चिखली
चिखली हो गांव गोंयच्या मुरगांव म्हालांंत आसा. हाका चिखलें आनी चिकालीम अशेंय म्हणटात. जुवारी न्हंयच्या काठार आशिल्लो हो गांव सोबीत देण्यांनी भरला. वाऱ्याच्या तालार नाचपी माड तशेंच तळीं ह्या गांवची सुंदरताय वाडयतात. पांचवीचार शेतां, देवळां, इगर्ज आनी बेट आशिल्लो हो गांव दक्षिण गोंयांत आसा. गांवांत मदीं आशिल्ली साळकांनी भरिल्ली तळीं गांवची नाजूकसाण वाडयतात. ह्या गांवाक समके लागीं शार म्हळ्यार वास्को. चिखली ह्या गांवची शीम सांकवाळ आनी दाबोली ह्या दोन गांवां कडेन सोंपता. ह्या गांवचें क्षेत्रफळ १२.८१ चौ.की.जावन आसा.
चिखली गांव
बदलहांगा नामनेचे उद्योगपती साळगांवकर, चौगुले आनी बांदेकर हांचो निवास आसा. फामाद हाडांचो दोतोर बांदेकर आनी हेर दोतोर चिखली रावतात. चिखलेचे तियात्रिस्त फ्रेंकी दा कून्हा हांणी कितलीशींच तियात्रां बरयल्यांत आनी संवंगा केल्या. हांगाचे लोक नाताल आनी चवथ हाचेवांगडा फेस्तां, देवळांतले उत्सव सगळे भावीक उमेदीन मनयतात. मांडो आनी दुल्पदां ही चिखलेचीं पारंपारीक संगितां. हिंदू भाव-भयणांक नाटकां, भजन आनी किर्तन खूब आवडटा.
शीत-कडी हें चिखलेकारांचें मुखेल जेवण. परबे वेळार लोक पातोळ्यो, नेवऱ्यो, शाकुती, खतखतें रुचीन खातात. हांगा तरेतेरेचीं सावीं नुस्तीं मेळटात, देखून नुस्तें लोकांचे आवडीचें जावन आसा. हांगा माडाची फेणी खूब फामाद आसा.
चिखले पांच महिला मंडळां आनी दोन सेल्फ हेल्प ग्रूप्स आसात. तशेंच हांगा दोन खेळांचे क्लब आसात जे राज्यांत विंगड विंगड खेळांत भाग घेतात. १९८७ वर्सां चिखलेच्या लोकांनी चिकालीम वीलेजर्स एक्शन कमिटी म्हणल्यार चिखले गांवची कृती समिती सुरू केली. ह्या समितीन गेल्या २५ वर्सां चिखलेची सुंदरता, दायज आनी पवित्रता सांबाळून दवरपाक तशेंच प्रगती करपाक खूप प्रयत्न केला.
इतिहास
बदलचिखली हो एक पोरनो गांव. आदल्या काळार आदिलशाही राजवटी खाला आशिल्लो हो गांव १५४३ ह्या वर्सा पुर्तुगेजांनी जिकून घेतलो. ह्या गांवांत कितलीशींच पुर्तुगेज राजवटींत जीं घरां आशिल्लीं, तीं तशींच आसात. पयलींच्या तेंपार, जुवारी न्हंयच्या काठार खंय खूब चिखल (रेबो) आसतालो. लोक ह्या चिखलांत पांय घालून नुस्तें धरताले. म्हणून एकवेळ ह्या गांवचें नांव चिखली अशें पडलां. पुराणांतल्यान एक असो समज आसा की चिखली ह्या गांवचो जल्म परशुरामान मारिल्ल्या बाणाक लागून जाला.[1] चिखलेंत स्टोन एजींत सुद्धा लोक रावताले. हाचे प्रमाण म्हणल्यार ह्या गांवांत आशिल्लीं तीन भुयांरां. ह्या भुयांरांचो अकस्मात सोद लागलो जेन्ना नाकेंली ह्या वाड्यार, दाबोलेच्या शीमे कडेन दोंगर खणपाचें काम चालू आशिल्लें. ह्या घोलींनीं जीं पॉटशेड्स मेळिल्लीं, ज्यो वस्तू-अवशेश मेळिल्ले ते आतां गोंय राज्य वस्तूसंग्रहालयांत दवरल्यात. चिखले चडशे क्रिस्तांव लोक रावताले. फक्त दोन वाड्यार हिंदू धर्माचे लोक रावताले. आनी आतां तर हांगां सगळ्या धर्माचें लोक रावतात.
