रिचर्ड्स, थिओडोर विल्यम

रिचर्ड्स, थिओडोर विल्यम : (जल्म 31 जानेवारी 1868, जर्मनटाऊन, पेनसिल्वेनिया मरण 2 एप्रिल 1928, केंब्रिज)

अमेरिकन भौतिकीय रसायनाशास्त्रज्ञज्. ताका 1914 च्या रसायानशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो. अणुभार, ऊष्मा रसायनशास्त्र, विद्युत् रसायनशास्त्र ह्या विशयांवयलें ताचें संशोधन म्हत्वाचें आसा.

ताचें सुरवेचें शिक्षण घराच जालें. उपरांत हॅव्हरफर्ड महाविद्यालयांतल्यान ताणें 1885 वर्सा बी. एससी. पदवी घेतली आनी त्याच वर्सा पारसन्स कूंक हाच्या हाताखाल काम करपाखातीर तो हार्व्डर्ड विद्यापिठांत गेलो. थंय ताणें 1886 वर्सा पदवी घेतली. कूक हाणें हायड्रोजन आनी ऑक्सिजन हांचे अणुभार नक्की करपाचें काम ताचेकडेन सोंपयलें. ऑक्सिजनाचो अणुभार ह्या विशयाचेर रिचर्ड्सान निबंद बरोवन 1888 वर्सा पीएच्. डी. पदवी घेतली. उपरांत रोखडेंच ताणें बाष्पीय घनतेच्या अभ्यासाक सुरवात केली. ताका एका वर्साची हार्व्हर्ड प्रवासी शिस्यवृत्ती मेळ्ळा. त्या काळांत जर्मनींत संशोधनाचो अणभव घेवन तो हार्व्हर्ड परतलो आनी 1901 वर्सा तो अध्यापक जालो. 1913 वर्सा तो वृलकट गिब्ज मेमोरियल ह्या जागतिक नामनेचे प्रयोगशाळेचो मुखेल जालो.

मुलद्रव्यांचे अणुभार निश्र्चीत करप हें ताचें मुखेल संशोधन कार्य आशिल्लें. तेखातीर लागपी उपकरणां ताणें तयार केलीं. नेफेलोमीटर हें उपकरण ताणें तयार केल्ल्यान अचूक वजनां घेवंक मेळपाक लागलीं. ताणें ऑक्सिजन, तांबें, लोखण, कोबाल्ट, जस्त, बेरियम, स्ट्राँशियम अशा सुमार पन्नास मूलद्रव्यांचे अणुभार निश्र्चीत केले. ह्या अचूक अणुभारांक हार्व्हर्ड व्हॅल्यू हें नांव मेळ्ळें. ह्याच संदर्भांत ताचें दुसरें म्हत्वाचें काम म्हळ्यार किरणोत्सर्गी मूलद्रव्यांचे अणभार काडप. 1914 वर्सा ताणें सिध्द केलें, किरणोत्सर्गी खानिजांसावन मेळपी शिंशांचो अणुभार 207.2 इतलो आसा म्हळ्यार एकाच मूलद्रव्याचे अणुभार वेगवेगळे आसूं येतात अशें सिद्द केलें. तातुंतल्यानूच समस्थानिकाँचे कल्पनेक मूर्त स्वरुप प्राप्त जालें. ह्या संशोधना भायर ताणें ऊष्मारसायनशास्त्र, विद्यूत रसायनशास्त्र अशा भौतिकी गुणाधर्मांचेर रसायनशास्त्राचे नदरेन संशोधन केलें. रासायनीक मूलद्रव्याच्या अणुभारांचें अचूक निश्र्चितीकरण केल्लेखातीर ताका 1914 वर्सा रसायनाशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो. ताका युरोप आनी अमेरिकेंतल्या मुखेल विद्यापिठांनी सन्माननीय पदव्यो दिल्यो. 1910 वर्सा डेव्ही, 1911 वर्सा फॅराडे, 1912 वर्सा विलर्ड गिब्ज आनी 1914 वंर्सा फ्रँक्लिन अशीं विंगड विंगड पदकां ताका मेळ्ळीं. -कों. वि. सं. मं.