"ओरिसा" च्या आवृत्तींत अंतर

भारतीय संघराज्यांतलें एक घटक राज्य. हें राज्य भारताचे उदेंतेक वसलां. ह्या राज्याचे ईशान्येक अस्तंत बंगाल, उत्तरेक बिहार, दक्षिणेक आंध्र प्रदेश, अस्तंतेक मध्य प्रदेश, उदेंतेक बंगालचो उपसागर आसा. अक्षांश आनी रेखांश: उत्तर १७° ४८’ ते २२° ३४’ उदेंत ८१° ४२’ ते ८७° २९’. राजधानी- भुवनेश्वर.

 

राज्याचें सैमीक नदरेन चार वाठार करूं येतात.

 

'''दर्या'''राज्याक ४८२ किमी. लांबायेची दर्यादेग मेळ्ळ्या.

 

ओरिसा राज्य उश्ण कटीबंधांत येता. हांगाचें सादारण हवामान उश्ण आसता.गिमांत उदेंतेकडल्यो दोंगुल्ल्यो आनी उत्तरेकडलें पठार हांचे उंचायेवेले जागे सोडून सादारण तापमान ३८° से. आसता. शिंयां दिसांनी तापमान २२.८° से. १५° से मेरेन आसता. वर्साक सरासरी १४८ सेमी. पावस पडटा. अरबी दर्या आनी बंगालचो उपसागर ह्या दोनूय कडचें वारें राज्यांत एकठांय येता. दर्या देगेर जायते खेपो वादळां जावन लुकसाण जाता.

 

राज्याचो कारभार पळोवचेपासत राज्याचे बालेश्वर, फुलबनी, बोलांगीर, कडक,धेनकानाल, गंजम, कालाहंडी, क्योंझर, कोरापुट, मयुरभंज, पुरी, संबळपूर, सुंदरगढ अशे १३ जिल्हे केल्यात. तातूंत २२ लाखांवयर लोकसंख्या आशिल्ले ६ जिल्हे आसात. राज्यांत ५७ उपविभाग, २७ नगरपालिका, १३ जिल्हा परिशदो, ३९४ पंचायत समिती आनी ३८३० ग्रामपंचायती आसात. ह्या राज्यांत विधानपरिशद ना. विधानसभेचेर १४७ वांगडी, लोकसभेचेर २० वांगडी, राज्यसभेचेर १० वांगडी ओरिसा राज्याचें प्रतिनिधित्व करतात. वरिश्ठ न्यायालयांत एक मुखेल न्यायमूर्ती आनी ४ पालवी न्यायमूर्ती आसात.

 

वट्ट १.५६ कोटी हेक्टर जमनींतली ४९.६ लाख हेक्टर जमीन रानाखाला आसा. सुमार ८ लाख हेक्टर जमीन पडंग, ७.२३ लाख हेक्टर जमीन चरोव आशिल्ली आसा.पिकावळीक फाव आशिल्ली ८७.४३ लाख हेक्टर जमनीतल्या १८.७९ लाख हेक्टर जमनीक उदक पावलां. शेताचेर ७६% लोक जियेतात.. राज्याचे येणावळीमदली ६६% येणावळ शेतासावन मेळटा. तांदूळ, बटाट, ऊंस, दाळ, जूट, तेलबियो,चिंच, हळद, मिरसांगो, सांसवां, तंबाखू हीं पिकां राज्यांत जातात. राज्यांतल्या फळफळावळीचें निव्वळ उत्पादन ४.१ दशलक्ष टन इतलें आसा.

 

ओरिसांत खनीज खूब प्रमाणांत मेळटा. लोखण, दगडी कोळसो, बोक्साइट,चुनखडी, क्रोमाइट, कोळसो, ग्राफाडट, डोलोमाइट हीं खनिजां मेळटात. देशांतलें २०% मॅंगनीज उत्पादन ह्या राज्यांत जाता.

 

९००० उद्देगीक वसाहतींनी ६४,७९८ लोकांक काम दिवपाची क्षमता आसा. तातूंत ७,१७८,८६ लाख भांडवल घोळटा. कटक हें मुखेल उद्देगीक केंद्र आनी उद्येगाची बाजारपेठ जावन आसा. पुरी, बालासोर, संबलपूर, चौद्धर आनी पर्लाकिमिडी हांगा वेपार चलता.

 

हिराकूद धरण प्रकल्प, बालीमेला हायड्रो इलेक्ट्रिक प्रकल्प, मेखाकुंडा हायड्रो प्रकल्प,इंद्रावली हायड्रो इलेक्ट्रिकल प्रकल्प, हे मुखेल प्रकल्प आसात. डिसेंबर १९८६ मेरेन १२३४ मेवॉ. वीज डत्पादन जाल्लें.५१,६३९ खेड्यांमदल्या २४,९५२ खेड्यांक वीज पावल्या।

 

साहित्य अकादेमीचे वर्सुकी पुरस्कार जोडपी साहित्यीक अशे आसात- १९५५:गोपीनाथ मोहंती, १९५८:कान्हूचरण मोहंती, १९६१:गोदावरीस मिश्रा (मरणाउपरांत), १९६३: सोची राऊतरॉय, १९६४:नीलकांत दास, १९६५: बैकूंठनाथ पटनायक, १९६६: गोदावरीस महापात्र (मरणाउपरांत), १९६७: सूर्यनारायण दास, १९६१: सुरेन्द्र मोहंती, १९७०: बिनोद चंद्र नायक,१९७१: मनोरंजन दास, १९७२: मनोज दास, १९७३: जे. पी. मोहंतीं, १९७४: सीताकांत मोहापात्रा,१९७५: राधामोहन गडनायक, १९७६: किशोरी चरण दास, १९७७: काली रचण पटनायक, १९८१:अखिलमोहन पटनायक, १९८२:गोपाळ चोत्राय, १९८३: हरेकृष्ण मेहताब, १९८४: भानुजी राव.

 

'''पुरी:''' हें थळ भुवनेश्वर सावन ६२ किमी. अंतराचेर आसा. हिंदूंच्या चार धामांमदलें एक धाम. हांगा जगन्नथाचें देवूळ आसा. आषाढ शुक्ल व्दितीयेक हांगा व्हड जात्रा भरता. सध्याचें देवूळ ११९८ त बांदिल्लें. नामनेची जगन्न्थाची रथयात्रा हांगा भरता.