गोंयचे पारंपारीक खेळ

खेळ हें उतर आयकतांच आमकां आमच्या भुरगेपणाची याद जाता.सगळ्याक व्हडल्यांक तशेंच ल्हान भुरग्यांक खुबच उमेद जाता.खेळ खेळप आमच्या आरोग्याक खातीर बरें तशेंच खेळटकच आमकां एक वेगळीच खोस भोगता.गोंयचे खुब पारंपारीक खेळ आसात जे आमच्या पुर्वजाकडल्यान आमकां मेळ्ळीले आसात.देखीक: आपा लिपा, खो-खो,कबडडी,लगोरयो आदी.

खेळाचे प्रकार

1. आपा लिपा
   आपा लिपा हो खेळ भुरगीं खेळटात. हो खेळ ५ वा चड भुरगी खेळटात.पयली सगळी भुरगीं एकठांय येतात,१० ते १०० नंबर घालप. ज्या भुरग्याचेर १०० नंबर येता तो सुट्टा. निमाणे मेरेन ज्या भुरग्याचेर १०० नंबर येना तो बाद थारता आनी तो बेबो जाता.बेब्यान आपले दोळे धांपप आनी हेर सगळ्यानी लिपप.बेब्यान तांकां सोदप. बेब्यान चड पयस वचूंक फावना तो पयस घेलो जाल्यार भुरगीं रोकडीच येवून टिपो घालतात आनी तो परत बेबो जाता. जर कोण टिपो घालपाक शकलो ना जाल्यर पयलो सोदून काडिल्लो तो बेबो जात.
2. गड्ड्यानी
   गड्ड्यानी चड करून चले खेळटात, हो खेळ खेळटलो जाल्यार वाटकुळे शिमिटाचे गड्डे घेवून खेळटात हो खेळ ३ तरानी खेळटात :
   1. मिलांनी: मिलांनी खेळटलो जाल्यार जमनीर समान अंतराचेर तीन मिलां वा बुराक खणप.ह्या खेळांत खेळगडो आपले गड्डे खेळयत खेळयत दुसरया खेळगडयाच्या गड्ड्यांक मोखून पयस वरता.तशेंच आपले गड्डे तिनूय मिलांनी भरता.जो खेळगडो तिनूय मिलांनी भरून मेकळो जाता तो जैतीवंत थारता.
   2. बोदो खेळ: हो खेळ खेळटलो जाल्यार जमनीर बारा इंच व्यासाचें एक वर्तुळ काडटात.ह्या खेळांत दोंन पंगड आसतात.एक पंगड बोधार बसता आनी आपले गड्डे वर्तुळांत दवरतात.दुसरया पंगडांतले खेळगडे ते बोधाभायर काडटात.अशें करतना केन्ना केन्नाय बोधाभायल्या खेळगड्याचें गड्डे बोधान उरतात.बोधाभायर आयिल्ल्या गड्ड्याचेर पेणे मारीत मारीत बोधासावन ते पयस व्हरतात.ते गड्डे बोधार बशिल्ल्या खेळगडयानी दोनूय कोपरां मदीं धरून परतून बोधांत हाडून दवरपाचे आसतात.
3. मिठानी
   मिठानी चडश्यो चल्यो खेळटात.मिठानी खेळटना एक भुरग्याक बेबो करप.बेब्यान सगळ्या भुरग्यांक धरपाक तांचे फाटल्यान लागप.बेबो ज्या भुरग्यांचे फाटीक लागता ताणी बेगी बेगीन आपल्याक धरचे न्हय म्हण जमनीर बसकण मारप.मागीर ताका खंयच्याय एका वांगड्यान ताका येवन हात लावप.बसून आशिल्ल्यान परत धांवपाक लागप.बसतल्याक कोणेय येवून हात लावचे न्हय हाची बेब्यान जतनाय घेवची पडटा.बेब्यान उबो आशिल्ल्या खंयच्याय खेळगड्यांक हात लायलो जाल्यार तो खेळ्गडो बाद जाता.
4. लंगडी
   लंगडी खेळपाक दोन पंगड जाय आसतात.जमनीर एक चौकट काडटात.त्या चौकटींत एक पंगड रावता आनी दुसरया पंगडांतलो एकलो कोण लंगडी घालून भितर येता.तो मागीर त्या चौकटीत येवून जाता तितल्या दुसरया पंगडाच्या वागड्यांक आफुडप आनी लंगडी घालीत भायर वचप.भायर वतना वा भितर येतकच ताचो पांय जमनीक तेंकलो जाल्यर तो वांगडी बाद जाता.मागीर अशेंच दुसरो पंगड खेळटा आनी ज्या पंगडाचेर चड लंगड पडटा तो पंगड हारता.
