मादिग

राज्यांतलीं एक जात. मादिग हें नांव मातंग ह्या शब्दाचो अपभ्रंश आसुयें अशें एक मत आसा. जंबू ऋषी हो आपलो मूळ पुरस आशिल्ल्याचें ते सांगतात. ल्यान तांकां जांबव हें नांव मेळ्ळा. ह्या लोकांक मातंग ,चामार ,पदजातियवरूअशींय नांवां आसात. पयलीं कानडा प्रदेशांत मातंग नांवाचो वंश राज्य करतालो, ह्याच वंशांतले मादिग लोक आयुंये अशें एक मत आसा.

मादिग लोक कन्नड वा तेलुगू भास उलयतात. ह्या भाशांवयल्यानूच तांचे कन्नड मादिग आनी तेलुगू मादिग अशे दोन मुखेल भेद जाल्यात. तांच्यांत परस्पर लग्नां जायनात. कन्नड मादिगांचे परतून तनिगे बुव्वडवरू,हेडिगे बुव्वडवरू आनी मोर बुव्वडरू अशे तीन पोटभेद आसात. तेलुगू मादिगांचे तले बुव्वमुवल्लू, बुव्वमुवल्लू आनी मोर बुव्वमुवल्लू अशे तीन पोटभेद आसात. लग्नाच्या वेळार न्हरो-व्हंकल , थीळी, पांटलो वा सूपहातूंतल्या किदयांत जेवण करतात. ताचेवयल्यान द पडल्यात. हेभायर मादिगांचे आनी डाक्कलोरू अशेय भेद आसात. जांबव शाखेचे लोक मादिगांचे गुरू आसून, तांचे मठ आसात.ते आंगार लिंग धारण करतात. कपलाक भस्म आनी चंदन लायतात. हे लोक पांचालांकडे भिक्षा मागतात. डाक्कलोरू हे भटके आसून , तांकां अस्पृश्य मानतात.

मादिक दादल्यांचो परंपारीक भेस म्हणजे कमरेक एक वस्त्र गुठलायतात, सदरो घालतात आनी माथ्याक पागोटें बांदतात. तांच्यो बायलो साडी न्हेसतात पूण पोलको घालीनात. हे गाय, म्हस,बोकडयो, मेंढ्यो हांचें मास खातात आनी ताडी पितात. मारम्म, मासनम्म, मातंगी वा महालक्ष्मी ह्या देवतांक हे लोक भजतात. दिवाळेक ते महालक्ष्मीक बोकडे, कोंबयो बळी दितात. मारम्म दिवतेचो ते वर्सुकी उत्सव करतात आनी तिका जनावरां बळी दितात. तांच्यो कांय आनीकूय ग्रामदेवता आसात, तांकांय ते जनावरां बळी दितात. उदिसलम्म नांवाच्या ग्रामदेवेतेकूय ते रेडो बळी दितात.

हे लोक आते-मामे भयणीकडेन वा व्हडले भयणीचे धुवेवांगडा लग्न करतात. आवय- बापूय लग्न थारतात.साटे-लोटे पद्दतीन लग्न करपाची चाल तांच्यांत आसा.

मादिग लोकांत जायतीं कुळां वा बेडगू आसात. तांचे एकाच कुलांत लग्नसंबंद जायनात.

चल्याचो बापूय चलयेक मागणी घालतात. चलयेच्या बापायन ह्या लग्नाक परवानगी दिल्यार ओप्पू विळय नांवांचो एक सुवाळो करतात. हो एके तरेचो साकरपुडोच आसता.

लग्न न्हवऱ्यागेर जाता. यजमान वा एकाद्रो जाण्टो मनीस लग्नांत पुरोयतपण करता. लग्नाउपरांत न्हवरो -व्हकल आनी तीन सवायशिणी बायलो केळीच्या पानाचेर दवरिल्ल्या थाळयेंतल्या ,पांटल्यांतल्या वा सुपांतल्या शीत- गोडाची पुजा करतात आनी सगळेजाण साद म्हूण खातात. जातींल्या सगळ्या लोकांक जेवण घालतात. तेन्ना न्हवऱ्याकडच्या लोकांनी सगळ्यांक ताडी दिवकूच जाय असो नेम आसा.

हे जातींत विधवालग्नां जातात. विधवा बायलेक आपल्या घोवाच्या नात्यांतल्या दादल्यावांगडा लग्न करपाक मेळना. ह्या लग्नांतूय देज दिवंचें पडटा.

ह्या लोकांत चलयांक बसमी म्हूण देवीक ओंपपाची चाल आसा . कांय कुटुंबांनी सगळ्यांत व्हडले चलयेक बसमी करतात. कांय खेपे आवय-बापूय संकश्टावेळार तशी आंगवण करतात.

ह्या लोकांत चलयांक बसमी म्हूण देवीक ओंपपाची चाल आसा . कांय कुटुंबांनी सगळ्यांत व्हडले चलयेक बसमी करतात. कांय खेपे आवय-बापूय संकश्टावेळार तशी आंगवण करतात. बसवी जाल्ले चलयेक होलेय दादलो सोडून खंयच्याय दादल्यांवांगडा सहवास करपाक मेळटा.

बायल बाळांत जातकच सव्या दिसा सटीची पुजा करतात. सुयेर धा दीस पाळटात. एका म्हयन्यान भुरग्याचें नांव दवरतात.

सादारणपाणान हे लोक मडें पुरतात. मडें मसंडेंत व्हरतना मडयाची तकली गांवावटेन करतात. तशें केलें ना जाल्यार कितदेंयतरी संकट येता.

अशी तांची समजूत आसा. मडें पुरतकच सगळेजाण न्हंयचेर वचून पांय धुतात. उतराधिकारी मात न्हाता. तिसऱ्या दिसा मसंडेंत वचून मृतात्म्याक अन्न आनी उदक दितात. तशेंच पुरिल्ल्या जागयार मेल्ल्या मनशाची प्रतीमा काडून , तिच्या मुखार बोकडो वा कोंबो दितात. तीन दीस सुतक पाळटात. धाव्या दिसा कलशपूजन करून जातींतल्या लोकांक जेवण घालतात. हे लोक श्राध्द करीनात . पूण चैत्रांतल्या पाडव्याक, विनायकी चवथ, उमाशेक ते समाधीची पुजा करतात.

हे लोक चामड्याची जोतीं आनी हेर वस्तू तयार करतात. कांय खेपे ते राखण्याचें काम करतात. धुवपा -पसपाचेंय ते काम करतात. कांय मादी लोक शेती करतात.

ह्या लोकांची पंचायत आसता. पंचायतीचे वतीन लोकांची झगडीं सोडयतात. मादिग लोकांचे खूब गट आसता. तांकां कट्टेमणी अशें नांव आसा. कट्टेमणीच्या मुकेल्याक दोड्ड यजमान वा पेड्ड अशें म्हण्टात. ताच्या हातासकयल्ल्या अधिकाऱ्याक चिक्क् यजमान म्हण्टात. लग्नांत ताका पुरायतपण मेळटा.