"इंडोनेशिया" च्या आवृत्तींत अंतर

Content deleted Content added
Wikipedia python library
3 वळ :
[[File:LocationIndonesia.svg|thumb|right|200px|{{SUBPAGENAME}}]]
आगनेय आशियांतलें कितल्याशाच जुंव्यांचें एक प्रजासत्ताक राश्ट्र. क्षेत्रफळ-19,04,345 चौ. किमी.
=== लोकसंख्या: ===
1,61,632,000 (1984). लेकसंख्येचे नदरेन चीन,भारत, सोविएत युनियन, अमेरिकेची संयुक्त संस्थानां हांच्या फाटल्यान जगांत इंडोनेशियाचो पांचवो क्रमांक लागता. अक्षवृत्तीय विस्तार 60 उत्तर ते 110 दक्षिण आनी रेखावृत्तीय विस्तार 150 उदेंत ते 1410 उदेंत. चडांत चड उदेंत –अस्तंत अंतर 5,029 किमी. आनी दक्षिण – उत्तर अतंर 2,011 किमी. हाचे उत्तरेवटेन दक्षिण चिनी दर्या आनी पॅसिफीक, उदेंतेक पॅसिफीक आनी नैऋत्य ह्या दिकांनी हिंदी महासागर आसा. मलाया व्दिपकल्पाच्या (Peninsula) उदेंतेवटेन न्यू गिनी जुंव्यांमेरेन इंडोनिशियाचो वाठार पातळिल्लो आसा आनी तातूंत जावा, सुमात्रा, मादुरा,नुसातेगारा (बाली ते तिमेर मेरेनच्या जुंव्यांचो चोमो), मोसुकू (मोल्युकस), सुलावेसी (सेलेबीझ), कालीमांतान (बोर्निवचो वाठार), अस्तंत ईरीआन (न्यू गिनीचो अस्तंत वाठार), तिमेर जुंव्यांचो कांय वाठार आनी सुमार 3,000 ल्हानसान जुंवें हांचो आस्पाव जाता. आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया हांका जोडपी पूल अशें ह्या देशाक म्हणटात. जाकार्ता ही इंडोनेशियाची राजधानी जावन आसा.
===भूंयवर्णन: ===
धर्तरी अस्तित्वांत आयल्या उपरांतच्या सुरवातीच्या काळांत आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया हे खंड एकामेकांसावन वेगळे जाता आसताना दोंगरांच्या हालचालींक लागून मलायासावन न्यू गिनी मेरेनच्या जुंव्यांची निर्मणी जाली, अशें शास्त्रज्ञांचें मत आसा. सुमात्रा, जावा आनी बोर्निओ हांच्या मदलो वाठार पयलीं आशिया खंडाचोच वांटो जावन आशिल्लो,जाल्यार न्यू गिनी ऑस्ट्रेलियाचो वांटो आशिल्लो. दोनूय वाठारांनी पोरन्या फातरांचे अवशेश मेळटात; तशेंच हांगाचे दर्याय चड खोल नात. दर वर्सा सुमार 1,5000 भूंयकांप जाल्ल्याची नोंद मेळटा, जाल्यार वट्ट 3000 पर चड आशिल्ल्या ज्वालामुखींतले पन्नास अजून जागृत आसात. जावा आनी सुमात्रा हांच्या मदी आशिल्ल्या क्राकाटाऊ जुंव्याचेर 1883 वर्सा जाल्लो ज्वालामुखी
जगांतलो सगळ्यांत व्हड अशें मानतात. ह्या ज्वालामुखीक लागून अर्दो जुंवो नश्ट जालो, 150 किमी. मेरेन ताचो आवाज आयकूक आयलो आनी सुमार 30,000 लोक मेले. दर्यांत उत्पन्न जाल्लीं ल्हारां 6,000-8,000 किमी. पयस मेरेन जाणवली. ज्वालामुखी फुटतकच जो धुल्ल भायर सरलो, तो मळबावटेन कितलेंशेच किमी. वयर पावलो. हो धुल्ल तीन दीस पृथ्वी भोंवतणी घुंवत रावलो आनी ताका लागून हवामान सगळेकडेन मोड आशिल्ल्या भशेन जाले. हेर ज्वालामुखी इतले भयंकृत नाशिल्ले. ह्या ज्वालामुखीक लागून देशाक लुकसाण जाले. पूण कांय काळांत जमीन चड पिकाळ जाल्ल्यान देशाक फायदोय जालो. इंनेशियाचें चडशें जुंवे दोंगरी आसात, पूण थोडेच दोंगर 4,000 मी. परस ऊंच आसात. विषुववृत्तीय हवामानाक लागून हांगा बरोच पावस पडटा आनी न्हंयांचे प्रवाह पिकाळ माती आपल्या वांगडा हाडटात.
