दुर्वा

दुर्वा हाका कोंकणीन हरयाळी अशेंय म्हण्टात तेच तरेन मराठीन तिका हरळी, हिंदीन दूब,डूब, गुजरातीन दरो, कन्नडान गरिके हळ्ळू, संस्कृतान दूर्वा,शतग्रंथ, इंग्लीशीन बहामा बर्म्युडा क्रिपिंग-डॉग्सटूथ ग्रास, लॅटिनान सायनोडॉन डॅक्टिलॅन अशें म्हण्टात. ती गॅमिनी ह्या कुळान येता. हें एक जायतीं वर्सां जगपी, उपेगी अशें तण. हाचें खोड जमनीर आडवें वाडून रोखडेंच पातळटा. ताका ल्हान-ल्हान उब्यो खांदयो आसून तांचेर पाचवींचार सादीं बारीक तणावरी पानां येतात. खांदयेच्या तोंकाक फुडें २-६ कणसांचो ताळयेवरी घोंस येता. ताचेर देंठ नाशिल्लीं कणसां आनी तातूंत व्दिलिंगीं फुलां येतात. सादारणपणान पावसाळ्या उपरांत फुलां येतात. ही चड करून उश्ण देशांनी सगळेकडेन दिश्टी पडटा. हिमालयांत २,४०० मी. उंचायेचेर, शेतांत वा पोरसांत तणावरी वाडटा. हिची नवी लागवड ह्या झाडाचे कुडके रोवन वा बियो फाफडून करतात. जमनीची हुनसाण ना करपाक तशेंच खेळाच्या मैदानाचेर दुर्वा लायतात. घरच्या पोरसांत, भौशीक बागेंत दुर्वांचेंच 'लॉन' करतात. गोरवांक, सोशांक आनी मेंढरांक हें तण खूब आवडटा.

धर्मीक म्हत्व

हिंदू धर्मांत दुर्वांक पवित्र मानल्यात. ऋग्वेद आनी उपरांतच्या ग्रंथांनी दुर्वांचो उल्लेख आयिल्लो आसा. दुर्वाश्टमीक (भाद्रपद शुधद् अश्टम) दुर्वांनी शिवाची पुजा करची अशें चातुर्मास्य महात्म्यांत सांगलां, कारण ही वनस्पत जननक्षम आनी चोंब्यांनी वाडपी आशिल्ल्यान पुजकाचीय वंशावळ तशीच वाडत रावची असो हेत आसा. दुर्वा ही गणपतीक 21 वा 21चे पटीन दुर्वा ओंपच्यो अशें सांगलां. संस्कृत भाशेंत हे वनस्पतीक सुमार ४० नांवां आसात. वैदिक साहित्यांत (ऋकसंहिता) शण्डदुर्वेक वापरलां. कौटिलीय अर्थशास्त्रांत ताग, रूई, अळशीं हांचेवांगडा तिचो आस्पाव तृणवर्गांत केला. कांयकडेन तिका धर्मांकूर ह्याय नांवान वळखतांत.

उपेग

हें तण स्तंभक, मूत निवळ करपी आसून, घायाचेर ताच्या पानांचो रोस लायतात. मुळांचो रोस रक्ती बिकांचेर दितात, गर्भाशयाचे त्रास, सूज, अतीसार, आमांश आदींचेर दुर्वांचो रोस उपेगी पडटा. दुर्वांचो रोस कातीचो रोग ना करता. तेचपरी कुड्डेपण ना करता, देखून तो सेवन करचो अशें आयुर्वेदांत सांगला. खेळमी थांबोवपाक दुर्वांच्या ताज्या मुळांचो रोस आनी म्होंव एकठांय करून चाटपाक दितात.