"आशिया खंड" च्या आवृत्तींत अंतर

मलायामेरेनचो अशें तरांतरांचे वाठार आसात. हे भुंयेच्या प्रकारांवेल्यान एक गजाल स्पश्ट जाता ती म्हळ्यार हो पुराय खंड तरांतरांचे फातर आनी मातयेचो जावन आसा.

 

आशयाचो मदलो भितरलो वाठार खंयच्याय म्हासागरासावन ३,२०० किमी. परस पयस आशिल्ल्यान, दर्यादेगांवेले वाठार आनी खंडाचो भितरलो वाठार हांच्याभितर हवामानाचो बरोच फरक आसता. हो खंड बरोच ऊंच सकयल आशिल्ल्या कारणान एकाच अक्षांशांत येवपी वाठारांच्या हवामानात लेगीत बरोच फरक आसता. हो खंड बरोच ऊंच सकयल आशिल्ल्या कारणान एकाच अक्षांशांत येवपी वाठारांच्या हवामानांत लेगीत बरोच फरक आसता. चडशी भूंय गिमाच्या दिसांनी तापता आनी हवेचो दाब उणो जाल्ल्याकारणान थंय दर्यावेल्या चड दाबाच्या वाठारांतलें वारें येता आनी गिमाचो पावस पडटा; शिंयाच्या दिसांनी हवेंतले थंडसाणीक लागून भुंयेचे दिकेंतल्यान दर्यावटेन वारें व्हांवता अशे सादारणपणान आशियाच्या हवामानाविशीं सांगू येता. उत्तरेवटेनच्या वाठारांनी हिम पडटा जाल्यार दक्षिणेवटेन दर्यांवेल्यान आयिल्लया वा-याक लागून पावस पडटा. भारत आनी आग्नेय आशियाचे दक्षिण वाठार आनी दक्षिणीवटेनच्या जुंव्यांचेर हवामान चडशें उश्ण, जाल्यार उत्तरेवटेन तें थंड जायत वता.

 

सुपारी दिवपी माडयो दिसून येतात. दोंगरांच्या कांय वाठारांनी उंचायेचेर पायन, देवदार, चिनार,निलगीरी, ओक हे रूख आसात. पाकिस्तान, भारत, बांगलादेश, श्रीलंका, ब्रह्मदेश, इंडोनिशिया ह्या शेतांचेर आदारिल्ल्या देशांत मुळची रानां बरींच नश्ट जाल्लीं दिसतात. थंय कांय वाठांरानी कोंडे, बेत, तण हे सारकी वनस्त आसा. चीन आनी जपान ह्या देशांतल्या हवामानाक लागून थंयचीं रानां चडशीं नश्ट जावन गेल्यांत. चीनांतल्या नानशान, चिनलींग ह्या आनी अस्तंतेकडल्या दोंगरांच्या वाठारांनी थोडीं भोव रानां तिगून उरल्यांत. ह्या वाठारांत पाचव्याचार,रुंद पानांचे आनी सूचिपर्णी Coniferous अश्या तरेकवार रुखांची भरसण आसा. कोंडे, तेल आनी मेल ‍‌(रोंगण) दिवपी झाडां सगळेवटेन आसात. जपानांतल्या दक्षिण वाठारांनी सूचिपर्णी, घट रुखांचें लांकूड उण्या उपेगाचें आसा. ह्या रानांचे फांटे दक्षिणेवटेनच्या दोंगरी वाठारांनी पावल्यात.अरुंद पानांच्या झाडांचे रान उत्तरेवटेन उणें जायत वता. निमाणो, सामकोच उत्तर दिकेक टंड‌्रा वांठार आसा. हांगा अदींमदीं सामकेच उणे विलो रुख आनी हेर झोपां दिसतात. हांगा शेळोय बरोच वाडटा. कांय वाठारांनी गिमाच्या दिसांनी बरींच फुलां फुलतात, पूण वर्साचो चड काळ बर्फाक लागून जमीन घट जावन उरता.

