"अमेरिका खंड" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
द Wikipedia python library |
द Wikipedia python library |
||
6 वळ :
===भूंयवर्णनः ===
भूंयेचे नदरेंतल्यान ह्या खंडाचे चार मुखेल वांटे जातात. इशान्येवटेनचो कॅनडाचो वाठार, उदेंतेवटेनचो देंगरी वाठार आनी ताचे कुशीक आशिल्लो दर्यादेगेवेल्या मळांचो वाठार, मदलो मळाचो वाठार आनी अस्तंतेवटेनचो दोंगरी आनी पठारी वाठार.कॅनडा वटेनचो वाठार हो सामको पोरनो आसा. कांय जाणांच्या मतान आर्क्टिक जुंवो आनी ग्रीनलँड हेय कुडके ह्याच वाठाराक पयलीं जोडून आशिल्ले. ह्या वाठारांत ल्हानसान दोंगर आनी बरीचशीं तसान पठारां आसात. दोंगरी वाठाराच्या उदेंतेक अस्तंत रेवेंची दर्यादेग आसा. ती दक्षिणेवटेन रूंद जायत वता. हांगा दर्यादेगांलागीं रेवेचे बांद, चिखलाचे वाठार आनी जुंवे तयार जाल्यात. पठारावेल्यान मळाच्या वाठारांवटेन पडपी धबधब्यांक लागून थंय धबधब्यांची वळ (फॉल लायन) तयार जाल्या. मेक्सिको वटेन सकयल्लो दर्यादेगेवेलो वाठार रानांनी भरला.
अस्तंतेवटेन आशिल्ल्या दोंगरी वाठारांत रॉकी पर्वतांची वळ लांबायेन जगांत दुसऱ्या नंबराची आसा. ती आर्क्टिक म्हासागरा सावन न्यू मेक्सिको मेरेन पातळ्ळ्या. थंय सावन ती मेक्सिकोंतलो सिएर्रा माद्रे, मध्य अमेरिकेंतल्यो दोंगरा वळी आनी फुडें दक्षिण अमेरिकेंतलो अँडीज पर्वत हांका वचून मेळटा. रॉकीच्या अस्तंतेक अलास्का पर्वत, [[ब्रिटीश]], कोंलबियाचे पर्वत, कोस्ट रेंज, कॅस्केड रेंज आनी सिएर्रा नेव्हाडा हे दोंगर आसात.ह्या खंडाचे उत्तरेवटेन आर्क्टिक दर्या पातळ्ळा. ग्रीनलँड आनी बॅफीन जुव्यांच्या मदीं बॅफीनचो उपसागर आसा. व्हिक्टोरिया आनी बँक्स जुव्यांच्या अस्तंतेक बोफर्ट दर्या आसा.अलास्का आनी उदेंत रशियाच्या वाठारांक जोडपी चुकचो दर्या अस्तंतेवटेन आसा. कॅनडाचे उत्तरेक बूथियाचें आखात, फॉक्स बॅसिन, हडसन उपसागर, अंगवा आखात आनी जेम्स उपसागर
आसा. कॅनडाचे उदेंतेक अॅटलांटिक म्हासागर, जमनीलागचो लॅब्रॅडॉरटो दर्या, सेंट लॉरेन्सचे आखात, फंडीचो उपसागर आनी प्लासेशाचें आखात आसा. संयुक्त संस्थानाचे (U.S.A) उदेंतेक चेसपीक आनी डोलावेरचीं आखातां आसात. सादारणपणान सगळीं उदेंत दर्यादेग अॅटलांटिक म्हासागरान भरल्या. दक्षिणेवटेन फ्लॉरिडाचो दर्या आनी मॉक्सिकोचे आखात आसात. अस्तंतेवटेन पॅसिफीक म्हासागर आसा.
