"हिमालयाचो दोंगरी वाठार" च्या आवृत्तींत अंतर

Content deleted Content added
148 revisions imported: Importing from Incubator
Wikipedia python library
1 वळ :
राज्याचे उत्तरेक हिमालयाचो दोंगरी वाठार उदेंत-अस्तंत पातळ्ळा. हिमालयाच्यो तीन पर्वता वळी ह्या राज्यांतल्यान वतात. उत्तरेवटेन आशिल्ली मुखेल हिमालयाची वळ सरासरी 6,100 मी. उंचायेची आसा. तातूंत नंदादेवी, धवलगिरी, कामेट, त्रिशूल हे दोंगरमाथे येतात. दुसरी पर्वता वळ सरासरी 3,720 मी. उंचायेची आसा. तिसरी पर्वता वळ सरासरी 1,550 मी. आसा. तातूंत नैनीताल, मसुरी, अलमोडा, रानीखेत सारके कमी उंचायेची दोंगर माथे येतात. ह्या दोंगर फांट्यांमदल्यान ‘दून’ नांवाचो एक वाठार आसून थंयची जमीन पिकाळ आसा. हिमालयाची तिसरी पर्वता वळ वा शिवलीक दोंगरफांट्याक लागून न्हंयांतल्यान व्हानवृल आयिल्ल्या फातर-रेंवेचो ‘भाबर पटो’ आसा. तो अस्तंतेक 32 किमी. रूंद आसून उदेंतेक अशील जायत गेला. ताच्या सकयल्यान उदक व्हांवता.
=== दक्षिणेकडलो पठारी वाठार: ===
सैमीक रचणूक आनी हवामान हांचेवेल्यान ह्या वाठाराचे दोन भाग केल्यात. पयलो बुंदेलखंडाच्या पठाराचो वाठार नीरा नांवाच्या फांतरांनी तयार जाली. शोण न्हंयचो उत्तरेकडलो वाठार खूब पोरन्या फांतरांनी तयार जाला.
===गंगेचो वाठार: ===
उत्तर प्रदेशाचो चडसो वाठार हातूंत आस्पावला. गंगा न्हंय आनी तिका मेळपी यमुना, रामगंगा, घागरा आनी हेर न्हंयांनी हो वाठार पिकाळ जाला. ह्या वाठाराचे उत्तरेक दोंगर येतात. ज्यो न्हंयो भाबर पट्यांत जमनीसकयल्यान व्हांवतात, त्यो ह्या वाठारांत जमनीवेल्यान व्हांवतात. ह्या वाठाराक ‘तराई’ म्हण्टात. ह्या वाठारांत रानां आसात.हांगा तण खूब लांब वाडटा.
=== जमीन: ===
दून आनी गंगा वाठारंतली जमीन पिकाळ आशता. गंगेच्या आवांठांत 900 मी.परस चड गाळ मातयेचो थर आसता. हुंवाराचें उदक न बादपी वाठारांक बांगर आनी हुंवार लागपी वाठाराक ‘खादर’ म्हण्टत. न्हंयचे देगेलागीं आशिल्ली बारीक माती, बारीक रेंव आशिल्ली आसात. चिकण आनी काळी माती पिकावळीखातीर बरी आसता. बुंदलखंड पठार, फत्तेगढ,कानपूर आनी अलाहबाद वाठारांतली जमीन पिकाळ आसा. रेह नांवाची जमीन पीक दिना. चंबळ,बेटवा, यमुना, गोमती ह्या न्हंयांच्या वाठारांत मातयेचो कस उणो जावन व्हड फोंड पडल्यात.
===न्हंयो: ===
गंगा ही ह्या राज्यांतली म्हत्वाची न्हंय. भारतीय धर्म-पुराणांत तिका पवित्र मानल्या. तिचो उगम हिमालयांत 19 हजार फूट उंचायेर गंगोत्री हांगा जाता. उत्तर प्रदेशांतल्यान त बिहार, बंगाल, राज्यांतल्यान वचून बंगालाच्या उपसागराक मेळटा. हरद्वार हांगा गंगेक दोन फांटे फुट्टात. एक फांचो कनखल नांगली रावली कडल्यान दारानगररंज, गडमुक्तेशवर, शुक्रताल,अनूपशार, रृप्रयाग, मारजापूर, काशी सावन बिहारांत वता. दपुसरो फांटो मायापूरीसावन वता. तो कालव्याच्या रुपान उत्तर प्रदेशाचो चडसो वाठार भिजयता.
 
