रॉस, एडवर्ड  :(जल्म : 1866, मरण : 1951).

एडर्वड रॉस

एक व्हड समाजशास्त्रज्ञ. अमेरिकन समादशास्त्राची बुन्याद घालून दिवपी म्हणू रॉसचो उल्लेख जाला. ताचें संबंद आयुश्य सामाजिक सुदारणावादी विचारांचें अध्ययन करपांत गेलें. समाजिक वर्तन प्रकार, तणाव, समाजिक प्रक्रिया हांचें ताणें बारिकाणीन निरीक्षण करुन तांचेर खोलायेन संशोधनूय केलें.

रॉसचो जल्म स्कॉटीश आयरी कुटुंबांत जाल्लो. पूण पिरायेच्या धाव्या वर्साच तो अनाथ जाल्ल्यान सिरवेक ताच्या कांय सोयऱ्या – धायऱ्यांनी आनी उपरांत मेरिऑन गांवाच्या बीच ताचो सांबाळ केलो. मिसेस बीच हिणें ताची खूब अपुरबाय केल्ली. को (coe) कॉलेजींतल्यान ताणें बी. ए. पदवी घेतली. उपरांत 1891 त जर्मनींतले जॉन्स हॉपकिन्स विद्यापिठांतल्यान पी. एच्. डी. पदवी हाशील केली. अमेरिकेक परत आयले उपरांत ताणें सुरवेक इंडियाना युनिव्हिर्सिंटींत प्राध्यापक म्हणून काम केलें.

1893 वर्सा सावन तो विस्कॉन्सिन युनिव्हर्सिटीं वेवस्थापन आनी अर्थवेवस्था ह्या विशयांचो प्राध्यापक जालो. समाजशास्त्रांचो अभ्यास करुन ताणें मांडिल्ल्या सिध्दांतांचो सुदारणावाद वा प्रगतिवाद (progressivism) हीं दोन तत्वां तत्वज्ञांचो एकतत्ववाद, लिलियनफिल्ड आनी श्काफ्लेचो जिवशास्त्रीय सेंद्रियवाज आनी डिग्रीफ तशेंच एल्. एच्. मॉर्गनचो उत्पत्तिविशींचो उत्कांतीवाद हांचेर टिका केली. रॉसान आपल्या निरीक्षणाप्रमाण जीवशास्त्रीय आनी शारिरीक अनुमानांचेर भर दिवन सामाजिक आनी मानसशास्त्रीय घटकांचें विश्र्लेशण केलां. समाजाचो अभ्यास शास्त्रशुध्द पद्दतीन कसो करचो हाची कल्पना ताणें आपल्या फाऊंडेशन ऑफ सोशिऑलॉजी ह्या पुस्तकांत मांडल्या.

समाजशास्त्रीय संकल्पनेंत रॉसान सामाजीक प्रक्रियांक म्हत्व दिल्लें आसा. सहकार, सर्त, वर्चस्व, सतवणूक, विरोध ह्या सारकिल्या घटकांवरवी सामाजिक प्रक्रिया तयार जाता. हांचेखेरीज लश्करी सामार्थ्य, कुटुंबरचणुक, इगर्जेचें कार्य, शांसनवेवस्था ह्या सारकिल्या घटकांचोय सामाजिक प्रक्रियेंत वांटो आसता. रॉसान मांडिल्लो आकृतिवाद हो सामाजीक प्रक्रिया आनी समाजिक वर्तनाचेर आदारिल्लो आसा. सोशल कंट्रोल (1901) आनी सोशल साय साधना मांडिल्ल्यान तो चड प्रसिद्द जाल्लो आसा. रुढी, शिश्टाचार, कायदेशीर वा भौशिक अधिकार, धर्म, शिक्षण अशा साबार घटकांक लागून व्यक्तीचें भौशिक वर्तन नियंत्रीत जाता अशें रॉसान आपलें मत त्या ग्रंथांत मांडलां.

समाजशास्त्राचो अभ्यास करता आसतना रॉसान भौशिक सुदारणांचेर चड भर दिला. सामाजिक सुदारणांचो अभ्यास करतना ताणें स्वदेशी आनी परदेशी समाज गृहीत धरिल्ले. देशांतराक लागून निर्माण जावपी सामाजिक पेंचप्रसंग पयस करपाचेय ताणें कांय उपाय सुचयल्यात. खंयच्याय राश्ट्राचो सर्वांगीण विकास जातलो जाल्यार त्या राश्ट्रांनी अमेरिकेप्रमाण अर्थवेवस्थेंत उद्देगीकरण हाडप आनी राज्यवेवस्थेंत लोकशाय आपणावप खूब गरजेचें आसा अशें ताणें मुखार सांगलां, रॉसाचें द प्रिन्सिपल ऑफ सोशिऑलॉजी हें पुस्तक म्हळ्यार ताच्या समाजशास्त्रीय सिध्दांतांचो आनी संशोधनाचो एक उत्कृश्ट आविश्कार. कृतीशील विचारांक लागून ताका अमेरिकन तशेंच संवसारीक समाजशास्त्रज्ञांमदीं मानीची सुवात लाबल्या. -कों. वि. सं. मं. [1]

संदर्भ बदल

https://wikisource.org/wiki/Page:Konkani_Vishwakosh_-_Volume_4_Released.pdf/302

https://wikisource.org/wiki/Page:Konkani_Vishwakosh_-_Volume_4_Released.pdf/303

  1. कोंकणी विश्वकोश, खंड ४
"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=रॉस,_एडवर्ड&oldid=205765" चे कडल्यान परतून मेळयलें