र.वि.पंडित

र.वि.पंडित हो एक फामाद कवी.

वळख

हे कोंकणींतले एक यूग निर्माण करप कवी. 26 जानेवारी 1963 ह्या दिसा एकाच बराबर पांच कविता संग्रह देखीक ‘आयलें तशें गायले’ ‘म्हजें अतर गावड्याचें’ ‘अतुरले तें रूप घरतलें’ ‘धरतरेचें कवन’ आनी ‘चंद्रावळ’ हे उजवाडाक हाडून इतिहास रचलो. ‘ल्हासो’ आनी ‘दर्या गाजोता’ हे तांचे म्हत्वाचे कविता साग्रह आसात. तांच्या कवितांचे इग्लीश, कन्नड भाशांनी अणकार जावन ते पुस्तक रुपान उजवाडा आयल्यात. ते भायर तांच्यों कविता पुर्तुगेज, फ्रँच आनी ज्ञायत्या भारतीय भासांनी अणकाराच्या रूपान पावल्यात. लोकसाहित्याचोय तांणी खोल अभ्यास केल्लो. ते एक नामनेचें फोटोग्राफर आशिल्ले. तांकां राष्ट्रीय आनी आंतरराश्ट्रीय पुरस्कार फावो जाल्यात. तातूंत गोंय कला अकादेमी, साहित्य अकादेमी हांचो आसपाव आसा. भास्स सरकारान तांकां ‘पद्नश्री’ हो किताब दिवन तांचे साहित्य सोबेचो भोवमान केलो.

साहितीक वावर

‘म्हजें उतर गावड्याचे’ हो कविता संग्रह गावड्याचेर आधारीत आसा. ह्या संग्रहात ताणी गावड्चाची भास, तांचें दूख-सूक,भैस बरे भाशेन निमार्ण केल्यात. तशेंच ‘हांव गावडो’ म्हणपी तें पयलें कवी.’आयज तूं येतलो देखून’ हे कवितेंत तांणें घरूपसून पयस गेल्या आपणाल्या घोवाची वाट पळोवपी अशें एके बायल-मनशेच्या विरहाची भावना खूब उत्कटतायेनन परगट केल्या पंडितांन आपणाली प्रतिमा मानवतावादी कवी म्हणूनच जपली. आपणाले जीणेंत आयिल्ल्या हेर भूमिकांक तांणी पाळो दीलो ना, पंडितांक कविता बरयतासतना जी खुशालकाय मेळटाली तिचेंच तांकां अपरूप दिसतालें. पूण आपणाली कविता समीक्षकांक मानवतली काय ना, हाचे संबंदान चडशी चिंतना करपाची तांका गरज दिसली ना. तांची भूमिका निश्चित जाल्ली आनी तांणी उदात्त मूल्यां बाळगिल्ल्यान ते भूमिकेक आपणाल्या बळग्याची वळख पटिल्ली. त्या बळग्यांत दास्यमूक्त भारतांत आनी गेंयांत सपनांक नव्यो दिको दिवपाखातीर नवी उर्बा ठासून भरिल्ली. ते आपुण जसो आसा तसोच उरतलो, तेंच आपणालें भागधेय, अशें किंकर्तव्यमूढ जावंक नात. नव्या शास्त्रांचो लाव सामान्य जनांक जावंक जाय अशी अपेक्षा बाळगीत रावले. हातांत कांयच नासतना पोरण्या काळांतल्या वैभवांत रावपाचें सपन पळयत रावपी, नव्या आव्हानांक मात सामखारा न वचपी, गोयचे सुटके आदलो जसो आशिल्लो तसोच अंदिल्लो रांवक सोदपी समाज पंडितांक केन्नाच मानवलो ना. पंडित कर्मठ नाशिल्ले आनी हेरांनी कर्मठ राविल्ले तांकां मानवपासारके नाशिल्लें. ते ह्धुमॅनिस्ट आशिल्ले ते अशा अर्थान. गांधावादांतल्यान होलमल्ली अध्यात्मिक विचारधारा आनी गोंयचे अस्मितयेचें दायज ह्या आदर्शांत पंडितांतांचे पांय पुराय आत्मविश्वासान रोमून आशिल्ले. देखून तांकां नवकविता, अस्तित्ववादी बरपावळ हांचे परसय भौतिक वो समाजिक पांवड्यावेल्या प्राप्त परिस्थितीच्या समस्यांचें आनी तांचो सुटावो करपाचें भान दवरप चड गरजेचें दिसले. तांचे कवितेंतलो लयकारी आनी ललकारीय दिसून आयली. मुखार जेन्ना सवस्तकाय लाबली तेन्ना पंडितांक दधसागरापरसय दर्या, सामुव, समुदावेलें नुस्तें पागप हीं आव्हानां चड मानवली. तांचे कवितेकडसून प्ररणा घेतिल्ल्यांनी, आपणाले कोंकणी कवितेंत हें भान सदांच राखले.

भाशिक वावर

• आयलें तशें गायलें,1963 • उरतलें तें रुप धरतलें ,1963 • चन्द्रावळ, 1963 • धर्तरेचें कवन, 1963 • ल्हारां , 1965 • रेवेंतली पावलां, 1969 • नाच रे मोरा, 1975 • मोगाचे आवंडे, 1975 • दर्या गाजोता, 1976 • जिणेची रूपडीं, 1976 • रत्नांहार-भाग 1, 1976 • रत्नांहार-भाग 2, 1976 • विरचित दर्सा गाजोता, 1983 बालसाहित्य • गोड गोड काणयों (भाग 1)1965 • रामायण-महाभारतांतल्यो कथा , 1966 • गोड गोड काणयों (भाग 2), 1965 • मोगरे फुलां, 1982 • भुरग्यांल्यो काणयों, 1983 हींन्दी बरपावळ • चन्द्रशेखर, 1971 • जैसा आया वैसा गाया, 1971 इगंजी बरवळ • Gandhiji ,1945 • The national leader, 1946 • Voice of peace, 1967 • The Moon….The Moon, 1969 • Motiam, 1971 • Moods of love, 1971 • My Goa and other poems, 1971 • Dance, Peacock Dance, 1975 • A child’s world,1976 • Goan Poetry, 1976 • The sea is roaring, 1976 • Poems, Panjim, 1978 • The Tamarind Leaf, 1974 पुर्तुगेज अणकार • Poemas, separate do boletin do instituteo menezes braganca no 123,1978 • Poemas, separate do boletin do instituteo menezes braganca no 122,1979 • Poemas, separate do boletin do instituteo menezes braganca no123,1979 मराठी अणकार • गोदान, 1969 • तरंग, 1969 • धागे दोरे, 1969 • स्त्री-हदय, 1986 कन्नड अणकार • रश्मी ,1979

पूरसकार

दर्या गाजोता ह्या कविता समग्रहाक अकादमीचो पुरस्कार फावो जाल.1982 वर्सा तांका भारत शासनाची पदूमश्री पदवी फावो जाली.