"उत्तर प्रदेश" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
VR, vorg |
remove second link of term |
||
32 वळ :
सन 1527 त, खानुवाज हांगा बाबरान राणा संग हाचो 1540 त कनौज हांगा शेरशहा हाणें हुमायूँ हाचो केल्लो पराभव ही ह्या काळांतली कांय झुजां आसात. अकबरान हो वाठार उपरांत आपल्या शेकातळा हाडलो. मोगलांची राजधानी त्यावेळार आग्रा हीच आसली. शहाजहानान तिची सोबीतकाय वाडयली. शहाजहाना उपरांत आपल्या भावांकडेन औरंगजेबान झगडीं करून राजसत्ता जोडली. ताणें आपली राजधानी दिल्लीक व्हेली. औरंगजेबान आपल्या काळांत जबर धर्मीक अत्याचार केले. ताणें कुमाऊँ राज्याचो आस्पाव मोगल साम्राज्यांत केलो.
अठराव्या शतमानांत मोगल सत्तेक देंवती कळा लागली. पयल्या बाजीरावावेळार मराठे बुंदेलखंडांत पावले. सन 1751 वर्सा मराठ्यांक आग्ऱ्याची सुभेदारी मेळ्ळी. उपृरांत ताचे सत्तेची थंय थापणूक जाली. नजीबखान रोहिल्यान अब्दालीकडेन बरेपण जोडून ही सत्ता सोंपोवपाचो यत्नूय केलो. पानिपतचे लडायेउपरांत जाट आग्ऱ्यांत आयले. दुसरो शाह आलम हाच्या वझीर नजफखानान हो वाठार मोगलांच्या शेकातळा हाडलो. पूण ताच्या मरणांउपरांत 1782 वर्सा शिंदे थंय सत्तेर आयलो. सन 1968 वर्सा बक्सरचे लडायेत सुभेदार शुजाउद्दौला हाचो पराभव जालो आनी अशेतरेन
1857 वर्सा जाल्ल्या स्वातंत्र्य संग्रामांत पुराय उत्तर प्रदेशान वांटो घेतिल्लो. अवधचे तालुदार, झांशीची राणी, बिठूरचो नानासाहेब हे ह्या झुजांत मुखेल आसले. ह्या झुजाचीं मुखेल केंद्रां ह्याच वाठारांत आसलीं. इंग्लीश हें स्वतंत्रतायेचें बंड मोडून उडोवपांत जैतीवंत थारले. 1902 वर्सा वायव्य सरहद्द प्रांत घडिल्ल्यान उत्तर प्रदेशाचें नांव संयुक्त प्रांत दवरलें. सन 1935 च्या कायद्यावरवीं ह्या प्रांताक स्वायत्तता मेळ्ळी. भारतीय सुटके-झुजाचें फुडारपण करचे पासत पं.अयोध्यानाथ, पं. गंगाप्रसाद, पं. मोतीलाल नेहरू, पं. जवाहरलाल नेहरू ह्याच भारताक मेळ्ळें.भारताचो पयलो प्रधानमंत्री पं. जवाहरलाल नेहरू ह्याच राज्यांतलो. स्वातंत्र्या उपरांत रामपूर,टेहरी-गढवाल हीं संस्थांनां उत्तर प्रदेशांत विलीन जाली. बूंदेलखंडाच्या उत्तरेचो कांय भागय तातूंत जोडलो. 1950 च्या संविधानांत उत्तर प्रदेशाक ‘अ’ दर्जो मेळ्ळो. 1962 च्या चिनी आक्रमणाउपरांत हिमालयाचे शिमेवेल्या राज्याचो कांय भाग उत्तर खंड नांवान निर्मिल्लो.
|