"पंजाब" च्या आवृत्तींत अंतर

Content deleted Content added
No edit summary
कुरवेचीटी: मोबाईल संपादन मोबाईल जाळें संपादन
No edit summary
कुरवेचीटी: मोबाईल संपादन मोबाईल जाळें संपादन
27 वळ :
लोदी आनी बाबर हाचें मदीं आपआपले सत्तेची स्थापणूक करची म्हणून सर्त लागिल्ली आसतना गुरू नानक हाणें हांगा शीख धर्माची स्थपणूक केली. सत्याचे आनी मोगाचे संदेश ताणें दिले. मुर्तीपुजेचो ताणें निशेध केलो. हिंदू आनी मुसलमान धर्मातल्यो उच्च देखी आपणाल्या शीख धर्मात एकठांय हाडल्यो. गुरू नानका उपरांत हांगा णव शीख गुरू जावन गेले. गुरू रामदास हाणें १५७७त अमृतसराक भागंराचें देवूळ बांदलें. गुरू अर्जुन हाणें नानक आनी हेर गुरूची वचनां एकठांय करून ग्रंथसाहिब हो स्वतंत्र ग्रंथ रचलो.
 
सम्राट अकबराच्या तेंपार पंजाब प्रदेश मोगलांच्या शेकातळा आशिल्लो. अकबराचे आनी शीखांचे संबंद तशें बरें आशिल्ले. ताणें गुरू अर्जून हाणें रचिल्ल्या ग्रंथसाहिब ह्या ग्रंथाक भांगराच्यो ५१ मोहर इनाम दिल्ल्यो. अकबराच्या मरणाउपरांतमरणा उपरांत मोगल बादशाह आनी शीखांचे संबंद इबाडत गेले. दक्षिणेक औरंगजेब मराठयांआड झुजात घुस्पल्लो आसतना, पंजाबांत शिखांनी मोगल सतेआडसत्तेआड खूब उठाव केले. गुरू हरगोविंद सिंग हाणें मोगलांआड झूज उबारून पंजाबांत राजकीय सतेची स्थापणूक केली. गुरू गोविदसिगं हाणें आपल्या सैन्याच्या आदारान मोगलांचो ह्या प्रदेशांतलो शेक उणो केलो. पूण १७१२त बहादूर शहा हाणें ताका कैद करून, ताचे हाल हाल करून ताका जिवेशीं मारलो. शीखांनी १७४८त खालसा दलाचें संघटन केलें. ह्या संघटनांक ‘मिसाल’ अशें म्हण्टाले. १७६८ ते १७९८ मेरेन पंजाबांत बारा मिसालांची सत्ता आशिल्ली. ह्याच काळांत रणजितसिंग सारकी व्हड व्यक्ती पंजाबांक लाबली. ताणें शीक समाजांत निर्माण जाल्ले पंथभेद पयसावन सगळ्या शीखांक एकठांय हाडपाचे यत्न केलो. ताणें आपल्या हातांत सतासत्ता घेतले उपरांत पेशावर ते सतलजमेरेनसतलज मेरेन शीखांचे राज्य वाडयलें. रणजितसिंगाच्या मरणमरणा उपरांत, ताचो चलो ल्हान आशिल्लो ताची राणी जिंदन ही राजकारभाराची देखरेख करताली. पूण खरी सत्ता सैनिकांच्या हातांत आशिल्ली. मुखार शीखांनी इंग्लीश सरकाराआड खूब उठाव केले. पूण हे उठाव इंग्लिशांनी काबार करून, १८४९त शीख राज्य ना केलें आनी त्या खिणा सावन ते भारत स्वतंत्र जायतमेरेन ह्या प्रदेशाचेर ब्रिटिशांनी शेक गाजयलो.
 
इ. स. १९१३त बाबा सोहनसिंघ हाच्या फुडारपणाखाला पंजाबांतगदर पार्टीची स्थापणूक जाली. हाचो हेत भारताक ब्रिटीशांचे गुलामगिरीतल्यान सोडोवन देशांत प्रजासत्ताक राज्य घडोवन हाडपाचो आशिल्लो.१९१९ च्या जालियनवाला घडणूके उपरांत इंग्लीश-शीख हांचे मदले संबंद आनीक इबाडले. भारताचे स्वतंत्र चळवळींत पंजाबाचोय वांटो म्हत्वाचो आसा. पंजाबांत खूब देशभक्तांनी आपले मायभुंयेखातीर आपल्या जिविताचें रान केलें. भगतसिंग हो व्हड क्रांतिकार हांगाचोच. तसोच लाला लाजपतराय हो पंजाबाचो सुपुत्र, राश्ट्री चळवळींत अखिल भारताचो पुढारी आशिल्लो. १५ ऑगस्ट १९४७त भारतावांगडाच पंजाबूय स्वतंत्र जालो. पूण रॅडक्लिफ येवजणेप्रमाण देशाची पाळणी जावन पंजाबाचे उदेंत आनी अस्तंत अशे दोन वांटे जाले. हातूंतलो अस्तंत पंजाबाचो (क्षेत्रफळ १‚६३‚१३६ चौ. किमी) पाकिस्तानांत आस्पाव जालो आनी उदेंत पंजाबाचो (क्षेत्रफळ ९६‚९१२ चौ. किमी.) आस्पाव भारतांत जालो. स्वतंत्र्या उपरांत भारतांतल्या पंजाबाचो कांय वांटो हिमाचल प्रदेशाक जोडलो आनी १९६६त हरयाना राज्य वेगळे केलें. भारतांतल्या सध्याच्या पंजाब राज्याचें क्षेत्रफळ ५०,३७३ चौ. किमी. आनी हरयाना राज्याचें ४४,२२२ चौ. किमी. इतलें आसा.
"https://gom.wikipedia.org/wiki/पंजाब" चे कडल्यान परतून मेळयलें