भूगोल विद्याशास्त्र सापेक्ष रेशा
बदलचिखली हो गांव १५°२३'५८" उत्तर अक्षांश आनी ७३°५०'२७" दक्षिण रेक्षांश मदें आसा.
जनसांख्यिकी संबंधी
बदलचिखली ह्या गांवात २०११ वर्साच्या जनगणने प्रमाण, सुमार ६,९३३ लोक रावतात. तातूंतले ५७% लोक दादले तर ४३% लोक बायलां आसात. ८.९% सुमार ६ वर्सा सकयलीं भुरगीं आसात. चिखलेची साक्षरता ८५ टक्केवारी जावन आसा . तांतूत दादल्यांची साक्षरता ८९% तर ८०% बायलां साक्षर आसात.
दायज
बदल
चिखले जी जुवारी न्हंय व्हांवता, ती खुबश्या लोकांचें पोट भरता कारण हांगा बरें रुचीक सावें नुस्तें मेळटा. हांगां मेळटा तें कंवचा नुस्तें(शेल फीश) गोयांत खूब फामाद आसा. अशेंच "मेंड्यों" ह्या नांवाचें नुस्तें व्हरपाक लोक गोंयच्या वेगवेगळ्या भागांतल्यान येताले. हें कंवचा नुस्तें ह्या प्रकारांत येता आनी हें फक्त हांगाच मेळटा. जगांत हें कंवचा नुस्तें मेळपाचो दुसरो जागो म्हणल्यार मलाबार दर्या देगेर भारतीय दॄीपकल्प. पूण हांची स्ंख्या खूब कमी-कमी जायत आसा आनी तें ऩामशेश जावपाचे वाटेर आसा. देखून सरकारान तांकां ऐनडेन्जर्ड स्पीशींस म्हण घोशीत केलां. तरेकवार सवण्यांचो राबितो चिखली ह्या गांवात आसा. एकूण २५ जातींचीं सवणीं हांगा उडटना दिसतात.
वेवसाय
बदलआदल्या काळार चिखली ह्या गांवात चडशे कुणबी आनी खारवी वावुरताले. चडशें लोक शिकूंक नाशिल्ल्या कारणान दिसवड्यान कामाक वताले. हांगा रेंदेर, सोरो काडपी, म्हाले, शेतकार आनी नुस्तेकार अशें पारंपारीक वेवसाय करपी लोक सहज मेळटाले. त्या वेळार पावसाच्या दिसांनी चिखली हो गांव सैमाची पांचवी साडी न्हेशिल्ली व्हंकल कशीच दिसताली. गांवांत लोक गरीब आसले पूण समाधानी आसले. हळू हळू लोकांनी परदेशांत वचपाक सुरू केलें. लोकां कडेन पयसो आयलो. तांणी आपआपल्या भुरग्यांक शिकयले आनी कामाक लायले. मातयेच्या घरांच्या जाग्यार शिमीटाचीं घरां आयलीं. हाचो परिणाम असो जालो की दिसवड्याचे कामगार कमी जाले. पावसय बी कमी जालो. लोकांनी शेतां करपाचीं कमी केलीं. बाकीचे वेवसाय लेगीत कमी जाले.
