गोंयचे तियात्रिस्त

तियात्रांत अभिनय करपी आसता ताका तियात्रिस्त म्हणटात.तियात्रिस्त तियात्रांत वेग-वेगळी भुमिका करता.देखीक: मोगाची,रागाची आनी वेग-वेगळी सवंगां करता. जुआंव आगुस्तीन फेर्नांनदीस,लुकासीन रिबैर,मिंगेल रोड,बायल-तियात्रिस्त म्हळ्यार रेजीना फेर्नांदीस आदी.

जुआंव आगुस्तीन फेर्नांदीस

• लुकासीन रिबैर हांणी जरी पयलो तियात्र "इतालियन भुरगो" बरयलो तरीय तांकां तियात्राचो बापूय म्हूण वळखनात. जुआंव आगुस्तीन फेर्नांदीसान उपरांतच्या काळात जिवीत भर तियात्राच्या मळार जो दोळे दिपकावपी वावर केला ताका लागून ताका पाय तियात्रिस्त ही पदवी फावो जाल्या. सुमार ५० वर्सांचेर तियात्र माचे वयले कारकिदेत ताणी ३० वयर तियात्र माचेर हा़डले. ताचें मुळावें शिकप पुर्तुगेजींतल्यान जालें. सेंट झेवियर हाय स्कुलांतल्यान मेट्रिक मेरेनचें शिक्षण घेतलें आनी एका कंपनीत केमिस्ट म्हूण काम केलें. केमिस्ट म्हूण काम करतना ताणें बरीच नामनां जोडलीं. तो स्वता फ्रान्साक वचून वखदां हाडून विकपाक लागलो. एका पारसी मनशाच्या सांगाताक तांणी कंपनी सुरू केली. उपरांत त्या पारशी मनश्यान ताका फटयलो आनी ते वेगळे जाले. हे उपरांत ताणे दुसरे एक कंपनीत चाकरी धरली. जुआंव बाबाच्यो दोन घरकान्नी पयली रेजीना फेर्नांदीस. ही साश्टीतल्या राय गांवची. रेजीना बाय जुआंव बाबाच्या तियात्रातल्यान माचेर चडल्या. ती भायर पडल्या उपरांत सुरावलेच्या लु्र्इजा मारिया हाचेकडेन तो काजार जालो.ताका चार पूत आनी दोन धुवो आशिल्ल्यो. ताच्या कुटुबांतल्या सगळ्यानीच जुआंव बाबाच्या तियात्रानी वांटो घेतला आनी कांय जाणांनी ताच्या वांगडा ग्रामोफोन रेकाँर्डींचेर गायलां. लुकासीन रिबैर आनी जुआंव बाब हे सुरवातेक एकेच कंपनीत काम करताले आनी फुडाराक दोगूय वेगळे जाले.
• ताणी स्वताची दो कार्लुश ड्रामँटीक युवीट ही तियात्र कंपनी सुरू केली.तांचे चडशे तियात्र हेच कंपनी खाला माचेर आयले.तांणी बरयल्या तियात्राची नांवा अशी:"कावेलची सुंदरी","काजार म्हातारपणार","भाटकार(भाग १ आनी भाग २)","बेबदो","बेतीचें केस्तांव","पाडुरंग नायक कुसमणकार","जेराल्दीन","कुणबी जाकी(भाग-१,भाग-२)","गोवन पंच(भाग-१,भाग-२)","तांदळाचो ट्रायो","पा.जुजे वाज","सोसिएदाद द रॅाम टॅाम",जोझेफीन" ,"रुकमीण बाय","म्हजो खाप्री चाकोर" ,"न्हवऱ्यांचो बाजार","प्रोफसोर लैतांव","बोमायचो तेलेग्राफिश्त","खापऱ्यांचे बॅण्ड". तांचे तियात्राचे अणकार म्हळयार "ढोंगी वैज","मातीस तीव","हेनरी(भाग-१,भाग-२,भाग-३)".
• तांणी कितलेशेच विशय माचयेर हाडले. तियात्राची कांतारां आनी कथानक तांणी दवरल्यात. तियात्राची हात बरपा साबाळून दवरपी ते पयले तियात्रिस्त. कथानकाक ते खूब म्हत्व दिताले. तांच्या विनोदी भुमिकां खातीर तांकां फकाणेर फेर्नांदीस हे नांव दिलें. म्हयनो भर तरी तियात्रांच्यो येसायो मारल्या उपरांतूच तो तियात्र माचयेर दाखयतालो.
• कुणबी लोकांची कांतारां माचयेर हाडपी ते पयलेच तियात्रिस्त.सर्वसामान्य लोकांच्या सूख-दुखा कडेन ताचे बारीक लक्ष आशिल्लें आनी तेंच तांणी तियात्रांतल्यान लोकां मुखार हाडलें. ताचो दर एक तियात्र कसले तरी संदेश घेवन येतालो. तियात्र पळोवप्यांक येवजूंक लावून तांकां कितें पूण बरें शिकोवंक सोदतालो.२९ डिसेंबर १८७१ ह्या दिसाक जल्मले हे तियात्रिस्त १९ ऑगस्ट १९४७ ह्या दिसाक संवसाराच्या पड्या आड जाले. तांणी कोंकणी माचयेर सोबीत सुसंस्कृत रूप आनी आकार दिलो. कोंकणी तियात्राक मान आनी भोवमान मेळून दिलो.

