तान

देवनागरी

Romi

तान कुडींतलें उदकाचें प्रमाण उणें जाल्ल्यान जावपी एक संवेदना. ही एक सैमीक रितीन जावपी प्रकिया. मनशाचे कुडीक दर दिसा 2500 घनसेंमी उदक लागता. हातूंतलें सुमार जेवणांतल्यान मेळटा. सुमार 10 अन्न पचनक्रियेंतल्यान निर्माण जाता आणि उरिल्लें 40 उदक हें दूद, च्या काफी सारकिल्या पातळ पदार्थांतल्यान मेळटा. नमशाचे वा मोनजातीचे कुडींत उदकाचो समतोल आसप ही सैमीक गरज. मूत, घाम ह्या मुखेल घटकांच्या रुपांत कुडींतलें उदक भायर पडटा.

तेभायर पातळ परसाकडेन, ओंकारे, लासपांतल्यान जाल्ले घाय आणि मूत तशेंच घामा संबंदीत दुयेंसा सारकिल्या साबार कारणांक लागून कुडींतलें उदक भायर वता कुडींतल्या उदकाचें प्रमाण उणें जाल्ल्यान तान लागता. मनशाचे कुडींतलें उदक जेन्ना उणें जाता तेन्ना ताचे कुडींतल्यो पेशी आंवळून येतात. ह्या बदलाची मेंदवाक जाणीव करुन दिवपी एक खाशेली रचणूक कुडींत कार्य करता. ते रचणुके वांगडाच मेंदवाच्या पेशींनीय जे बदल घडटात ताचो परिणाम म्हणून रोखडीच तानेची संवेदना जागी जाता जेन्ना उदक पियेवंक मेळना, तशेंच मुतांतल्यान वा गरमेच्या दिसांनी घामांतल्यान कुडींतलें उदक भायर वता तेन्नाय तानेच्या संवेदना जाता.

पूण पातळ परसाकडेन जावप ह्या सारकिल्या दुयेंसांनी सुर्वेक खूब तान लागता, पूण उपरांत जेन्ना कुडींतले उदक आणि क्षार (SALT) उणें जाता तेन्ना चड करुन तानेची जाणविका जायना. हाचेचयल्यान, जेन्ना तान लागता तेन्ना कुडींतलेळ उदकाचें प्रमाण थीर आसता अशें म्हणूक जावंचें ना. विज्ञानीक प्रयोगांवरवीं मनशाच्या मेंदवाचो अंधःश्चेतक भाग तानेच्या संवेदनेविशीं जागरुक आसता आनी थंयच्यान तानेची जाणविकाय निर्माण जाता, हें सिध्द जालां. मेंदवाचो हो भाग जर यंत्राच्या आदारान नश्ट केलो जाल्यार तानेची संवेदना काबार जाता. तशेंच, जर मेंदवांतले तानेविशीं सुचोवणी दिवप सुवयेंतल्यान विद्युत ल्हारा उदेशीं उत्तेजीत करीत जाल्यार त्या जनावराक अंधःश्चेतक (hypothalamus) ह्या भागांक जर कसलेंय दुयेंस जालें जाल्या तानेविशींचें संतुलन इबाडटा. अँटी डायुरेटीकं (antidiuretic) हॉर्मोन नांवाचो एक कार्य वा उत्तेजक अंतःस्त्रावाचे संहति प्रवणता (concentration /gradient) उणें जाता हाचो परिणाम म्हणून मुत्रपिंडांतल्यान उदक कुडीभायर वता. सादारपणान सुमार 1 मि. लि. मूत मिनटाक तयार जाता. पूण कुडींत जर उदकाचें प्रमाण चड आसलें जाल्यार एका मिनटाक 16 जाता. डायबेटीस इंरिपिडस गोडेंमूत दिसाक 24 लिटरांमेरेन मूत कुडींतल्यान भायर वचूंक शकता. हें दुयेंस जाल्ल्या मनशाक खूब तान लागता. गोडयामुताचें दुयेंस आशिल्ल्याकय खूब तान लागता तशेंच खूब मुतूं करुन कोशिकांचे उदक सुकल्यार, प्रमाणापरस कुडींत मीठ चड आसल्यार लागता. तानेची संवेदना ही भितल्ल्यान निर्माण जाता आसली तरी भोवतेक खेपे तान लागता तेन्ना कांय फावटीं मनीस भियेता. तेन्ना तानेची भितल्ली संवेदना जालेबगरय ताळो सुकता. अशा वेळार ते व्यक्त्तीक उदक पियेवपाची इत्सा जाता. म्हणून तान ही शारिरीक तशी मानसीक संवेदना जाणवली तरी तिचो खरेलो संबंद कुडीच्या उदकाच्या प्रमाणांतल्या बदलाकडेन येता. कांय वखदां घेतलीं म्हण्टकच तान लागता. तशेंच मनशान चड कश्टांचें काम केल्यारय ताका तान लागता.

पोटांत फाव तितलें उदक गेलें म्हण्टकच जठर फुगता आनी थंयच्या तंत्रिकांवरवी अधःश्चेतकांत संवेदना पावता. हाका लागून आनीक उदक पिवपाची क्रिया जाता. पूण उदकाचें प्रमाण कमी जालें म्हण्टकच उदक पिवपाची इत्सा निर्माण जाता.