दादाभाई नवरोजी

दादाभाई नवरोजी दादाभई नवरोजी हांचो जल्म दि. 4 सप्टेंबर 1825 या दिसा मुंबय जालो. दादाभाई नवरोजी हो येक व्हड फुडारी, अर्थशास्त्र आनी राशट्रीय काँग्रसचो एक सस्थापक. मुंबयच्या एका आचार्य पारशौ कुऴांत ताचो जल्म जालो. ताच्या बापायचें नांव नवरोजी पालनजी दोदीं आनी आवयचें नांव माणेकबाई. ताचे पिरायेच्या चवथ्याच वर्सा, ताच्या बापायक मरण आयलें. ताचे सुरवेचें शिक्षण नेटिव्ह एज्युकेशन सोसायटीचे शाऴेंत जालें. कॉलेजांत वचचे पयलीं, पिरायेच्या इकराव्या वर्सा, शोराबजी श्रॉफ हाचें सात वर्साचें गुलाबी नावाचें चलये वागडां दादाभाईचें लग्न जालें. दादाभाईक एक पूत आनी दोन धुवो अशीं तीन अपत्यां दालीं. कॉलेजांत अध्यापन करतनाच ताणें मुंबयंत समाज सुदारणेच्यो कितल्योशोच चऴवऴी उबारल्यो स्टुडंटूस लिटररी एन्ड सायंटिफिक सोसायटी ह्या नांवाची संस्था स्थापून, तिचे मराठी आनी गुजराती ज्ञानप्रसारक मंडऴी ह्या नांवाचे दोन प्रसिध्दी फांटे सुरू केले. ताणेंच पयलीं मराठी आनी पारशी चलयांच्यो शऴा काडल्यो. तेच भाशेन बाँबे प्रसिडॅन्सी असोसिएशन, हराणी फंड, पारशी जिमखाना, विडो रिमॅरेज ऍसोसिएशन, फ्रामजी इन्टिटयूट, व्हिक्टोरिया ऍन्ड आलबर्ट म्युझियम ह्या संस्थांची स्थापणूक करपाक फुडाकार घेतलो. 1851 वर्सा ताणें ‘रास्तगोफ्तार’ (सत्यवादी) ह्या नांवाचें गुजराती दिसाऴें सुरू केलें. लिवरपुलाक नव्यानूच सुरू जाल्ले कामा घराण्याचे वेपारी कंपनीचो भागीदार म्हणून जून 1855 त तो इंग्लंडांक गेलो, थंय तो पंदरा वर्सां रावलो. थंय ताचो ‘मॅन्वेस्टर कॅटन सप्लाय असोसिएशन’ , ‘काउन्सिल ऑफ लिवरपूल’, ‘अथेनियम’ , ‘नॅशनल इंडियन असोसिएशन’, ह्या संस्थां कडेन लागींचो संबंद आयलो. 1865-66 मेरेन ताणें लंडनचे युनिवर्सिटी कॉलेजींत गुजरातीचो प्राध्यपक म्हूण काम केलें. 1865त लंडनांत डब्ल्. सी. बॅनर्जी हाच्या सांगातान ताणें ‘लंडन इंडिया सोसायटी’ हे संस्थेची स्थापणूक केली. 1906 मेरेन तो हे संस्थेचो अध्यक्ष आशिल्लो. 1862 वर्सा दादाभाई कामा ऍन्ड कंपनी तल्यान भायर सरलो आनी ताणें स्वताची ‘दादाभाई नवरोजी ऍन्ड कंपनी ही कंपनी’ उबारली. दि. 30 जून 1917 या दिसा तांका मुंबय हांगा मरण आयलें.