17 वळ :
 
मोलुकुफुडें न्यू गिनीचो अस्तंत वाठार इरीयान आसा. हाचें क्षेत्रफळ 4,21,951 चौ. किमी. आसा. हो वाठार रानांचो, दोंगरी आनी चिखलान भरिल्लो आसा. नासो, चार्ल्स लुई, ओरान्ये ह्यो कांय पर्वतांच्यो वळी वायव्येवटेंतल्यान आग्नेयेवटेन गेल्ल्यान येरादारी कठीण जाल्या. हातूंतलें कांय दोंगर 4,500 मी. परस ऊंच आसात. जुंव्यावेल्या दोंगरामदीं जगांत सगळ्यांत ऊंच दोंगराचें तेमष ‘कार्स्डेन्झ’ (5,030 मी.) हांगा आसा. मांबेरामो, सेपिक, फ्लाय, दिरुल ह्यो न्हंयो आसात.
=== हवामान: ===
सादारणपणान ह्या देशाचें हवामान उश्ण आनी ओलसाणीचें आसा. जून ते ऑक्टोबर आनी नोवेंबर ते फेब्रुवारी हे आठ म्हयने मॉन्सून आनी ईशान्य वाऱ्यार लागून बरोच पावस पडटा.दर्यादेगेलागच्या वाठारांनी हवामान सिमार 270 से. आसता. सामकेच चड आनी उण्यांतल्या उण्या हवामानांत चडूच जाल्यार 30 से. चो फरक आसता. ताका लागून हांगा विंगड विंगड ऋतू नात. ऋतूंच्या बदलाक हवामान दर्याथराच्या उंचायेचेर बदलता. वर्साक हांगा सुमार 200 सेंमी.परस चड पावस पडटा. दोंगरी वाठारांनी पावसाचें प्रमाण चड आसा. कांय वाठारांनी तर तें 600 सेंमी. परसय चड आसा. त्या मानान दक्षिणेवटेन पावस उणो पडटा.
=== वनस्पत आनी मोनजात: ===
30 वळ :
मदलो संघर्श वाडूंक लागलो. स्वतंत्रताय चळवळीचो नेट मतींत दवरून इश्ट देशांनी डच सरकाराक इंडोनेशियन फुडाऱ्यां वांगडा भासाभास करूंक फुडें काडलें. 19 जानेवारी 1949 दिसा इंडोनेशियाच्या प्रजासत्ताक सरकारान डचांवांगडा रेनव्हिल हांगां कबलात केली. पूण फुडलो कांय काळ इंडोनेशियन जनता आनी डच हांच्यामदलीं झुजां चालूच उरलीं. निमणें 27 डिसेंबर 1949 दिसा डचांनी ह्या देशाची स्वतंत्रताय मान्य केली. फकत न्यू गिनीच्या वाठाराचेर वाद चालूच उरलो. नवें संविधान तयार जालें आनी नोव्हेंबर 1955 त, पयली वेंचणूक जाली. हे वेंचणुकेंत खंयच्याच पक्षाक स्पश्ट भोवमत मेळूंक पावलें ना. ताका लागून भरसल्लें मंत्रीमंडळ अस्तित्वांत आयलें. 1955 उपरांत पक्षांमदीं झुजां सुरू जालीं. 1959 त अध्यक्ष सुकार्नो हाणें घटनासमिती रद्द करून 1945 च्या संविधानाक मान्यताय दिली आनी सगळी सत्ता आपल्या हातांत घेतली. 1963 त संयुक्त राश्ट्रांच्या यत्नांनी न्यू गिनीचो वाठार इंडोनेशियाच्या हाताखाल आयलो.साम्यवाद्यांनी 1965 त सरकार उडोवपाचो यत्न केलो. पूण सैन्य धाडून साम्यवाद्यांची चळवळ चिड्डून उडयली. ह्याच काळार मलेशिया निर्माण जाल्ल्यान इंडोनेशियन फुडाऱ्यांनी निदर्शनां करूंक सुरवात केली. निमणें 11/12 मार्च 1966 दिसा जनरल सुहार्तो हाणें आपलें सैन्य वापरून सगळी सत्ता आपल्या हातांत घेतली. अशे तरेन सगळो राजकी बोवाळ बंद जालो. सुकार्नो फकत नांवापुरतो अध्यक्ष उरलो. कम्युनिस्ट पक्षाक बेकायदेशीर थारायलो आनी सगळे पक्ष रद्द केले. 22 फेब्रुवारी 1967 दिसा सूकार्नो निवृत्त जालो आनी 1970 त, ताका मरण आयलें. 1968 सुहार्तोची पांच वर्सां खातीर अध्यक्षपदाचेर नेमणूक जाली. 1973 त,जाल्ल्या वेंचणूकांतय ताकाच पर्थून जैत मेळ्ळें. आयजमेरेन सुहार्तो होच ह्या राश्ट्राचो अध्यक्ष जावन आसा.