यांग मिनेझीस-(१९२४-१९८९)

• यांग मिनेझीस हो गांवांन कांदोळचो. तो एक बरोवपी,बसोवपी,नट रचनाकर आनी गावपी. ताची गावपाची एक खाशेली धाटणी आनी ताळो गोड जाल्ल्यान तो चड नामना जोडूंक पावलो. ऐन त्या वेळार कितलेय लांबायेचें कांतार वेळ आयल्यार व्हडले स्पीडीन(वेगान) म्हणटालो.
• एक फावट तांणे ५०० उतरांचे एक कांतार स्वता रचून गायलें. थांबनासतना एकाद्रे रेल्वे गाडयेवरी धडाधड जलद गतीन गावप हें ताचें एक खाशेलेपण आशिल्लें. हेर कोणाकूच ते आजवेर ताचे सारकें म्हणपाक मेळूंक ना. किड-यांग-रोड ह्या त्रिकुटा मदीं रावन ताणें एका काळार तियात्री माचयेक आकांताचें योगदान दिलें.
• सात वर्सांचे पिरायेचो आसतना मिनेझीस बाबान पयलें कांतार माचयेर(स्टेजीर) म्हळें. राजवट हो ताचो पयलो तियात्र. पूण चड फामाद जालो तो 'नारद'. ताणें पयलें म्हत्वाचें कांतार गायलें ते 1942 ह्या वर्सां भायलो-भितरलो सांबाळ होवूय ताचो तियात्र सदांकाळ लक्षांत उरपासारको.

मिगेंल रोड (१९२०-१९५५)

