"आंध्र प्रदेश" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
द Wikipedia python library |
द Wikipedia python library |
||
19 वळ :
दुसरेवटेन इस्लामी घुरयेचो नेट देंवतकच रेड्डी घराण्यान आंध्र प्रदेशाचेर आपलो ताबो मेळयलो (1328-1424). कृष्णदेवराय हो व्हड सम्राट 1509 ते 1530 मजगतीं आंध्राचेर राज्य करतालो. ताणें विव्दानांचो आदार केलो. तेचपरी तेलुगू साहित्यांत ताणें मोलाची भर घाली. 1565 त विजयनगराचें साम्राज्य नाश पावसकच मुसलमानांनी आंध्रांतली सत्ता हातासली. बहमनी राज्यांतल्या तेलुगू भाशीक तेलंगणाचेर कुली कुतूबशहाची नेमणूक जाली. बहामनी राज्याचे कुडके पडले तेन्ना कुली कुतूबशहान गोलकोंड्यांक कुतूबशायीची थापणूक केली. 1580 मेरेन आंध्र प्रदेशाचो चडसो वाठार कुतूबशहा कडेन आयलो. ताचे राजवटींत दख्खनच्या उर्दूचो आंध्रांत प्रसार जालो. कुतूबशहाचे हुशार सरदार आकण्णा आनी मादण्णा हांणी राज्यकारभारांत सुदारणा करपाक व्हड यस जोडलें. तेचपरी तांणी तेलुगू साहित्य आनी कलेक आसरो दिलो. सद्याच्या तेलंगण वाठारांत आयजूय कुतूबशायीचो प्रभाव चड दिसता. 1687 त गोलकोंडा औरंगजेबान जिखलो आनी अशे तरेन आंध्राचो मोगल राजवटीकडेन संबंद आयलो. औरंगजेबान असफ जहाक दख्खनचो सुभेदार म्हूण नेमलो. औरंगजेबाच्या मर्णा उपरांत मोगल वंशीयांमदीं उप्राशिल्ल्या तंट्या, झगड्यांचो फायदो घेवन ताणें बंड केलें आनी स्वताच्या स्वतंत्र निजामशायेची थापणूक केली. ह्याच वेळार मराठ्यांची सत्ता वाडीक लागिल्ली. सुमार शंबर वर्सांच्या काळखडांत निजाम-मराठ्याचे संबंद कांय फावट इश्टागतीचे तर कांय फावट दुस्मानकायेचे उरले.
1611 त मछलीपट्टणम् हांगा ब्रिटिशांनी कुतूबशायेचे मान्यतायेन एक भंगसाळ सुरू केली. तशेंच सलाबतजंगान फ्रेंचांक आपलो कांय वाठार तोडून दिलो आनी फ्रेंच सैन्याचो आदार घेतलो.1628 त डच लोकांनी अस्तंत गोदावरी जिल्ह्यांत माधवपलायम हांगा लोखणी सामानाचो कारखानो सुरू केलो. युरोपियन लोक अशे तरेन आंध्रांत रिगले. फ्रेंच-[[ब्रिटीश]] हांच्याभितरल्या झुजांत मनांत नासूनय निजामाक ब्रिटिशांचो पाखो घेवंचो पडलो. सुमार 1795 त निजामांनी ब्रिटिशांक गंजाम, विशाखापट्टणम, गोदावरी, कृष्णा, गुण्टूर हे जिल्हे तस्त्रीप म्हूण भेटयले. टिपू सुलतानाची राजवट सोंपतकच निजामाच्या वांट्याक आयिल्ले बेल्लारी, कर्नूल, अनंतपूर आनी कडप्पा हे जिल्हेय ताणें 1800 त ब्रिटिशांक दिवन उडयले.
1857 चे चळवळी उपरांत आंध्रांचो ताबो ईस्ट इंडिया कंपनीकडल्यान ब्रिटिश सरकारान घेतलो. त्या वेळार मद्रास इलाख्यांत तेलंगाणाचो आस्पाव आशिल्लें, हैदराबाद संस्थान आनी चडसो आंध्र आस्पावल्लो. तेलुगूभाशीक लोक तीन-चार राजकीय विभागांत शिंपडून पडिल्ले. भारताच्या स्वातंत्र्या उपरांत निजामान भारतांत विलीन जावपाचें न्हयकारलें, तेन्ना पोलिस-कारवायेवरवीं ताचो वाठार लश्करी नियंत्रणाखाला हाडलो. 1952 त बा. रामकृष्णाराव हो हैदराबाद राज्याचो पयलो मुखेलमंत्री जालो.
|