राभा

राभा एक जमात. हांची वसती चडकरुन आसामांत आनी अस्तंत बंगालाच्या जलपैगडी आनी कुचबिहार ह्या जिल्ह्यांत आसा. राभा लोक मंगोलायड वंशाचे आसून बोडो गटांतले गारो, काचारी, मेज आदी लोकांकडेन तांचें सारकेंपण आसा. अस्तंत बंगालांतल्या राभा लोकांचे कुडीची ठेवण सादारपणान मंगोलायड लोकांचे कुडीवरी आसता. ते मोटवे वा मध्यम उंचायेचे आसून तांचो वर्ण हळदुवो, चपटें नाक, केंस सरळ वा मातशे मुदयाळे आसतात. तांचीं घरां कोंड्याचीं आसतात आनी घराचें पाखें तणाचें आसता. जाल्यार वण्टी मातयेच्यो आसतात. घराक तेंकून गोरवांचो गोठो आसता. तशेंच दुकरां, बोकड्यो, कुकडां, खातीर स्वतंत्र जागे दवरतात. कांय लोकांक ट्रायबल वेल्फेअर खात्यावतीन घरां बांदून दिल्लीं आसात. शीत हें ताचें मुखेल अन्न, भाज्यो, दाळ, मांस, नुस्तें हे पदार्थ तांच्या जेवणांत आसतात. ल्हायो आनी धंयांतले फोव हे ताचें आवडिचे पदार्थ. सादारपणान राभा लोक गरीब आसतात. तांकां तांदळांपसून तयार केल्लो सोरो खूब आवडटा. हे लोक जाळें आनी पांजऱ्याच्या आदारान नुस्तें धरतात. राभा लोक सादारणपणान थळावी बंगाली बोली उलयतात. जाणट्या लोकां मदीं मात मुळची राभा बोली उलोवप जाता.

राभा दादले पुडवें आनी सदरो घालतात. बायलो साडी आनी पोलको घालतात. सद्याच्या काळांत लागशिल्ल्या सुदारिल्ल्या लोकांचो भेसांचोय ताचेंर प्रभाव पडला. बायलो केंसाचो आंबाडो घालतात. परबेदिसा हे लोक रुपें, पितुळ, शंख वा कंवचेच्या वस्ती घालतात. पुर्विल्ल्या काळांत हे लोक भूतपुजक आशिल्ले. पूण विसाव्या शतमानाचे सुरवेक ह्या लोकांनी भौशिकतरेन हिंदू धर्म आपणायलो. ऋषी वा महाकाल हें तांचें सगळ्यांत व्हड दैवत. हाचेभायर काली, कामाक्षा, शीतला, गंगादेवी, नारायण, बडा ठाकूर, सत्यपीर आदी देवता आनी कांय भूताखेतां हांकां ते भजतात. दर एका घरांत देवपुजेखातीर कोंड्याचो एक चौथरो आसता आनी ताचेर मातयेचो ल्हानसो ओटो आसता. ह्या ओट्याचेर तांदळान भरिल्लो एक घट महाकालींचें प्रतीक म्हणून दवरिल्लो आसता. ताका कोंबो, दुकर हांचो बळी दितात. कांय देवांचे पुजेचे कांय खास दीस थरिल्ले आसतात. बलरामपुजा – हो उत्सव वैशाखांत येता. निशाकाली ही देवता आसता अशे लोक भौशिक वा धर्मीक उत्सवावेळार सांजचे वा रातचे तिची पुजा करतात. हाचेभायर गोकुळाश्टम, राधापटम, बिसहरीपुजा, कामाख्यापुजा, कालीपुजा, सत्यनारायणपुजा, शिवपुजा आदी उत्सव राभा लोक करतात. राभा लोकांमदी तीस दीस सुयेर पाळटात. सुयेर सोंपतकच त्या दिसा म्हालो भुरग्याचें जावळ काडट आनी भुरग्याच्या आवयचीं नाखटां कापतात.उपरांत सगळे घरचे लोक भुरग्याक आनी बाळंटीक घेवन लागसल्ल्या व्हाळार न्हावक वतात. थंयच्यान न्हावन परत येतकच पुरोयत बलरामाची पुजा करता.

