मार्टिन ल्यूथर

देवनागरी

Romi

मार्टिन ल्यूथर (जल्म - १० नोव्हेंबर १४८३; मरण - १८ फेब्रुवारी १५४६), सोळाव्या शेंकड्यांतलो प्रसिद्द ख्रिस्ती धर्मसुदारक आनी प्रोटॅस्टंट पंथाचो संस्थापक.

मार्टिन ल्यूथर

According to one account, Luther nailed his Ninety-Five Theses to the door of All Saints' Church in Wittenberg on 31 October 1517, sparking the Reformation. The Latin inscription above informs the reader that the original door was destroyed by a fire, and that in 1857, King Frederick William IV of Prussia ordered the replacement be made. Luther's theses were engraved into today's bronze gate

Martin Luther Memorial in Worms. His statue is surrounded by the figures of his lay protectors and earlier Church reformers including John Wycliffe, Jan Hus and Girolamo Savonarola.

मार्टिन ल्यूथर ही अस्तंती संस्कृतायेंतली आनी किरिस्तांव समाजांतली एक म्हत्वाची व्यक्ती. ताच्या लिखाणांत फकत धर्मसिध्दांतांचोच अभ्यास केल्लो नासून, तातूंत विंगड विंगड भौशिक, अर्थीक आनी राजकीय विचार सांपडटात. तो एक खाणकामदाराचो चलो. ताचें मुळावें शिक्षण मँस्फिल्डच्या लॅटीन स्कूलांत जालें. थंय ताणें मूळाव्या शिक्षणावांगडा बायबलाचोय अभ्यास केलो. १५०१ त जर्मनचाया प्रसिद्द एटफर्ट विद्यापिठांतल्यान तो कला विशय घेवन मॅट्रिक जालो. उपरांत त्याच विद्यापिठांतल्यान १५०५ त तो एम्.ए. जालो. धर्मशास्त्र हे ताचो मुखेल विशय आशिल्लो. शिकता आसतनाच तो धर्मशास्त्रांत इतलो निपूण आशिल्लो की ताचे सांगाती ताका अडेनांवान तत्त्वज्ञ म्हण्टाले. आपलो पूत वकील जावचो अशी ताच्या बापायची (हँन्स) इत्सा आशिल्ली. पूण मार्टिनान आपले संमतीबगर तत्वगिज्ञान विशय घेतला म्हूण कळतकच ताका खूब दुख्ख जालें. मारेटिन ल्यूथरान पाद्रीपणाची दिक्षा १५०६ त पुराय करून ,१६०७ त तो रितसर धर्मोपदेशक जालो. मुखार प्रगत धर्मसिध्दांताचो अभ्यास करपाखातीर तो विटेनबर्ग विद्यापिठांत गेलो. उपरांत जर्मनींतल्या सॅक्सन ह्या संस्थानांत विटेनबर्ग शारांतूच तो तत्वगिज्ञान आनी अध्यात्मशास्त्र शिकपाक लागलो. ताची शिकपाची एक खाशेली तरा आशिल्ली, जाका लागून ताणें साबार विद्यार्थी जोडले. ताचें व्याख्यान आयकुपाक हजारांनी विद्यार्थी तशेंच नागरीक एकठांय जावपाक लागले. धर्मसंस्थेंत वावुरताना थंयचे साबार धर्माभायले गैरप्रकार पळोवन तो अस्वस्थ जालो. शिकता आसतनाच मार्टिन ल्यूथरान आपलें खाशेलें एशें एक तत्त्वगिज्ञान सोदून काडलें.मार्टिन ल्यूथरच्या मतान ईश्र्वर हो सर्वशक्तीमान, सर्वव्यापी, सगळ्यांचो त्राता आनी सर्वज्ञ आसा. मनीस फकत श्रध्देन मुक्त जावंक पावना, तेखातीर ताका तप, उपासना हांचीय गरज ना. ईश्र्वर आनी मनीस हांचेमदीं धर्मगुरू वा धर्मसंस्थांचीय कांय गरज ना अशें ताणें प्रतिपादन केलें. पोप हो सामान्य मनशांपरस उच्च आसून ताणें घालून दिल्ले कायदे वा पद्दत बिनचूक आसता. असल्या सगळ्या श्रध्दांक ल्यूथरान खर विरोध केलो. पोपान केल्ले सगळे कायदे लोकांक लुबाडून आपलें स्थान घट्ट करपाखातीर आसता अशें ताणें लोकांक सांगलें. १५१६च्या सुमाराक पोप, धावो लिओ हाणें रोमच्या चर्च बांदकामाक आदार करप हें व्हड सत्कृत्त्य आशिल्लयाचें जाहीर करून, पापाचे शिंदोळे उडिल्ल्या मनशांकडल्यान धसधसीत रक्कम घेवन पापविमोचनाचीं पत्रकां वांटपाचो वावर सुरू केल्लो, तेन्ना पोपाक प्रतिनिधी पापविमोचन पत्रकां घवन जर्मनींत गेल्लो तेन्ना ल्यूथरान ताच्याआड बंड उबारलें. उपरांत पापविमोचनासंबंदाचीं तत्वां आनी तेविशींचो वेव्हार हे संबंदींचें आपलें ९५ आक्षेपांचें एक पत्रख करून ताणें तें विटेनबर्ग इगर्जोच्या दारार लायलें. त्या पत्रकांत ताणें पोपाचो सुवार्थ उक्तायल्लो. हाका लागून उपरांत ल्यूथर आनी पोप हांच्यांत व्हड संघर्श सुरू जालो. १५२०त, ल्यूथर हो पाखंडी आनी धर्मशत्रू आशिल्ल्याचें पोपान जाहीर केलें, तशेंच ताका खंयच्याच राजान आलाशिरो दिवचो न्हय अशेंय फर्मान काडलें.पूण सॅक्सनीच्या फ्रेडरिक राजान ताका आपलो तेंको दिलो. उपरांत ल्यूथर थंयच्यान धर्माआड आवाज उठोवपाक लागलो. पोपाक प्रतिकार करपाचें कार्य ल्यूथरा पयलीं साबार लोकांनी हातांत घेतिल्लें. पूण पोपाक व्हडा नेटान खूब काळमेरेन परिणामकारक विरोध ल्यूथरानूच केलो. हाका लागून ल्यूथराक प्रॅाटेस्टंट पंथाचो संस्थापक मानतात.

प्रबोधनाच्या आंदोलनान युरोपांत वैचारिक आनी बौधीक स्वातंत्र्याचें तशेंच वैज्ञानीक नदरेन एक नवें युग सुरू जालें. मार्टिन ल्यूथरा फाटल्यान लेगीत धर्मसुदारणेच्या आंदोलनाकूय प्रबोधन इतिहासांत खूब म्हत्वाची सुवात लाबल्या. मार्टिन ल्यूथरा फाटल्यान लेगीत धर्मसुदारणेचें आंदोलन चालूच उरलें. मार्टिन ल्यूथर हाणें धर्मशास्त्राचेर बरयल्लीं पत्रकां, संवाद, प्रवचनां आनी ताणें रचिल्ल्या कांय प्रार्थनांचें आजुनूय व्हडा प्रमाणांत वाचप जाता. ताणें बायबलाचें जर्मन भाशेंत केल्लें भाशांतर ही आधुनिक जर्मन भाशेची सुरवात आसा अशें मानतात.