 

हिमालयाचे दक्षिणेवटेनचे आनी उत्तरेवटेनचे अशे आशियांतल्या प्राण्यांचे दोन प्रकार करूं येतात. दक्षिण भारत, श्रीलंका, थायलंड, लाओस, कंबोडिया, विएतनाम आनी मलाया,इंडोनेशिया, हांगच्या रानांनी माकड बरेच सांपडटात. पूण आसाम, ब्रह्मदेश, आग्नेयेवटेनचो वाठार, ग्रेटरसुंदा ह्या जुंव्यांचेर गिबन, जाल्यार ओरांगउटान फकत सुमात्रा आनी बोर्निओ हांगाच दिश्टी पडटात. शिंव फकत काठेवाडच्या रानांत आसात.वाग हिमालयासावन सिमात्रा जावा आनी बालीमेरेन दिश्टी पडटात. बोर्निओ आनी श्रीलंकेत वाग नात.चित्तो आनी बिबटोवाग सुमात्रा सोडल्यार सगळेकडेन आसा. सिव्हेट आनी मुंगूस हे सारकी मोनजात सगळेकडेन भरपूर आसात.रॅटल भारतांतल्या दोंगरी वाठारांनी आसात, अस्तंतेक तो इझ्रएल दिश्टी पडटा. भारतांत कोले बरेच आसात. पट्यापट्यांचो तरस सुक्या वाठारांनी नदरेक पडटा. हीं दोन जनावरां उदेतेंवटेन दिसनात. गादोरेडो भारत आनी ब्रह्मदेश हांगच्या दोंगरी रानांनी आसा. मलबार सोडल्यार भारतांत सगळेकडेन मेरवां आनी हरणां सांपडटात. हिमालयाच्या दक्षिण वाठारांत नीलगाय आनी चार शिंगा आशिल्लें हरणआ सारके जनावर दिश्टी पडटा. काश्मिर, नेपाळ आनी सिक्कीम हांगा कस्तुरीमृग आसात. सांबरय ब-याच वाठारांनी आसा. रानदुकर सगळेकडेन जाल्यार एका शिंगाचो गेंडो फकत नेपाळ आनी आसाम हांगा आसा. दोन शिंगाचो गेंडो ब्रह्मदेशसावन सुमात्रा, बेर्निओ मेरेन आशा. तेनासरीम, मलाया आनी सुमात्रा हांगा तापीर मेळटा. हत्ती आसाम,ब्रह्मदेश, कर्नाटक, श्रीलंकां, सुमात्रा अश्या ब-याच वाठारांनी आसात. सुकण्याभितर मोर भारतांत सगळ्याक आVी जावा देशांत सांपडटात. पारवे, कीर, कावळे, चिमणी, तित्तर, कोगूळ, मैना,किरकिरो, हॉर्नबिल, गरूड, घोण, ससाणो, गिदां, मेस्त, तांबड ह्या सारके पक्षीय भारताच्या वाठारांनी मेळटात. भारत आनी सुलावेसी हांगा रोलर बरेच आसात. डाँगो,फ्लायकॅचर, बुलबुल,टेलरबर्ड, ऑरिओल, ब्रॉडबिल, हीं खाशेली सवणआं आशिया खंडात आसात. बरींचशीं सुकणीं एका जाग्यावेल्यान दुस-या जाग्यार पयस वचपी आसतात पूण हिमालयाच्या आडमळ्यांकलागून तीं उत्तरेवटेन वचूंक शकनात. उदेतेंकडल्या दक्षिण-उत्तर दोंगराच्या वाठारांतल्यान मात तीं वचूंक शकतात. प्लोव्हर्स, गल, हेरॉन, हांयसां, वकीं ही सुकणीं असल्या प्रकारची आसात. मानगीं उत्तर भारतांतल्या व्हडल्या न्हंयांनी आनी सुमात्रा, बोर्निओ हांगा आसात. उदकांतले आनी जमनीवेले कांसव हरेच आसात. चानयो, शेड्डे, सोरोप ‍‌(विखार आनी वीख विरयत), पारो, बेबकां हेसारकी मोनजात ह्या खंडांत सगळ्याक दिश्टी पडटा.