोलिना (१९७२-१९७७) हे कांय मुखेल राश्ट्राध्यक्ष जावन गेले. देशांत बरेच फावड संविधानबदल जावन गेले. सध्याचें संविधान १९७३ सावन लागू जालां. ताच्याप्रमाण राश्ट्राध्यक्षाची वेंचणूक दर पांच वर्सांनी जावपाची तरतूद आसा. सध्याक नेपोलियन दुआर्त हो राश्ट्राध्यक्ष जावन आसा.

अर्थीक स्थिती:

मुखेल वेवसाय शेतवड आनी मुखेल पीक मको जावन आसा; पूण चडांत चड येणावळ काफयेचे पिकावळींतल्यान मेळटा. ल्हान सान बरेच उध्येगधंदे आसात. रसायनां,रसायनीक उत्पादनां, कांय प्रमाणांत अन्न आनी कड्डणां आनी पेट्रोल, तेभायर यंत्रसामग्रीची आयात करची पडटा. चडशे आयात वेव्हार अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, ग्वातेमाला, मेक्सिको,व्हेनेझुएला ह्या देशांलागीं जातात. काफी, साकर, कापूस ह्या सारक्या पिकांनी निर्यात जाता. कोलोन हें हामगाचें अधिकृत चलन जावन आसा.

लोक आनी समाजजीण:

वंशीक नदरेन ह्या देशांतले ९०% परस चड लोक भरसल्ल्या वंशाचे म्हळ्यार मेस्तिझो आसात. हेर इंडियन, निग्रो आनी युरोपीय वंशाचे आसात. देशांत धर्मस्वतंत्रताय आसली तरी ९०% परस चड लोक रोमन कॅथोलिक आसात. कॉफी हें हांगाच्या लोकांचे आवडटें पेय. हांगाची अधिकृत भाशा स्पॅनिश. ७ ते १३ वर्सामेरेन शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा. देशाच्या आकाराच्या मानान येरादारींत बरीच उदरगत जाल्या. प्रसारमाध्यमां आनी संचारणाचीय वेवस्था बरी आसा. साक्षरतेंचें प्रमाण ६३% आसा. सांता आना, माजिकानोस, सान मिंगेल, देलगादो हीं हांगाचीं कांय मुखेल शारां जावन आसात.