 
===राज्यवेवस्था: ===
इंडोनेशियाच्या एक स्वतंत्र आनी सार्वभौम राश्ट्र आशिल्ल्याची घोशणा 1945 त केल्ली. 1945 त आनी फेब्रुवारी आनी ऑगस्ट 1949 त तात्पुरतीं संविधानांय तयार जाल्लीं, पूण 1959 सावन 1945 चें संविधान मान्य केलां. अध्यक्ष आनी पंतप्रधान एकूच आसा आनी सगळी सत्ता ताच्या हातांत आसा. लोकांनी वेंचून काडिल्ली सभा अध्यक्ष थारायता आनी राश्ट्रीय धोरण थारायता. अध्यक्षाच्या पालवान प्रतिमंडळ कायदो चलयता. सरकाराक म्हत्वाच्या कामांनी बुद्ध दिवपा खातीर एक सगळ्यांत उंचल्या पांवड्यावेलें मंडळ आसता आनी अध्यक्ष होच ह्या मंडळाचो मुखेली आसता. शासनाच्या सोपेपणाक लागून इंडोनेशियाचे 27 प्रांत केल्यात. इंडोनेशियन मंत्रीमंडळांत 500 लोक प्रतिनिधी मंडळांत येतात, जाल्यार 100 जाणांची नेमणूक जाता.
=== अर्थीक स्थिती: ===
65 वळ :
=== शिक्षण: ===
६२% लोक साक्षर आसात. साक्षरतेच्या मळार इंडोनेशियाचो जगांत ७४ वो क्रमांक लागता. ७ ते १२ पिरायेमेरेन शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा. शिक्षण मुळाव्या, माध्यमिक आनी उंचल्या अशा तीन पांवड्यांचेर आसा. शिक्षणीक वर्स जानेवारी ते डिसेंबर मेरेन आसता.भाशा-इंडोनेशिया हे भाशेच्या माध्यमांतल्यान शिक्षण चलता, पूण माध्यमिक पांवड्यार इंग्लीश भाशेंतल्यान शिक्षण दितात. इंडोनेशियांत २८ सरकारी आनी २३ खाजगी विश्वविद्यांलयां आसात. ते भायर हांगाचे बरेच विद्यार्थी अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, नेदरलँड्स, ऑस्ट्रेलिया,बेल्जियम, ब्रिटन आनी अस्तंत जर्मनी ह्या सारक्या देशांनी शिक्षण घेतात.
=== भाशा: ===
इंडोनेशियन भाशा मलायो-पॉलिनीशयन भाशा पंगडाच्यो आसात. भाशा- इंडोनेशिया ही जरी राज्यभाशा आसली तरी हांगाच्या लोकांच्यो विंगडविंगड 25 भाशा आनी सुमार 250 बोली आसात.
=== म्हत्वाचीं थळां: ===
78 वळ :
 
[[Category:!Main category]]
[[Category:Sonvsarachim Prosidh/Famadh Xharam, Ganv ani Zage]]
[[Category:एशिया च्या देश]]
"https://gom.wikipedia.org/wiki/इंडोनेशिया" चे कडल्यान परतून मेळयलें