रोमैन रॉलॅंड
रोमैन रॉलॅंड (जल्म - 29 जानेवारी 1966, क्लामसी, फ्रांस; मरण - 30 डिसेंबर 1944 व्हेझले) नामनेचो फ्रेंच कांदबरीकार, इतिहासकार, नाटककार, चरित्रकार आनी संगीतज्ञ. 1889 वर्सा एकॉल नॉर्माल स्युपेरिओर हे शिक्षण संस्थेंत इतिहास विशयांत ताणें पदवी घेतली. उपरांतची दोन वर्सां ताणें रोमांतल्या पुरातत्वविद्या आनी इतिहास ह्या विशयांच्या एका फ्रेंच अभ्यासकेंद्रांत अधिछात्र (फेलो) म्हणून काडली. रोमांत आसताना माल्विदा फोन मायझेबग हे समाजवादी विचारांचे जर्मन विदिषीकडेन ताची इश्टागत जाली. तिचे इश्ट संगीतकार व्हाग्नर आनी तत्वज्ञ नीतशे हांचेविशीं माल्विदा रॉलांकडेन उलायताली. हे इश्टागतीचे उत्कृश्ट संस्कार रॉलांचेर जाले.
1895 वर्सा पॅरिसाक परत येतकच एकॉल नॉर्माल हातूंत इतिहास आनी सॉरबॉन विद्यापिठांत ताणें संगिताचो इतिहास शिकयलो. ह्याच काळांत तो संगिताचेर बरोवंक लागलो. ताचे संगिताविशीचे कांय उल्लेख करपासारके ग्रंथ आसात ते अशे – इस्त्वर द् लोपेरा आंनरॉप आव्हां ल्युली ए स्कार्लात्ती (1895), म्युझिस्यां दोइर्दुई (1908) ताच्यो धर्माविशीं शोकत्मीका आसात त्यो अशो सँ लुई (1897), आयॅर (1898) आनी ल् त्रियाँफ द् ला रॅझाँ (1898) ले ल (1898) दांताँ (1900) आनी ल कोतोर्झ जय्यॅ (1902) हीं ताचीं फ्रेंच राज्यक्रांतीविशींचीं नाटका आसात.
ताणें बरयल्लीं बेथोव्हन (1903), मायकेलअँजेलो (1905), टॉलस्टॉय (1911) हांच्या चरित्रांक खूब नामना मेळ्ळी. जां क्रिस्तोफ (10 खंड- 1906 – 12) ही ताची सगळ्यांत उत्कृश्ट साहित्यक़त्ती. 1913 वर्सा हे कादंबरेक आकादेमी फ्रांसेजान परितोशिक भेटयलें. अखिल यूरोप खंड ही हे कादंबरीची फाटभूंय. विसाव्या शेंकड्यांतली एक श्रेश्ठ साहित्यकृती म्हणून हे कादंबरेक मान्यताय प्राप्त जाल्या.जगांतल्या विंगड विंगड भाशांनी हे कादंबरेचे अणकार जाल्यात. ताच्यो आनीक कांय उल्लेख करपासारक्यो कादंबऱ्यो आसात त्यो अशोः कोलास ब्रडन्याँ (1919), क्लेरांबोः इस्त्वार धून काँसियांस लीब्र पादा ल गॅर (1925) आनी लाम आंशांते (7 खंड, 1922–23).
1914- 18 ह्या पयल्या म्हाझुजाच्या काळांत तो स्वित्झर्लंडांत आशिल्लो. 1915 वर्सा, ओ दस्यूसद ला भले हें पुस्तक पत्र बरोवन ताणें इश्ट तशेंच दुस्मानश्ट्रांतल्या बुदवांतांक शांततायेखातीर चळवळ करपाचें आव्हान केलें आनी तेखातीर ताका खूब जाणांचो राग पत्करचो पडलो.
ताका बौध्द धर्मांत आनी साम्यवादांतूय आवड निर्माण जाल्ली. ताच्या वैचारिक परिवर्तनाचें दर्शन ताणें बरयल्ला ल प्रेक्युर्सर (1919), कँझा द काँबा (1919-34), पार ला रेव्होल्युस्याँ ला पॅ (1935) आनी एसॅ स्युर लामिस्तीक ए साक्सियाँ द लँद (दोन भाग, 3 खंड, 1929 – 30) ह्या निबंदातल्यान दिसता. आल्बेअर श्र्वाइत्सर, अँल्बर्ट आइन्स्टाइन, रिचर्ड स्ट्राउस, बर्ट्रंड रसेल, रवींद्रनाथ टागोर ह्या जागतीक नामनेच्या व्यक्तींकडेन रॉलांन केल्लो पत्रवेव्हार काय्ये रॉमँ रॉलां (1948) ह्या नांवान ग्रंथरुपान उजवाडा आयला.
रॉलांन बरयल्लीं महात्मा गांधी (1924), श्रीरामकृष्ण परमहंस (1929) आनी स्वामी विवेकानंद (1930) हांचीं चरित्रां भारतांत तशेंच युरोपांत खूब लोकप्रिय जालीं. रॉलांक भारताविशीं आकर्शण आनी प्रेम आशिल्लें. ताचे भारताविशींचे अणभव आनी विचार ताच्या जुर्नाल – लँद (1920 -43) हातूंत आस्पावल्यात. तातूंत महात्मा गांधी, डॉ. अन्सारी, जगदीशचंद्र बोस, जवाहरलाल नेहरु ह्या भारतीय फुडाऱ्यांचीं मनभुलोवणीं अशीं व्यक्तिचित्रां दिसतात. फॅसिझमाचो विरोधक आनी म्हान शांततायवादी म्हणून ताका जागतिक नामना मेळिल्ली. 1919 वर्सा साहित्याचो नोबॅल पुरस्कार ताका मेळ्ळो.
संदर्भ
बदल