चिखलेंची इगर्ज
बदल
सेंट फ्रांसिस झेवियर चर्च ही १७४७ ह्या वर्सा बांदिल्ली. पयली सेंट बार्थोलोमिओच्या नांवान हीच चर्च १६२५ वर्सां बांदपाचो यत्न जाल्लो. पूण अशें म्हणटात की ही चर्च केन्नाच सबंद बांदून जावंक ना. ती कोसळत उरताली. म्हूण मागीर तीच चर्च कोमुनिदाद जाग्यार बांदून सेंट फ्रांसीस झेवियर चर्च अशें नांव दिलें. ह्या चर्चींत पांच फेस्तां जातात. कणसाचें फेस्त, सेंट फ्रांसीस झेवियर फेस्त, अवर लेडी ऑफ इम्यॅक्यूलेट कन्सेप्शन फेस्त, नेटीवीटी ऑफ अवर लेडी फेस्त आनी अवर लेडी ऑफ बॉम पोर्तो फेस्त लोक मनयतात. फेस्तावेळार तियात्रां आसता, फेरी आसता आनी इगर्जेंत धार्मीक कार्यक्रम आसता. ह्या वेळार फूटबॉल खेळ आसता जो आक्वार चले आनी लग्न जाल्ल्या दादल्या मदी खेळटात. कणसाच्या फेस्तावेळार नाल्ल फोडपाची सर्त आसता. उपरांत सगळे लोक गरम गरम पातोळ्यो खातात. पालोटी होम आनी क्लोयस्टर्ड कारमेल हीं कांय चिखलेची धार्मीक स्थळां.
देवळां
बदल
श्री सातेरी देऊळ, सारकें चिखले चौकार आसा. देवळांत ९ दीस नवरात्रेचो उत्सव, २ दीस महाशिवरात्रेचो उत्सव आनी माघ शुक्ल द्वितियेक देवळाचो वर्धापन दीस मोठ्या उमेदीन मनयतात. देवीचो महाभिशेक, आरती, सत्यनारायणाची पूंजा, पालखी, भजन, किर्तन, नाटकां आनी ऑर्केस्ट्रा हे दीस फूलयतात. भाविकांखातीर ह्या दिसांनी महाप्रसाद आसता. हांगा आशिल्ल्या एका ल्हानश्या शंकराच्या देवळांत महाशिवरात्रेचो उत्सव मोठ्या उमेदीन मनयतात. शिवाय हांगा एक महावीराचें देऊळ आसा.
विद्यालयां
बदलरेजिना मुंडी हाय स्कूल
बदलहें विद्यालय विमानतळ रस्त्याच्या मातशें भितर एस. एम. आर. सी. इस्पीतळकडेन आसा. १९७१ ह्या वर्सा बांदिल्लें हें विद्यालय "क्रिस्टीयन ब्रदर्स" चलयतात. हें विद्यालय सुरवातेक ब्रदर एडमंड राइस हांणी फक्त गरीब क्रिस्तांव चल्यांखातीर सुरू केल्लें. पूण आता हांगा चल्यांबरोबर चलयोयबी शिकतात.
नेवल चिल्ड्रन स्कूल
बदल
हें विद्यालय विमानतळ रस्त्यार संरक्षण वाठारांत येता. ह्या विद्यालयांत प्राथमीक ते उच्च माध्यमीक शिक्षण मेळटा.
सी स्कॅन मेरीटायम अकादेमी
बदलह्या अकादेमींत प्री सी प्रशिक्षण म्हणल्यार दर्यांत जहाजांचेर काम करपाचें प्रशिक्षण दितात. भुरग्यांक सिद्धांत आनी प्रात्यक्षिकां दिवन तरबेज करतात.
किडझी, लिटल एंजल्स प्ले सकूल हीं कांय चिखलेचीं प्ले स्कुलां. भुरग्यांखातीर तशेंच हांगा दोन सरकारी प्राथमीक शाळा आसात.
इस्पितळां
बदलकॉटेज इस्पितळ
बदलह्या सरकारी इस्पितळांत आयुर्वेदीक, होमियोपॅथीक, दोळ्यांचे, स्त्रीविशेषतदन्य, दातांचे दोतोर आनी सर्जन आसात. हांगा एक्स-रे, अल्ट्रा-साऊंड, पॅथॉलोजी लेबोरेटोरी,काऔन्सीलींगची सोय आनी एक मोर्चरी आसा. इस्पितळाच्या वाठारांत फर्मास आशिल्ल्या कारणान दुयेंत लोकांची बरी सोय जाता.
एस. एम. आर. सी इस्पितळ
बदल१९७८ वर्सा बांदिल्लें हें इस्पितळ चिखलेच्या तेंगशेर वसलां. इस्पितळ बऱ्यांतलें बरें उपचार दिवपाक बांदिल्लें आसा. हांगा सगळे तरेचे दोतोर येतात. आधुनीक यंत्रणं आनी वेगवेगळ्या विशयांत तरबेज आनी अनुभवी आशिल्ले दोतोर ह्या इस्पितळांत आशिल्ल्यान दुयेंत लोकांचो विश्वास बळावता.