• मिगेंल रोड हो गांवान कुठ्ठाळेचो. तो एक असामान्य प्रतिभेचो बरोवपी,बसोवपी,रचनाकर,गावपी. तो धुमकेतूवरी अचकीत मळबांत झगझगून बेगीन सोंपिल्लो म्हान कलाकार.गोड ताळयाचो गावपी म्हूण अजरंवर जाला.जुवांव अगुस्तीन फेनॊदी साच्या तियात्रांतल्यान माचयेर पयले पावल दवरले.उपरांत सौझा-फेर्रांवांवांगडा वावर केलो.ताचो पयलो तियात्र म्हळयार दुडवांचो फोर्स.घराचें केस्तांव हो ताचो गाजल्लो तियात्र.ताचो निमाणो तियात्र म्हळयार कोडू संवसार.
• मिगेंल रोडान सुमार चाळीस तियात्र बरोवन माचयेर हाडले.1945-1955 हें दशक मिगेंल रोडाचें दशक अशें मानतात.तांचे हेर कांय गाजल्ले तियात्र म्हळयार "जॅानी साश्टीकार","गरीब शेजारी","ओपन टु क्लोज","मेस्त दर्जी","सिविल मॅरेज","तारवोटी इर्मांव","कासादोर कायतान","बाकरा ओगोत जालोना","लेंबडो सांतान","नरेश खंडपी","व्होडल्या आबाचेर फेस्तपडलां",लॅार्ड फकीर,"वीद चुरचु-यांचे","सोमेस्ताचो रीणकारी","हिमट्यांचे भोगणार","इंत्रूझ वो कार्नवाल","एश्ताद तारवाट्यांचो","कुन्याद बोमोयकार","आफ्रिककार बायल","हेलमेटकार बाब",आनी "मिल्योर लिब्रांचो".
• ज्युनियर रोड हो मिगेंल बाबाचो पूत आपणाल्या बापायवरीच तियात्रिस्ट जाला.तो गावपी म्हूण चड फामाद. बापायचें गिरेस्त दायज तो व्हडा तांकीन माचयेर चलयता.तांच्या ताळयात आवाजांतली गोडसाण आनी खोलाय आसा.
• किड-यांग-रोड त्रिकुट एका काळार खूब गाजल्ले. तांतूत मिगेंल रोडाचो सहभाग आशिल्लो.ह्या त्रिकुटांत मिगेंल बाबाचे नांव निमणे आसले तरीय पांवड्यान तो सगल्यात पयलो आशिल्लो. तिगांय भितर संवसाराचे माचयेचो निरोप घेवपीय तोच पयलोय.

जासींत वाज(१९१९)

• जासींत वाज गांवान तिसवाडींतल्या दोंगरी नेवरेंचो. जासींत वाज एक बरोवपी,बसोवपी,नट रचपी आनी गावपी,विनोदी नट म्हण फामाद आसा.तो चड फामाद आसा विनोदी नट म्हणून.फाटली पन्नासा वयर वर्सां जासींत बाबा तियात्री माचयेर वावुरला.पिरायेक लागून आनी भलायकी सारकी नाशिल्लयान माचयेवेल्यान सेवा मुक्त जाले.तांकां किड बॅाक्सरावरी जासींत वाजाकूय लोक माचेवयलो "चाली चॅपलीन"अशे म्हणटाले.
• ताचे मुळावे शिकप मुंबयचे चदंनवादी-सोनापरांतल्या लिटल स्कुलांत घेतले.उपरांत तांणी मुंबयचे टांकसाळींत बावीस वर्सां नोकरी केली.तांणी चाळीसा वयर तियात्र बरोवन,बसोवन माचयेर हाडल्यात.तो पयले फावट माचयेर आयलो तो एर्नेश्त रिबेलो हांच्या 'हांव पातकी'ह्या तियात्रात.हांतूत तांणी एक कांतार गायला.मागीर दियोगीन देमेल हांणे तांकां आपल्या पंगडांत घेतलो.
• "नॅशनल आर्टिस्ट युनिटी"ह्या नांवांची तियात्रिस्तांनी एक संस्था त्या काळार सुरू केली.हांतूत दियोगीनबाबा वांगडां सौजा-फेर्रांव,अॅन्टनी वाज,किड बॅाक्सर,मिस.जुली,आलेयशीन दे कांदोली आनी जायते नामनेचे कलाकार आशिल्ले.
• आलेयशीन दे कांदोलीच्या ʹभासायल्लो न्हवरोʹह्या तियात्रातले एकदम बरे पार्तीकलागून जासींतबाब सामको वयर सरलो.आपणाले बायलेचे मुठींत शिरकल्या चिडुल्लया न्हव्याचो पार्ट जासींतबाबान वेवस्थीत उबो केल्लो.हेच जासींतबाबाचें पयले म्हत्वाचे संवग.उपरांत ताणें केन्नाच फाटी पळयलें ना.
• जासींतबाबाचे स्वताचे गाजिल्लो तियात्र म्हळयार ʹकाजारीʹ,ʹबदमाशʹ,ʹघरवालीʹ,ʹकुन्याद आनी मानाʹ,ʹआवयचे दुखʹ.१९४८ त ʹकुन्याद आनी मानाʹ ह्या तियात्राचे एकाच वर्सांक सूमार १८५ प्रयोग जाले.
• तियात्राच्या निमतान जासींतबाब आफ्रिका आनी आखाती देस चार पांच फावटी भोंवून आयलो. तांच्या स्वताच्या तियात्राचे १०० वयर प्रयोग जाल्यात.एकाच म्हयन्यात वट्ट ३२ तियात्रांनी माचयेर कामां करपाचो विक्रम जासींतबाबाच्या माचेवेल्या मोलादीक वावरांत आसपावता.