चडकरुन त्याच दिसा भुरग्योचो मामा वा आजो त्या दिसा भुरग्याक मांडयेर घेवन उदकान भरिल्ल्या एका दोण्यांत, जे नांव दवरपाचें तें उच्चारुय तांदळाचो एक दाणो उडयता. तो तांदुळ उदकाचेर उफेलो जाल्यार तेंच नांव दवरतात. जर तो बुडलो तर दुसरें नांव उच्चारुन दुसरो तांदुळ उडयतात. अशें तांदूळ वयर उफे मेरेन करतात. उपरांत नांव दवरतात. चलो णव म्हयन्यांचो जातकच आनी चली सात म्हयन्यांचो जातकच अन्न उश्टावपाचो विधी करतात. राभा लोकांत लग्नाक भोव म्हत्व आसता. चलो लग्नाचो जातकच आनी ताका फावो अशी चली मेळटकच चल्याचो बापूय, गांवाचो मुखेली, गांवचो ब्राह्राण पुरोयेत हांका घेवन चलयेगेर वता. चलेयेकडले लोक चल्यागेर वचून चल्याक पळयतात. दोगांकय संबंद पसंत आसल्यार लग्नाचो म्हूर्त, देजाची रक्कम, हेर देणींघेणीं आदी गजाली थारयतात. लग्नाच्या आदल्या दिसा न्हवऱ्यागेर आनी व्हंकलेगेर अधिवास नांवाचो एक विधी करतात. लग्नादिसा सकाळीं न्हवरो आनी व्हंकल हांकां आपआपल्या घरा हळद लावपाचो कार्यक्रम जाता. दनपारचे न्हनऱ्याचो मामा हेर सोयऱ्यांक घेवन वाजत- गाजत व्हंकलेक हाडपाक वता. थंय जेवणबी जेवन चल्याचो मामा व्हंकलेच्या बापायक देज दिता आनी सगऴे जाण मिरयत न्हवऱ्यागेर येतात.

