वाच्छा, दिनशा एदलजी

(जल्म :इ.स. २ ऑगस्ट १८४४ मुंबय ; मरण :इ.स. १२ फेब्रुवारी १९३६ मुंबय).

काँग्रेसीचो एक संस्थापक वांगडी आनी मवाळ पक्षाचो मुखेली. अर्थशास्त्र आनी वेपार - उद्देग ह्या विशयांचें ताका बरेंच गिन्यान आशिल्लें. दादाबाई नौरोजी आनी इस्ट इंडिया असोसिएशनच्या मुंबय फांट्याचो कार्यवाह म्हूण ताका वेंचून काडिल्लो. फिरोडशहा मेहता हाचो ताका उजवो हात समजताले. बॅाम्बे प्रेसिडन्सी असोसिएशनच्या तीन कार्यवाहांतलो तो एक आशिल्लो.

इ.स. १८९५ ते इ.स. १९०७ ह्या काळांत तो काँग्रेसीचो जोड सरचिटणीस जालो. इ.स. १९०१ वर्सा कलकत्ता हांगा भरिल्ल्या काँग्रेसीच्या स्वागत समितीचें अध्यक्षपद ताका मेळ्ळें. अर्थशास्त्र हो ताचो आवडीचो विशय आशिल्लो. लश्करावयलो खर्च, भारतीय जनतेची गरिबी, हुंडणावळ आनी रेल्वे ह्या विशयांचेर ताणें खास अभ्यास केल्लो.

उद्देगीक मळावयले उत्पादनवाडीखातीर सुरवेक कामगारांचें जिवितमान सुदारूंक जाय अशें ताचें मत आशिल्लें. लश्करी खर्च उणो करप, जमीन महसुलाचो दर उणो करप, ब्रिटीश मालाक दिवपांत येवपी सवलत रद्द करप अशो मागण्यो तो करतालो. अर्थशास्त्रज्ञ ह्या नात्यान ताणें वेल्बी कमीशनामुखार साक्षाय दिल्ली. रेल्वे हो ताचो खाशेलो विशय. हेर भारतीय फुडाऱ्यांवरीच तो रेल्वेमार्गाची वाड करपाबदला खारजां आनी पाटबंधारे वाडोवपाचेर चड भर दितालो.

शेतकामत्यांक सवलतीच्या व्याजान रीण मेळचें आनी तांचेर आशिल्लो सावकारी रिणाचो ताण उणो करपाखातीर शेतकरी बँको काडच्यो अशी सुचोवणी तो करतालो. हातमागच्या उद्देगांत उदरगत घडोवन हाडपांत ताचें फाटबळ आशिल्लें. अस्तंत भारतांत उद्देगीक संस्था संघटीत करपांत ताणें न्यायमूर्ती रानडे हाका मोलादीक आदार दिल्लो. बेहरामजी मलबारीच्या 'स्पेक्टेटर' ह्या नेमाळ्यांत तो राजकीय विशयांचेर ले बरयतालो.

काँग्रेसीचे स्थापनेसावन सतत पंचवीस वर्सां ताणें निश्ठेन काँग्रेसीचो वावर केलो. इ.स. १९१८ त तो काँग्रेसींतल्यान भायर सरलो. फुडें इंडियन लिबरल फेडरेशनचे स्थापनेंत ताणें मुखेलपणान वांटो घेतलो. फेडरेशनच्या पयल्या अधिवेशनाचो तोच अध्यक्ष आशिल्लो.

ब्रिटीश सरकारान सर ही पदवी दिवन ताचो भोवमान केलो. इ.स. १९१९ वर्सा सुदारणा कायद्यावरवीं स्थापन जाल्ले मध्यवर्ती विधीमंडळाचेर ताची नेमणूक जाल्ली.