कामत दे आसोलना

• कामत दे आसोलना एक बरोवपी आनी बसोवपी नट.तो इंग्लीशींत, पुर्तुगेजींत, आनी कोंकणींत गितां रचपी आनी गावपी.
• गोंयचे सुटकेपयलीं एक फावट पुर्तुगालसाकून ‘एश्त्रेला दे पुर्तुगाल’ नांवाचो एक कला पंगड गोंयां आयिल्लो.तांचे माचयेर कामत बाबान कोंकणी पदां म्हणिल्ली.
• कामतबाबाचो गाजलेलो तियात्र ‘मांय,हो गुन्यांव तुजो ’.

‘सायब’ रोशा (रोशा ए.जे.)

सायब रोशा एक बरोवपी आनी बसोवपी. जुवांव अगुस्तीन फेर्नांदीस हाचेवांगडा वावर केला.कार्लोत हे अस्तुरेक कोंकणी माचयेर ताणेंच हाडली.तांची बायल बाय एरमेलींद कोंकणी माचयेवेल्या पयल्यावयल्या तियात्री स्त्री-कलाकारांमदली एक. ’युनियन जॅक‘ ही ताची संस्था खूब वर्सां तिगली आनी तिणें एका काळार तियात्राच्या मळार भरपूर वावर केलो.

ए.आर.सौझा-फेर्रांव(1909-1978)

• ए.आर.सौझा-फेर्रांव गांवान कामुर्लीं.उपरांत मडगांवांलागीं फातोड्ड्यां स्थायीक जालो.ए.आर.सौझा-फेर्रांव हो कोंकणी तियात्राचे वाटेवेलें एक म्हत्वाचें पेणें.एक रचनाकर,गावपी,भौरूपी,अश्टतासांचो नट, स्वता बरोवपी न्हय.ताचे चडशे तियात्र ताच्या भावान, ए.एफ.आर.सौझा-फेर्रांव हाणें बरयल्ले.
• ए.आर.हाणें बसोवन माचयेर हाडलेले.तातुंतले कांय नांवांजते अशे-‘घोळयो पूत’, ‘हेडगी पलटण’, ‘मोज्या भावा’, ‘सांतान भावडी’आदी.

दियोगीन दे मेल

दियोगीन दे मेल एक रचनाकर,गावपी,नट,कवी आनी नवलकथाकार.ताच्या गितांचो पांवडो उंचेलो-गोड ताळ्याचो गावपी म्हूण चड नामना जोडली.तियात्रिस्तांची अखेर चड करून आझीलांत जाता अशें तो सदांच म्हणी. ‘मोगूच व्हड‘हे ताचे नवलकथेचेर ‘मोगाचो आंवडो‘ हे फिल्म जालें.

