देवक

देवक ही देवासंबंदान एक कल्पना. हें देवावरी पुज्य आसा. पूण ताका देवाइतलें व्यापक म्हत्व ना. खूबशा जाती-जमातींनी तशेंच द्रवीड वंशांतल्या कांय लोकांमदीं जनावरांक, सुकण्यांक, झाडांक, वनस्पतींक आपले देव म्हणून मानपाची चाल आसा आनी हीं नांवां ते आपल्या कुळाक दवरतात म्हणजेच पयलीं आपल्या कुळाक जनावरांचीं नांवां दवरप आनी मागीर जें नांव कुळांक दिलां ताका आपलो 'देवक' म्हळ्यार देव मानप. तांचेंमदीं देवकांचो आनी कुळाचो कितेंतरी रगताचो संबंद आसा वा कितेंय तरी गुपीत ऋणानुबंद आसा अशी कल्पना आसा. दरेका कुळान जें देवक मानलां ताचेविशीं ताका आदर आसा. खंयच्याय कुळान ज्या प्राण्याक देवक मानलां त्या प्राण्यालें मास ते खायनात वा ताचेकडल्यान कितेंय काम करून घेनात. खंयच्याच कुळान ज्या झाडाक देवक मानलां ताचीं पानां, फळां, फुलां, लाकूड हांचो उपेग तें कूळ करिना. देवक मानिल्लो प्राणी मेल्यार ताचें सुतक पाळटात.

ताचें चामडें विशेश समारंभांनी आंगार घेतात. कांय लोक आपल्या देवकाचीं चित्रां आपल्या आंगार पाडून घेतात. देवक म्हळ्यार त्या त्या कुळाचें विशिश्ट चित्र अशें म्हणूं येता.

देवकाचे प्रकार

देवकाचे वर्ग आनी तातूंत येवपी देवकां सादारण सकयल दिल्लेप्रमाण आसात.

1. प्राणिवाचक देवकां - घोडो, गरूड, रेडो, सोरोप, हत्ती, माकड, दुकर, कांसव, मोर, लांडगो, बोकड, हरण.
2. वनस्पतीवाचक देवकां - आंबो, चींच, बेल, बोर, लिंबू, शमी, वड, रूमड आदी.
3. वस्तूवाचक देवकां - कुराड, फूंक मारपाची नळी, सुरी, चिमटो, तरसाद, तेलघाणो, मीठ, भात, लोखण.

देवकाविशीचें समज

खावपाच्या वस्तूंक देवक मानतकच त्यो वस्तू खावंक येनात. पूण ताचे संबंदान दुसरो पर्याय काडटात. मिठाक जाणीं देवक मानलां ते एकोडें मीठ खायनात जाल्यार दुसऱ्या पदार्थांत मेळोवन खातात. लोखणाक जाणीं देवक मानलां ताका ते जिबेन स्पर्श करिनात.

खूबशें लोक आपल्या देवकाची पुजा करतात. मूज, घरप्रवेश, लग्न आदी सुवाळ्यांनी आपआपल्या देवकाची पुजा करतात. असल्या कार्यांनी पयलीं आपल्या घरांतल्या देवाची पुजा करतात. उपरांत एका ताटांत देवक दवरतात. उपरांत तें मारूतीच्या देवळांत व्हरतात. थंय ताची पुजा करून परत तें देवक घरां हाडटात आनी माटवाच्या खांब्याक बांदतात वा देवा म्हऱ्यांत दवरतात. कार्य सोंपलें म्हण्टकूच देवक काडटात.

ह्या देवका संबंदान कांय तत्वां मानतात. देवका वांगडा आपल्या कुळाचो गूढ संबंद, देवकापसून आपल्या कुळाची निर्मिती, देवक एक आशिल्ल्या दादल्या-बायलेन परस्परांत लग्नां करप ना आदी नेम पाळटात.

भारतांत सगळ्याकच ही देवकाची प्रथा ना. पूण खूबकडेन प्राण्याची, वनस्पतीची वा कसलेय वस्तूची पुजा करतात. पूण तें तांचें देवकच अशें म्हणूंक येना. हिंदू लोक गाय, नाग, तुळस, वड, शस्त्र, हांची पुजा करतात. पूण तीं तांचीं देवकां अशें मानिल्लें दिसना.