बंगलक्ष्मी

बंगलक्ष्मी बंगालांतले बायलांचें एक आर्विल्लें व्रत. वंगभंगाआड बंगालांतल्या बायलां-दादल्यांमदीं राजकीय जागृती निर्माण जावंची ह्या हेतान रामेंद्र सुंदर त्रिवेदी हाणें हें व्रत सुरू केलें. राजकीय हेताक धर्मीक रूप दिवन ताणें बायलांक हेम व्रत करूंक सांगलें. लॅार्ड कर्झनान १६ ऒक्टोबर १९०५ ह्या दिसा बंगलाची फाळणी करून मुसलमानांक उदेंत बंगाल हो नवो वाठार दिलो. असे तरेन ताणें हिंदू-मुसलमानांमदीं फूट घालून जातीय दुस्मानपणाचें बीं रोयलें. हाका उपाय म्हणून त्रिवेदीन ह्या व्रताची सुरवात केली. हिंदू पंचांगाप्रमाण १६ ऒक्टोबर १९०५ ह्या दिसा आश्र्विन शुद्ध तिरोदस आशिल्ली. देखून हीच तीथ ह्या व्रता खातीर निश्र्चित केली. ह्या दिसा बंगलक्ष्मीचें प्रतीक म्हणून दर एका मनशाच्या घरांत एका मातयेच्या घटाची स्थापना करतात. त्या दिसा ल्हान भुरगीं, वायटकार आनी देवाचो निवेद्द हांचेपुरतेंच अन्न घरांत शिजयतात. उरिल्ल्यांनी फळांचो आहाकार करून वा फोव खावन रावपाचें आसता. घरांतल्यो बायलो त्या दिसा घराभोंवतणीं बसतात. त्या वेळार विधवा बायलांनी कपलाचेर चंदनाचो तिबो आनी सवायशीण बायलांनी भांगामदीं सिंदूर भरपाचो नेम आसा. लक्ष्मीची पुजा जातकच घरांतलीं सगळीं जाणां हातांत सुपारी घेवन बंगलक्ष्मीची कथा आयकतात. उपरांत सगळी जाणां एकामेकांच्या हातांत स्वदेशी हळदुव्या रंगाची राखी बांदतात आनी प्रसाद वांट्टात. हो सुवाळो सोंपतकच 'आमी सगळे भाव, बरे भाशेन रावं' असो घोश करून परदेशी वस्तूंचेर बहिश्कार घालून स्वदेशी वस्तू वापरतले अशी प्रतिज्ञा करतात.

ह्या व्रताची कथा अशी-बंगाल नांवाच्या एका देशांत लक्ष्मी रावताली; देखून थंय सदांच शांती आनी सूख नंदतालें. फुडें कलियुगाच्या काळांत थंयचे लोक दुराचारी जाले, तेन्ना लक्ष्मीन तो दोश सोडून वचपाचो विचार केलो आनी तशें तिणें थंयच्या आदिसूर नांवाच्या राजाक सांगलें. तेन्ना लोक हाचेफुडें बरे वागतले अशें वचन दिवन ताणें कनौजसावन पांच विव्दान ब्राह्मण आनी पांच प्रामाणीक कायस्थ ब्राह्मण बंगालांत हाडले. तांणी थंय वैदिक धर्म प्रस्थापीत केलो आनी शांतिकाय घडली.

फुडें मुसलमानांनी बंगालाचेर स्वारी केली. तशेंच हिंदूक बळयां बाटोवन तांचीं देवळां मोडलीं. तेन्ना लक्ष्मीन परतून हो देश सोडपाचो विचार करून तशें तेन्नाच्या राजाच्या सपनांत वचून सांगलें. तेन्ना राजान तिका ना वचपाविशीं विनंती केली आनी हिंदू-मुसलमानांक सारकें वागोवपाचें तिका वचन दिलें. फुडें बंगालांत इंग्लिशांचें राज्य आयलें. तांणी हांगा भ्रश्टाचार सुरू केलो. तें पळोवन लक्ष्मी तांकां सोडून गेली. देखून लोक इंग्लीश राजवटीक दोश दिवंक लागले. उपरांत तेन्नाच्या व्हायसरोयान हिंदू-मुसलमानांमदीं फूट पडची देखून फाळणेची येवजण आंखली. ज्या दिसा फाळणी जावपाची आशिल्ली त्या दिसा सगळ्या हिंदू-मुसलमान बंगाली लोकांनी लक्ष्मीची प्रार्थना केली. तेन्ना लक्ष्मीन तांकां एकठांय रावन मनांत एक राष्ट्रीयतेची भावना दवरपाचो आदेश दिलो. त्या दिसा बंगलक्ष्मीचें व्रत केलें आनी हिंदू-मुसलमानांनी एकामेकांक बंधु-भावाचें प्रतीक म्हणून राखयो बांदल्यो.

फाळणे दिसा दनपारां रामेंद्र सुंदर हाच्या जमो-कंडी गांवांत विष्णुमंदिराच्या प्राकारांत पन्नास बायलांनी जमून बंगलक्ष्मीचें व्रत केलें. तेन्नासावन दर वर्सा बायलो हें व्रत करूंक लागल्यो.