किड बॉक्सर(1911-1991)

• किड बॉक्सर गांवान शवोलेचो.तांचे मुळावे शिकप गांवांतले इगर्जेचे शाळेंत जाले.भुरगेपणांत खुब मस्तेपणां,झगडीं करतालो देखून तांकां ‘बॉक्सर‘ हे नांव पडलें.हो एक खाशेल्या भरीव आवाजाचो बरोवपी,बसोवपी,नट आनी बरो गावपी कलाकार आशिल्लो.
• सुर्वेक ल्हान ल्हान संस्कृतीक कार्यावळींनी तो वांटो घेतालो.तांतूत ताणें आपणाली चमक दाखयली.सुमार सतरा वर्सांचो आसतना एर्नेशत बॉर्जिस हांच्या बोमायचो ह्या तियात्रांत माचयेर 1934 वर्सांक पयले पावल दवरले. आपणाले कलेच्या आदारान तो रोखडोच वेवसायीक माचयेर आयलो आनी थिरावलो.ह्या मनश्यान तांकां किड बॉक्सर ह्या नांवांन फुडें हाडलो.किड बॉक्सर हो एक व्हड तांकीचो कलाकार आशिल्लो.तांच्यो रचना आनी त्यो गावपाची धाटणी खाशेली तांचीच अशी आसताली.खरेपणी,ताकाच कोंकणी तियात्री माचयेवेलो चाली चॅपलीन अशें मानतात.
• किड बॉक्सराच्या तियात्रांनी तत्वगिन्यान आनी मोलादीक विचार आसताले.ओस्तोरी हो ताचो सगल्यात पयलो तियात्र.तांतूत तांणे बायलमनशेची व्हडवीक गायल्या.पूण त्या तियात्राकलागून एक व्हडलो वाद निर्माण जालो.उपरांत कोणेतरी दादलो नांवांचो तियात्र हाडलो.तिस-याच कोणेतरी मागीर ह्या वादांत तेल ओतपाक ‘कोण व्हड ?दादलो वो ओस्तोरी ?’ नांवांचो एक तियात्र माचयेर हाडलो.दोनतीन वर्सां हो वाद चलतालो.हांतूतल्यान किड बॉक्सराचे नांव गाजूंक लागलें.तांची नामना चडत गेली.तांची प्रतिमा लोकांच्या मनांत घट जायत गेली.
• कांय काळा उपरांत ताणें एडिटर पोच दे.बोमायी हो तियात्र माचयेर हाडलो. तांतूत मुंबयच्या एका सप्तकी नेमाळ्याच्या तेन्नाच्या संपादकाचेर टीका आशिल्ली.त्या सातोळ्यान मागीर किडबाबाचेर बहिश्कार घालो.ताच्या तियात्राच्यो जायराती,ताचे फोटोबी तो संपादक छापीनाय जालो.क्रिया आनी प्रतिक्रिया अशेतरेन आरत्यो-परत्यो जायत रावल्यो.पूण किडबाबाक हांतूतल्यान लुकसान जावंचे बदला फायदोच चड जालो म्हळयार जाता.
• 1945-1955 हे म्हळयार दशक मिगेंल रोडाचो तेंगशेवेलो काळ.हे दशकभर तो सुमाराभायर गाजतालो.तांच्या सगल्या तियात्रांनी किडबाबा आसतालोच. मिगेंलबाबान मुखेल पार्ट करप आनी दुसर-या पांवडयाची भूमिका किडबाबान करप हें थारलेलेंच आसतालें.
• तियात्री माचयेर विनोदी कलाकारांची एक व्हडली परंपरा असा.हातूंत जुवांव आगुस्तीन फेर्नांदीस साकून प्रिन्स जाकोब हाचेमेरेन शेंकडयानी कलाकार आसपावतात. पूण किडबाबाची धाटणी ही खासा तागोलीच. ताचो भेस आनी अभिनयाची पध्दत ज्युस्त चार्ली चॅप्लीनावरी आसताली. तें चेपें,बीडी,मिशो बी सगलें ज्युस्ताक ज्युस्त. ताच्या विनोदी सवंगाचेर चार्लीन चॅप्लीनाचो खूब प्रभाव आशिल्लो अशें म्हणूं येता.
• किडबाब आपणाले तियात्र पुराय येवजण,अभ्यास आनी तयारी केल्ले उपरांतूच माचयेर हाडटालो.ताच्यो कांय ग्रामोफोन रेकॉर्डी आसात.त्यो केन्ना केन्ना रेडियोवेल्यान आयकूंक मेळटात.आमचें नशीब ह्या कोंकणी फिल्मांत ताणें काम केलां.ताचो तो रोल लोकांचे सदांकाळ मतीत उरपाच्या पांवडयाचो जाला हातूंत दुबाव ना.
• किड बॉक्सर राष्ट्रवादी विचारांचो आशिल्लो.महात्मा गांधी,जवाहरलाल नेहरू,सुभाषचंद्र बोस सारकिल्या राष्ट्रीय फुडा-यांविशीं ताका खूब खूब आदर आशिल्लो आनी आमच्या देसाविशीं फावो तो अभिमानूय आशिल्लो.तांच्या कांतारांनी हे गजालीचे भरपूर पुरावे मेळटात.इतलेंय आसून,गोंय मुक्ती चळवळीच्या वेळार कांय वावुरप्यांनी आनी तेन्नाच्या कांय फुडाय्यांनी ताका अराष्ट्रीय थारायलो आनी ताचेर बगलांट घालून ताका बंदखणींत धाडलो.हाकालागून ताका सरकारी नोकरी लेगीत होगडावची पडली.
• बंदखणींतल्यान सुटलेउपरांत किड बॉक्सरान ‘सोमजोणेत चूक जाली’ नांवांचो एक अर्थपूर्ण तियात्र बरोवन माचयेर हाडलो.ताच्या हेर तियात्रांवरी तोवूय गाजलो. किडबाबाचे ‘जुलूम’,’किडाचे सपन‘,’आकंवार आनी काजारी’ आदी तियात्रूय नामनेक पाविल्ले.

