रझाक,अब्द-अल

रझाक,अब्द-अलः (जल्मः ६ नोव्हेंबर १४१३ हेरात, समरकंद-रशिया; मरणः १४ ऑगस्ट १४८२).

समरकंदामदल्या मध्ययुगांतलो फार्सी इतिहासकार. ताचें पुराय नांव कमालुद्दीन अब्द्-अल् रझाक. समरकंदी ह्या नांवान ताका चड वळखतात. ताचो जल्म मुसलमान धर्मोपदेशकाच्या घराण्यांत जालो. ताचो बापूय जलालुद्दीन इशाक हो सुलतान शाहारुखच्या दरबारांत काझी आनी इमाम आसलो.

रझाक अब्द-अल् हाणें मुसलमान परंपरेप्रमाण शिक्षण घेतलें. बापायवांगडा तो दरबारांत वतालो, तेन्ना ताका शाहारुख राजाकडल्यान इदूजाझ(खास मान्यताय)मेळिल्ली. बापायक मरण येतकच १४३७ तो व्हडल्या भावावांगडा दरबारांत वतालो. थंय ताणें अझुद्दीन ह्याच्या ग्रंथार एक चिकित्सक टिका अरबी भाशेंत बरयली आनी ती शाहारुखाक अर्पण केली. तेन्ना सुलतानान ताची दरबारांत नेमणूक केली. दोन वर्सां उपरांत बादशान ताची हिंदुस्थानांतल्या विजयनगराच्या साम्राज्यांत राजदूत म्हणून नियुक्ती केली. रझाकान १३ जानेवरी १४४२ वर्सा आपले भोंवडेक सुरवात करून तो कालिकत, मंगळूर, बेलूरच्यान हंपीक पावलो. हांगा सुमार सात म्हयने तो हंपीक रावलो. या प्रवासांतलो अणभव ताणें मतल-उस-सादैन ह्या ग्रंथांत बरोवन दवरल्यात. तातूंत ताणें दक्षिण हिंदुस्थानांतल्या शिल्प वास्तुकलेविशीं तोखणाय केल्या. तशेंच, कालीकतच्या झामुरींचें राज्य आनी विजयनगरचें साम्राज्य हेविशी म्हायती बरयल्या.

समरकंदाक परतले उपरांत ताका राजदूत म्हणून इराणांतल्या गिलानांत धाडलो(१४४६). शाहरुखाच्या मरणा उपरांत मीर्झा अब्द अल-लतिफ, मीर्झा अब्द अल-लतिफ,मीर्झा अब्द अल्लाह आनी मीर्झा अबुल कासिम बाबुर, ह्या शाहरुखच्या वारसांचे कारकिर्दींत ताणें, सद्र, नायब, खाश्श ह्या उंचेल्या पदांचेर काम केलें. सुलतान-अबू सय्यद(जानेवारी १४६३-८२) हाणें ताची शेख(राज्यपाल) म्हणून नेमणूक केली. मतल-उस-सादैन ह्या ग्रंथांत(पुराय नांव मतल्ल-उस-सादैन मज्मा-उल्-बहरैन) ताणें सुलतान अब्बू सय्यिद बहादुरखानासावन मीर्झा सुलतान अबू सय्यिद गुर्रगानच्या खुनामेरेनच्या त्या काळच्या घडणुकांचो(१३१७-१४७१)इतिहास निवेदन केला. सुरवातीच्या काळाखातीर हाफिझ-इ-आबरूच्या ‘झुबलत अल् तवारीख’ ’’ह्या ग्रंथाचो उपयोग केला. ते भायर वेगवेगळ्या देशांतली भोंवडी आनी थंयची राजकीय परिस्थिती हांचोय नियाळ ताणें घेतलो. मदल्या युगांत इतिहासाचो एक पातयेवं येतलो असो साधनग्रंथ म्हणून ताच्या ग्रंथाक म्हत्व आसा.