प्राथमीक आरोग्य केंद्र
बदलचिखलेच्या आनी दाबोळेच्या शिमेकडेन एक प्राथमीक आरोग्य केंद्र आसा आनी एक दोन दातांचे दोतोरय आसात.
नेवल कॉलनी
बदल
चिखलेची नेवल कॉलनी नोफ्रा १ आनी नोफ्रा २ अशां दोन भागांत आसां. दोनूय कॉलनीच्या मदल्यान एयरपोर्ट विमानतळा कडेन रस्तो वता. ही कॉलनी विमानतळाक सामकी लागी आसा. कॉलनींत सुमार ५०० क्वाटर्स आसात. हांगा ल्हानसो बाजार आसा. बाजारांत गरजेचें सगळें सामान मेळटा. हांगाच प्ले स्कूल प्राथमीक ते उच्च माध्यमीक विद्यालय, भुरग्यांचें पार्क , जोगर्स पार्क, एक डिस्पेन्सरी, सिनेमाघर, स्विमींग पूल जे फक्त नेवीच्या लोकां खातीर सिमीत आसा.
उद्योगीक वसाहत
बदलएस. एम. आर. सी इस्पितळाच्या फाटल्यावटेन ही उद्योगीक वसाहत जावन आसा. हांगा भारत गॅस, हिंदुस्तान पेट्रोलीयम, रिलायन्स ह्या कंपन्याचे एवियेशन फ्यूल चो साठो आसा. द युनीक एक्विप्मेंटस ही कंपनी तरतरेचे धातू डिटेक्टर्स तयार करता. वास्को स्टील ट्रेडर्स, आक्सिज़न, आरगॉन, कार्बन-डाय-ऑक्साईड सारखे औघोगीक वायुचो व्यापार करतात. वेगळ्या वेगळ्या रसायनाचे वेपारी, स्टीलाचे वेपारी आपले ल्हानशे विभाग ह्या वसाहतींत घालून आसात. चिखले गावांत एक दोन बर्फाचे प्लांट आसात. हांगा भंगसाळी, साई सर्वीस स्टेशनां पळोवपाक मेळटात.
== चिखली चौक ==
हाका चिखली सर्कल अशें म्हणटात. चौकांत एका वटेन भुरग्यांचे पार्क आसा, पार्का मुखार श्री सातेरी देवीचें देऊळ आसा. पार्काच्या कोनशाक श्री बाबा साहेब आंबेडकरांचो पुतळो आसा. कॉटेज इस्पितळा वटेन फ्लिटस्टोन रेस्टोरंट जायत्यो कार्यावळी आयोजीत करतात. हांगासरल्यान एक रस्तो वास्को शारांत वता, दुसरो विमानतळाकडेन वता तर आनीक एक रस्तो कुठ्ठाशे कडेन वता, जो आमचो राष्ट्रीय महामार्ग NH-17 जावन आसां. हांगाच्यानूच एक रस्तो दूरध्वनी केंद्राकडेन वता.
सूख सुविधा
बदलचिखलें गावांत खुबश्यो सोयी आसात. हांगा दूरध्वनी केंद्र, पोस्ट ऑफीस, पेट्रोल पंप, चौगुल्याचो मारुती सुझुकी शोरूम, साई सर्वीस स्टेशन, स्टेट बैंक ऑफ इंडिया आनी इंडीयन बँक आसा. गोंय विमानतळ तर सामको लागी दाबोळीच्या शीमेकडेन आसा. तशेंच हांगाच्या लोकांक दाबोळी आनी वास्को रेल्वे स्टेशनां लागीं जावन आसात. चिखली चौकार बस स्टॅण्ड आसा जंय भाड्याच्यो मोटरसायकली बी मेळटात. हांगा विमानतळ रस्त्याचेर एक सिनियर सिटीझन पार्क येवपाचें आसा.
संदर्भ
बदल- ↑ Amchem Diaz, A Souvenir to Commemorate 20years of People’s Successful Movement to Protect Chicalim’s Heritage