जे.पी.’सौजालीन’ (जुझे पाश्कुआल फेर्नांदीश स १९०३ – १९७०)

• बार्देसांल्या हळदोणो गांवालागच्या सुपुल्ल्या कालवी ह्या जुंव्यावेलो.बरो, बरोवपी, बसोवपी, रचनाकर, गावपी आनी नट. धर्मीक तियात्रसंबंदी माचयेर ताका एक खाशेली सुवात आसा.
• सायब’ रोशाच्या ‘ रोमियो आनी जुलिएट ’तियात्रांत रोमियोचो पार्ट करून सौजालीनान म्हत्वाची छाप घाली.भुरगो आसतना कुणबिणी आनी हेर तरांचे बायलांचे पार्ट करतालो.एक फावट कोणतरी एक ‘सौजालीन’नांवाच्या मनशाचो पार्ट ताणें केलो.तो इतलो बरो जालो की लोकांनी जुझेबाबाकूच ’सौजालीन’ हे नांव सासणाचे दसयलें.
• ‘सांव फ्रान्सीश शाविएर’ हो ताचो तियात्र मुंबयचे ‘भांगवाडी’ त एकाच दिसा तीन फावटी दाखयल्लो. लोकांची तुफान गर्दी जाल्ली. त्या काळावेलो एक विक्रम आशिल्लो.
• सौजालीनान सुमार चाळीस तियात्र दाखयले.ताचो ‘हें आसा तें’होवूय तियात्र खूब गाजलो. मुंबयचे ‘भांगवाडी’ त तो वट्ट तो वट्ट ३७ फावटी दाखयल्लो. होवूय एक विक्रम अशॆ लोक मानतात.‘लिस्बोवाचें सपन’,’साद आयमोरेचो‘,’पायची चूक कांय मांयची चूक‘,‘पाद आग्नेल’,‘सात दुखी’,‘दोन पायची धूव’,‘निमाण्यो चार वस्तू’ हे ताचे हेर कांय गाजलेले तियात्र. ‘सात दुखी’ ह्या ताच्या तियात्रांत मेरी सायबिणीच्या जिवीतांतले कश्ट,वेदना हांच्या सात रूपाचें काळजाक तेंकपी चित्रण आशिल्ले.
• १९५०-१९६० ह्या दशकांत चड करुन गोंयच्या पोरण्या काबीझादींतल्या गांवांगांवांनी त्या तियात्राचे भरपूर गर्देसयत धडाधड प्रयोग जाल्ले. गर्दी आटापना महूण कांय सुवातांनी तियात्राचे माटव फुटबॉलाच्या मैदानांचेर घालचे पडटाले.
• कोंकणी सुदारपाच्या वावरांत सौजालीनान बरोच हातबार लायलो. तियात्रांनी सीनसिनरीचे नेपथ्य आनी सोबीत देखाव दाखोवपाची चाल ताणेंच सुरू केली अशें म्हणटात.