लग्नाच्या माटवांत चार वटेनच्या चार खांब्यांकडे चार आनी मदीं एक अशें घट स्थापन केल्ले आसतात. न्हवऱ्याचे व्हडले भयणीचो घोव न्हवऱ्याक उबारुन माटवांत हाडटा. न्हवरो उदेंतेकडेतोंड करुन उबो रावता. तेन्ना ताच्या मुखार अंतरपाट धरतात. व्हंकलेचे भयणीचो घोव व्हंकलेक उबारुन माटवांत हाडून न्हवऱ्या भोंवतणी सात वेळा फेरयो मारता. दर फेरी पुराय जातकच व्हंकल, न्हवऱ्याच्या आंगार मुठभर ल्हयो उडयता. सात फेरयो पुराय जातकच व्हंकलेचो भावोजी तिका घेवन न्हवऱ्यामुखार उबो रावता. उपरांत व्हंकलेचेर आनी न्हवंऱ्याचेर बुरखो घालतात आनी मदलो अंतरपाट कडेन काडटात. दोगांय आपआपले बुरखे कडेक काडून समारंभपुर्वक एकामेकांक पळेतात. पुरोयत न्हवऱ्याच्या उजव्या तळ्यार व्हंकलेचो दावो तळवो दवरता आनी दोगांकय मंत्र म्हणूंक लायता. दोगांयच्या जुळयल्लया हातांचेर तो लेंस घालता आनी ताचेर घट दवरता. उपरांत त्या दोगांयच्या वस्त्रांक गांठ मारता. ताचेउपरांत सिंदूरदान हो विधी जाता. तेन्ना न्हवरो व्हंकलेच्या कपलाक तीन वेळां काजळाचो थिपको लायता. मागीर दोगांय एकामेकाक हारसो दाखयतात. उपरांत न्हवरो आपल्या गळ्यांतलो हार व्हंकलेच्या गळ्यांत आनी व्हंकल आपल्या गळ्यांतलो हार न्हवऱ्याच्या गळ्यांत घालता. उपरांत लजा होम जाता. दुसऱ्या दिसा व्हंकल जमिल्या सगळ्या लोकांक खावपाक दिता. लोकांक जर ही व्हंकल समाजघटक म्हूण आपणावची नासत तर तिचें हाताचें अन्न घेनात. तिच्या हातचें अन्न स्विकारप ही आंनदाची गजाल मानतात. ते उपरांत मेजवानी जाता. बंगाली आचार विचार आपणायल्ल्या राभांचें लग्न चलयेघरा जाता. देज दिवपाक पैशे नासल्यार एकाद्रो आपल्या भावी मांवागेर कांय दीस काम करता आनी मागीर चलयेकडे लग्न जाता. शेती हो ह्या लोकांचो मुखेल वेवसाय. हाचेभायर ते तेलबियां, भाजीपालो, कड्डणां, ताग हांचींय पिकां काडटात. पीक बरें येवचें आनी जिवांपसून पिकांक राखण मेळची देखून हे लोक कांय धर्मीक विधी आनी पुजा करतात. वैशाख वा जेष्ठ म्हयन्यांत ब्राह्राण पुरोयत वा अधिकारी म्हूर्त पळोवन विश्र्वकमर्याच्या पुजेचो दिस थारयतात.त्या दिसा कुटुंबांतलो मुखेल न्हावन, धुतवस्त्र न्हेसून, आंगणांत सारयल्ल्या जाग्यार विश्र्वकर्म्याची पुजा करता. उपरांत शेतांतल्या अवजारांचेर तुळशीपानान उदक शिंपडयतात आनीक कुकूम लायता. उपरांत शेतांत वचून थोडीशी जमीन नांगरता आनी घरा येवन इश्टां-वांगड्यां सयत जेवण जेवता. पेरणीवेळार हे लोक शेतांत वचून लक्ष्मीची रपजा करतात आनी थोडेंशें शेंत पेरतात. मार्गशीर्ष म्हयन्यांत शेत कापचेआदी ते माइहन नांवाचो उत्सव करतात. एक बरो दीस पळोवन त्यादिसा कुमारीका शेंतांत वचून लक्ष्मीची पुजा करता. शेताच्या कांय रोप्यांक कुकूम लावन तीं कापतात आनी तांचे दोन भोरे नव्या कपड्यांत बांदून घरा व्हरतात. हे भोरे देवाऱ्यांत आठ दीस दवरतकच घराच्या वा कोठयेच्या दाराच्या खांब्याक बांदून दवरतात. हो सुवाळो जाल्या बगर कोणच शेत कापीनात.

गोरवां, मेंढरां, दुकरां, कुकडां आदी प्राणी पोसून तांचें दूद, मास, तांतयां विकपाचो कांय लोक धंदो चलयतात. गायेक ते खुबूच पवित्र मानतात आनी एकाद्र्याच्या हातांतल्यान चुकून गाय मेली जाल्यार ताका प्रायश्र्चीत घेवचें पडटा. राभा लोकांत कांय पोटभेद आसता. प्रंदेशीक नदरेन तांचें गांवगिऱ्या वाठारांत रावपी आनी अस्तंत बंगाल सरकारच्या राखीव वनविभागांतल्यान वसत्यांनी रावपी अशें दोन भेद आसात. खेडेगांवांत रावपी लोक शेती करतात आनी वनविभागांत रावपी मजुरी करतात. ह्या दोन भेंदातल्या लोकांत लग्नसंबंद जुळना. वंशीक नदरेन अस्तंत बंगालांतल्या राभा हे कोच राभा गटांतले आसात. डाल्टन हाणें राभाचे रंगदणी आनी पाटी अशें दोन भेद सांगल्यात. पाटी लोकांनी बंगाली लोकांच्यो जायत्यो चालिरीती आनी बंगाली भास आपणायल्या आनी एका इतिहासकराच्या मताप्रमाण तांचे रंगदणी, पाटी, मैटोरिया, डाबुरी आनी काचरी अशें पांच भेद आसात. ह्या लोकांमदीं जायते हुसूक वा गोत्रां आसात आनी एका गोत्रांत लग्नसंबंद जायना.