5. धांवचेल्यानी/चोर पोलीस
   ह्या खेळांत पयली सगळीं भुरगीं एकठांय येतात.उपरांत एकलो १०,२०,३० अशे १०० मेरेन नंबर घालतात.जाचेर १०० न्ंबर येता तो सुट्टा आनी जाचेर १०० नंबर येना तो बेबो (Den) जाता.सगळी भुरगीं धांवपाक सुरवात करतात .बेबो तांच्या फाटल्यान धांवता.बेबो जाका पयलो धरता तो मगीर बेबो जाता.उपरांत तो बेबो जाता अनी सगळ्यांक धरपाक वता अशें चालूच आसता.हो खेळ खेळटना मजा येता तशेंच हो खेळ खेळपाक सोंपो.हो खेळ ल्हान व्हड सगळीं खेळटात.
6. रिंगानी
   रिंगानी खेळटना रबराचें रिंग घेतात.दोन पंगड आसातात दोनूय पंगड आपआपल्या गटांत (दोन भाग केल्या चौकोनांत)येतात.दोनय पंगडातले एक एक वांगडी येतात आनी एकामेकाकडेन तीनदां रिंग उडयतात.तिसरे फावट रिंग वता तो पंगड दुसरया पंगडाक बाद करता. बाद करतना एक पंगडान रिंग जिखले जाल्यार त्या पंगडान पयल्या पंगडाक बाद करप.बाद करतना खंयच्याय भूरग्याक रिंग आपटून सकयल पडले जाल्यार तो गडो बाद जाता.बाद जाल्या गडयान मुखावयल्या पंगडा शिमेभायर वचून रावप.रिंग ज्या पंगडाक मेळटा तो पंगड दुसरया पंगडाकडेन दिनासतना आपल्या पंगडाच्या बाद जाल्या गडयाकडेन पास करीत रावता.आनी पास करीत आसतना नखळटा दुसरया पंगडाच्या गडयांक बाद करतात.
7. तळ्यांत मळ्यांत
   हो खेळ खेळटना एक वर्तुळ काडप आनी सगळ्यानी त्या वर्तुळा सरभवतणी उबें रावप.एकल्यान वर्तुळा पयस रावूंन तळ्यांत मळ्यांत म्हणप.तळ्यांत म्हणटले की सगळ्यानी वर्तुळांत उडी मारप आनी मळ्यांत म्हणटांच फाटी उडी मारप.म्हणप्यान आपली म्हणपाची गती वाडयत वचप चुकता तो बाद जाता.जो निमाणो मेरेन उरता तो जिखता.
8. लगोरयो
   ह्या खेळांत दोन पंगड लागतात.'अ' पंगड आनी 'ब' पंगड.मदी एक गोल काडप आनी ताचे मदी एकार एक नळ्यांचे कुडके वा कट्ट्यो दवरप.'अ' पंगडाच्या एकट्या खेळगड्यान लगोरयो फाटल्यान उबे रावप.'ब' पंगडातल्या एकल्यान बॉल लगोरयाचेर मारप आनी जर बॉल लागून लगोरयो फुटल्यो जाल्यार 'ब' पंगडातल्या वांगड्यानी पयस धांवप.'अ' पंगडच्या वांगडान तांचेर बॉल मारलो जाल्यार 'अ' 'ब' पंगडाच्या सुवातेर वता.जर बॉल 'ब' पंगडाच्या वागड्यांक मेळ्ळो जाल्यार तो बॉल आनीक पयस उडयतात त्या म्हणसर 'ब' पंगडाच्या एकलो येता आनी त्यो लगोरयो सारक्यो दवरता.सगळ्यो ७ लगोरयो सारक्यो दवरल्या उपरांत ते 'लगोरयो' म्हणटात आनी जर 'ब' पंगडाच्या वांगडाच्या वांगड्यार बॉल पडलो जाल्यार 'बॉबो पडलो' म्हणटात.उपरांत हो खेळ थंयच सोपता.अशे तरेन 'ब' पंगडातले सगळे खेळगडी खेळून जातकीच 'अ' पंगडाक खेळपाक संद मेळटा.