• भरपूर येसायो मारलेबगर सौजालीन आपणाले तियात्र माचयेर दाखयनाशिल्लो.सादरीकरण जाता तितलें निर्दोश करपाक वावुरतालो,कश्ट घेतालो.देखून ताचे तियात्र एकापरस एक सरस उतरताले.नव्यो चालारिती कोंकणी तियात्रांत रूजोवप्यांमदी ताची सुवात खूब वयली.
• सौजालीन मूळचो वेवसाय तारवटी. ताचो पयलो तियात्र आशिल्लो ‘पयल्या चेड्याचो बाप्तीझ्मु ’वा‘ तेच सांजेचें फुक्सांव’ ,धर्मीक. तियात्रांची चाल फुडें हाडपांत तो पाटांगडो जालो.
• ताचो निमणो तियात्र म्हळयार ‘सांत आतोन’.पूण जो जितो आसतना तो तियात्र पुराय जावन माचयेर आयलोना. सौजालीनाच्या मरणाउपरांत सी.आल्वारीसान तो पूर्ण करून माचयेर हाडलो.‘मीसाची भेट ’हो तियात्र दिले उपरांत तो रंगमाची सोडूंक सोदतालो.पूण त्या तियात्राची सुरवात जावंचेपयलींच सौजालीन संवसाराची माची सोडून गेलो.

सेबाश्तियांव गाब्रिएल डिसौझा ‘ कराचवाला ’

• बार्देसांतल्या गांवचो त्या काळावेलो नामनेचो बरोवपी ,रुपांतकार ,बसोवपी ,नट ,रचानकार आनी गावपी शेक्सपियराच्या ‘’मर्चन्ट ऑफ व्हेनीस’, ‘ऑज यू लायक इट’ , ‘हॅम्लेट’,‘ व्हेनीर्स टेल’ ,आदी नाटकांचे कोंकण रुपकार माचयेर हाडपी. तेभयायर,ताचे ‘कार्लुस माग्नु’ ‘बारा पार फ्रांसाचे’ आनी ‘कुश्टोबा’ हेवूय तियात्र खूब गाजले
• सेबाश्तियांवबाबान कांतारांचे कांय आल्बम्स आनी तियात्र उजवाडायले:-
• - ‘कुश्टोबा-भिरांकूळ आनी नाजूक तियात्र’ मुंबय ,व्ही.पी.प्रेस(१९०५)
• - ‘फाउस्त’ –भाग १
• - ‘फाउस्त’ –भाग २
• - ‘कांतारांचे चार आल्बम्सस’
• - ‘कॉमिक कांतारांचो आल्बम’
• - बस्तोडें;तिपोग्राफिया रांजेल(१९०९)
• - ‘कराचीवालाची भोव गोमटीं कातारांचो आल्बम’ ,मुंबय: पी.सी रुद्रीगिश (१९०९)
• - ‘कराचीवालाची चार कांतारां’ मुंबय: पिंटो आनी कंपनी (१९१७)
• निसेताव आल्मैद
• एक बरोवपी आनी गीतकार.ताचे म्हत्वाचे तियात्र हे: ‘मुंडकार जाकी ’, ‘कुजनांत मोग’ , ‘इश्टगत’ , ‘विसरलीं’ , ‘सुख-दुख्ख’, ‘इबाडलेलो घराबो’ , ‘सोयरीं-शेजारी’ , ‘धादोसपण’ , ‘निर्भागी’ , ‘कितें हांव देखतां’ ,
• ‘विस्वास फटयना’.