यमुनेचो उगम गंगेच्या अस्तंतेक जाता. राज्याचे अस्तंत शीमेवेल्यान कांय अंतर व्हावन,अलाहबाद लागसार गंगेक मेळटा. दक्षिण पठारी भागांतल्यान यमुनेक चंबळ, सिंद, बेटवा आनी केन ह्यो न्हंयो मेळटात. मिझीपूर राज्यांतल्यान शोण न्हंय अस्तंत-उदेंत व्हांवता. तिका मेळपी रिहाड न्हंयच्या धरणाक लागून जाल्ल्या जलाशयाचो चडसो वाठार उत्तर प्रदेशांत येता.
===हवामान: ===
ह्या राज्याचें हवामान सुकें आनी गरम आसा. उत्तरवटेनचो हिमालयांतलो वाठार थंड आसून पावसाचें प्रमाण चड आसा. ह्या वाठारांतलें तापमान सरासरी 12.8 0 से आसा.वर्सुकी पावस 150 सेंमी. परस चड आसता. तराई वाठारांत 100 ते 200 सेंमी. पावस आसता.जुलय-ऑगस्ट म्हयन्यांत पावसाचो नेट चड आसता.
 
शिंयाळ्याच्या दिसांनी तापमान 15.8 0 से. ते 18.3 0 से. आनी गिमांत 26.7 0 से परस चड आसता. सपाट वाठारांत हवामान गिमाच्या दिसांनी सुकें आनी गरम, पावसा दिसांनी दमट आनी गरम, शिंयाळ्यांच्या दिसांनी थंड आनी सुकें आसता. गिमाच्या दिसांनी तापमान 46 0 से.परस चड आसता. सकाळच्या धा वरांसावन रातच्या पांच वरांमेरेन सामको हून अस्तंत वारो व्हांवता. अलाहबाद हांगा उदेंतेकडलो चड पावसाचो वाठार भात-पिकावळीखातीर तर अस्तंतेकडलो वाठार गंव, ज्वारी ह्या पिकांक बरो आसता. शिंयाळ्यांत पुराय राज्यांत ‘पिकेचे दीस’ आसतात. केन्ना केन्नाय मात्शें बर्फ पडटा. केन्नाय शिंयाचें ल्हार येवन वता. दक्षिणेच्या वाठारांत पावस 90 ते 100 सेंमी. आसून शिंयाळ्यांतलें तापमान 1208 0 ते 18.3 0 से. आसता. गिमांत फातराळ जमीन चड तापता.
=== वनस्पत आनी मोनजात: ===
उत्तर प्रदेशाचो 15.3% टक्के वाठार रानांखाल येता. दोंगराळ वाठारांनीच रानां चड आसात. जमनीच्या वाठारांत रान 3% टक्के आसा. दोंगरी वाठारांतल्यान रानांनी तरातरांचे रूख आसात. ह्या रानांनी शिसवी, खैर, हालद, तेडू अशीं तरेतरेचीं झाडां मेळटात. उत्तर हिमालय वाठारांत बर्च, फर, स्प्रूस, ज्यूनीपर, ब्लूपाइन, चीड, देवदार ह्या रुखांचीं व्हड रानां आसात. रानांत आनी हेराकडेन मोहाचीं झाडां खूब आसात. आंबे, पेरां, बोरां, सफरचंदां आनी नास्पती हीं फळझाडां हांगा पळोवंक मेळटात. 302 मार्च 1980 मेरेन 51,199,42 चौ.किमी. वाठार रानांखाल आशलो. सद्या व्हड प्रमाणांत झाडां मारिल्ल्यान मातायेचो कस उणो
जायत गेला. तेखातीर सरकारान व्हड प्रमाणांत झाडां रोवपाची कार्यावळ हातांत घेतल्या.
 
दोंगर आनी तराई वाठारांत वाग, चित्तो, वांस्वेल, नीलगाय, हरण, माकड व्हड प्रमाणांत आसात. मोर, रानकोंबो, तीतर असलीं सुकणींय हांगा दिसतात. तळ्यां देगांनी बफीं, बदकां, करकोचे, चक्रवाक, चातक हे पक्षीय दिश्टी पडटात.
=== इतिहास: ===
ब्रिटीश राजवटींत ह्या राज्याचें नांव ‘संयुक्त प्रांत’ (युनायटेड प्रॉव्हिन्सिस) आसलें. भारतीय घटनेन ताका ‘उत्तर प्रदेश’ हें नांव दिलें.
 
"https://gom.wikipedia.org/wiki/हिमालयाचो_दोंगरी_वाठार" चे कडल्यान परतून मेळयलें