63 वळ :
== अमेरिका मध्यः ==
उत्तर अमेरिकेंतलें मेक्सिको आनी दक्षिण अमेरिकेंतलें कोलंबिया ह्या राश्ट्रांक जोडपी मदलो अशीर वाठार. अक्षवृत्तीय विस्तार 7° 15’ ते 18° 30’ उत्तर, रेखा वृत्तीय विस्तार 77° ते 92° 55’ अस्तंत. क्षेत्रफळ 5,41,559 चौ.किमी. हो वाठार वायव्य आग्नेय दिकांनीं वांकडो तिकडो पातळ्ळा आनी पनामांत ताची रुंदाय फकत 48 किमी. जाल्यार हाँडुरस-निगाराग्वा शीमेचेर 560 किमी. आसा. दक्षिण-उत्तर विस्तार ‘’ ‘’ ‘’ ‘’ सुमार 1,250 किमी. आनी उदेंत-अस्तंत विस्तार सुमार 1,593 किमी. आसा. मोक्सिको सावन कोलंबिया मेरेन ताची लांबाय 3,350 किमी. आसा. ह्या वाठारांत ग्वाटेमाला, हाँडुरस, एल साल्वादोर, निकाराग्वा, कोस्टारिका, पनामा, [[ब्रिटीश]] हाँडुरस हीं राश्ट्रां आसात. पनामा कॅनाल अमेरिकेच्या सत्तेखाला आसा.
=== भूंयवर्णनः ===
मध्य अमेरिकेचे सादारणपणान तीन सभावीक वांटे जातात. उत्तरेवटेनटो लांबरुंद ऊंच सकयल्लो वाठार हातूंत [[ब्रिटीश]] हाँडुरस, ग्वाटेमाला, हाँडुरस, एल् साल्वादोर आनी निकाराग्वाचो कांळ वाठार येता. दुसरो निकाराग्वा वा आनी कोस्टारिका हांचे शीमेथावन सुरवात जावन आग्नेय-वायव्य दिकेन फॉन्सेकाच्या आखाता मेरेन वता. दक्षिणेवटेनटो सकयल्लो वाठार हो तिसरो वांटो.पयल्या वाठारांत पोरन्या फातरांचो थर आसा. हांगा पर्वत अस्तंतेवटेन चड उंच आसात, जाल्यार उदेंतेवटेनच्यान देंवत गेल्यात. ते फुडें कॅरिबियन दर्यापोंदच्यान वेस्ट इंडीज जुंव्यां मेरेन पावल्यात. पॅसिफीकच्या वटेन ज्वालामुखी दोंगराची एक लांब वळ उबी आसा. हातूंत ताहुमुल्को (4,111 मी.), तकाना (4,064 मी.), ह्या बायर 3,500 ते 3,900 मी. उंचायेचे बरेच दोंगर आसात.हातूंतल्या चडशा जोंगरा तेंगशेचेर जागृत ज्वालामुखी आसात. पॅसिफीक दर्यादेग मेक्सिको सावन फोन्सेकाच्या आखाता मेरेन अशीर पूण नीट आसा. हांगा ग्वाटेमालाची उदेंत दर्यादेग हे सकयल आनी चिखलाचे वाठार आसात. हाँडुरसची उत्तरेवटेनची दर्यादेग सुमार 25 किमी. रुंद आसा, तिच्या फाटल्यान 450 ते 1,500 मी. उंचायेचे दोंगर वण्टीभशेन उबे आसात.
निकाराग्वाचो सकयल्लो वाठार पळोवंक दोण्या भशेन दिसता. हांगा निकाराग्वा हें सुमार 160 किमी. लांब आनी 72 किमी. रुंद तळें आसा. हातूंत सुमार 1,500 मी. उंचायेचे तीन ज्वालामुखीचे दोंगर आसात. ह्या तळ्याचे वायव्येवटेन मानाग्वा हें सुमार 60 किमी. लांब आनी 25 किमी. रुंदायेचे दुसरे तळें आसा. तिपीतापा न्हंयेतल्यान तांतले उदक निकाराग्वा तळ्यांत येता आनी थंयचे उदक सॅनवॉन न्हंयेतल्यान कॅरिबियन दर्यांत पावता. मानाग्वा तळ्याची उंचाय दर्या थरासावन सुमार 40 मी. आसा. निकाराग्वा तळ्याची सुमार 32 मी. आसा. मानाग्वासावन फॉन्सेका आखाता मेरेन ज्वालामुखीची एक वळ गेल्या. ह्या सकयल्या वाठारांच्या दक्षिण दिकेक वायव्य आग्नेयवटेन दोंगराच्यो वळी गेल्यात. पनामाच्या शीमेमेरेन तांची उंचाय 3,800 इतली वाडल्या. कोस्टारिकांत ह्या दोंगरांक समांतर अशे चार ज्वालामुखीचे दोंगर आसात.
| |||