अन्टनी दे सा(१९१७-१९६९)

• अन्टनी दे सा गांवांन कुंकळ्ळेचो,दांडोरावेलो.मुंबय आयुर्विमो कंपनीत जायतीं वर्सां नोकरी केली.चड करून,तो तियात्रांनी मुखेल पार्ट करतालो.तो ब-यापैकी नट आसलो.ताचो अभिनय सबावीक आसतालो.
• सौझालीनाच्या धर्मीक तियात्रांनी तो चड करून जेझूचो पार्ट करतालो. खरेल्या जेझूनरीच तो लोकांक दिसतालो आनी न्हेसतालो.
• स्वता एक बरोवपी,बसोवपी,रचानकार आनी गावपी.ताचे कांय नामनेचे तियात्र हे:’आशा‘,’रगताची भेट’, ’घातकें कुम्सार’, ’मांय ती मांय’.
• ’आमचे नशीब’ आनी ’निर्मोण ’ह्या कोंकणी फिल्मांनी ताणें बरीं कामां केल्यांत.

कृष्णा लक्ष्मण मोयो(१९१९)

• गांवान दिवचलेचो.कोंकण आनी मराठींतलो नाटककार ,नाट ,गीतकार ,गावपी ,वाजोवपी ,तियात्रिस्त कलाकार तसोचनकलाकार
• पुर्तुगेजा मुस्तींत गोंयां तियात्री धाटणेचीं कोंकणी गितां (कांतारा) म्हंटालो.पुर्तुगालासाकून गोंयचे भेटेर आयिल्लया ‘एश्त्रेला दे पुर्तुगाल’ ह्या पंगडाचे माचयेर कोंकण .कांतारां म्हळ्यांत .
• गोंयचे सुटकेच्या आदल्या काळांत दोन तियात्र बरोवन, बसोवन लोकांक दाखयल्यात :‘कोंबेकार जुआंव’ ,‘दोन बायलांचो घोव ’.चडशा हिंदू कलाकाराक घेवन माचयेर तियात्र हाडपी घडये कृष्णमाम हो पयलोच गोंयकार तियात्रिश्त.
• ‘कोंबेकार जुआंव’,नाका वचो काशीनाथ, ‘कृष्णा मुजें नांव’ ‘मोगान उलय’ आदी तागेलीं कांतारां आयजूय लोकांचे जिबलेर घोळटात .एक तेंपार गोंयच्या रेडियोवेल्यान हीं गितां एकसारकीं कानार पडटालीं .
• कृष्णमामान मराठींत आनी कोंकणींत काय नाटकां आनी एकांकी बरोवन उजवाडायल्यात .‘नाटक झाले जन्माचे’ हें आत्मचरित्रपर पुस्तक ताणें मराठींत बरोवन उजवाडायलां .तातूंत नाट्यकलेखातीर कृष्णा मामान आपणालें जिवीत रर्चिलां ताचो हिशोब मेळतटा .
• पणजेचे आकाशवाणीचेर जयतीं वर्सां कृष्णमामान नोकरी केली. भुरग्यांचे कार्यावळींतलो तांचो ‘हरिमाम’ अजरंवर जाला.आयज कृष्णमामाक तागेल्या खय नांवांपरस ‘हरीमाम’ ह्य टोपण नांवानूच चड बरे वळखतात.