गुरुकुल

गुरुकुल ह्या शब्दाचो अर्थ गुरुचें कुटुंब वा गुरुवंश असो जाता.फुडें ह्याच गुरुकुलांक शिक्षणसंस्था ह्या नांवान वळखुपाक लागले.हे शिक्षण संस्थेचे पध्दती प्रमाण शिकपी वेद्यार्थी गुरुच्या घरांत म्हळ्य़ार आश्रमांत वा पर्णकुटींत रावन शिकप घेता.गुरुकुलाचो इतिहास हो ह्या देशाचे शिक्षणवेवस्थेचे आनी ज्ञानविज्ञानाचे उदरगतीची बुन्याद जावन आसा.

गुरुकुलांत शिकप घेवपी भुरगो धर्मसंस्कार केल्लो,मूज बांदिल्लो,ब्राम्हण,क्षत्रिय वा वैश्य आसचो पडटालो.६, ८ वा ११ वर्सांचे पिरायेर भुरग्यांक शिक्षणाखातीर गुरुकुलांत प्रवेश दिताले.हें शिकप बारा वर्सां चलतालें.गुरुकुलांत साबार विषय शिकयताले.हातूंत शास्त्र आनी विज्ञान हांचोय आस्पाव जातालो.गुरुच्या म्हर्यां त.ब्रम्हचर्यव्रताक पाळो दिवन हें शिकप घेवचें पडटालें.गुरुकुलांत वेद वेदांगां आनी शास्त्रां शिकयताले.तशेंच विद्यार्थ्यांच्या मन-बुध्दीचेर बरे संस्कार करताले.शिकप सोंपतकच गुरू विद्यार्थ्यांक गृहस्थाश्रमाचीं विंगड विंगड कर्तव्यां पाळपाखातीअर परतो घरा धाडटालो.घरा वचचेपयलीं वा शिक्षण चलतासतना विद्यार्थी आपले तांकी प्रमाण गुरूक दक्षणा दितालो.गरीब विद्यार्थी,जो दक्षणा दिवंक शकलोनाशिल्लो ताचेर कसलीच सक्ती आसनासली.तो शिकप सोंपतकच मेकळेपणान वचूंक शकतालो.

गुरूकुलांत प्रवेश घेवपाखातीर गिरेस्त वा गरिबीचो प्रस्न जरी आयलोना,तरी जातीचो प्रस्न येतालो.वयर दिल्ले तीन वर्ग सोडून हेर जातींक गुरुकुलांत केन्नाच प्रवेश मेळनासलो.पुराणांत ह्या संबंदान कर्ण आनी एकलव्याचें दोन म्हत्वाचे उल्लेख मेळटात.सूतपूत म्हूण कर्णाक,तर निषाद म्हूण कर्णाक,तर निषाद म्हूण एकलव्याक विद्या शिकोवपाचें द्रोणाचार्यान न्हयकारिल्लें.

भारतांत गुरुकुलाचें दायज पोर्विल्ल्या काळांत ऋषी-मुनींनी कितलींशींच शतमानां तिगोवन दवल्लें.गुरु,गुरुकुल आणी विद्यार्थी हांची पुराय जापसालदारकी घेवप,हें राजा आपलें कर्तव्य समजतालो.वरतंतु ऋषीची चवदा कोटी रुपयांची दक्षणा जेन्ना कौत्स गरीबीक लागून दिवंक पावलोना,तेन्ना ताणें रघुराजाकडेन धांव घेतली. पुराय संन्यास घेतिल्ल्या रघुराजान कुबेराचेर घुरी घालपाची तयारी केल्ली.