"आल्जेरिया" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
द →म्हत्वाचीं थळां:: hatuntlo -> -antlo / -antle using AWB |
remove second link of term |
||
14 वळ :
हांगाची सैमीक वनस्पत आफ्रिका खंडांतले हेर वनस्पतीपरस वेगळी आनी युरोपांतले वनस्पतीक लागींची आसा. वनस्पत चडशी कमी उदकाचेर वाडपी आसा. बूचाचीं झाडां आनी पाचवेचार ओक सारके रूख विंगड विंगड उंचायेचेर आनी पावसाच्या वाठारांनी मेळटात. तेभायर ऑलिव्ह, अलेप्पो, पायन, सेडर, आरगन, थूया, ज्यूनिपर ह्या सारके रुख आनी उंचल्या वाठारांनी अल्फाल्फा तण आसा. तळ्यांच्या वाठारांनीय बरीच वनस्पत वाडटा. वाळवंटानी कसलीच वनस्पत नासली तरी खाजराचीं झाडां जातात. हांगाचे हत्ती, वाग, आनी शिंव काबार जायत गेल्यात. वास्वेलां, कोलसुणीं, सोशे, कोले, माकड, धुकर, हरणां, तरस हीं जनावरां; स्नायप, प्लोव्हर, बकीं, गरुड, गिदां ह्या सारके पक्षी आनी युरोपीय जातीचें नुस्तें हांगा मेळटा. मोनजात तरेकवार आसली तरी चड ना.
=== इतिहासः ===
आल्जेरियाचो इतिहास म्हळ्यार एकाफाटल्यान एक अश्या कार्थेजियन, रोमन, बायझंटायन, व्हँडॉल, अरब, तूर्क आनी फ्रेंचानी केल्ल्या आक्रमणांचो इतिहास. इ.स. पयलीं बाराव्या शेंकड्यांतल्या फिनीशियन सत्तेसावन हो इतिहास सुरू जाता. इ. स. पयलीं आठव्या शेंकड्यांत कार्थेजची सत्ता आयली जाकालागून प्यूनिक भाशा आनी संस्कृतायेचो परिणाम आल्जेरियन जिविताचेर जालो. इ. स. प. 146 वर्सा रोमची सत्ता चालू जाली. तांणी रोमनांचें मनीसबळ वाडोवन आदिवासींकडेन लग्नां केलीं आनी हे भूंयेर ते रिगले. सुमार 400 वर्सांच्या रोमन काळांत व्हड व्हड शारां, बरे रस्ते, शेतवड हांची हांगा उदरगत जाली. पूण पुराय आल्जेरियाचेर तांची सत्ता नाशिल्ली. दुसऱ्या शेंकड्याउपरांत व्हँडॉल आनी ताच्याफाटल्यान बरोच उणो काळ थिरावल्ल्या बायझंटायन राजवटी उपरांत सातव्या शेंकड्यांत अरबांचें आक्रमण जालें. तांच्या हिलाल आनी सालीम जातींनीं शक्त आनी हिंसेच्या नेटार इस्लाम धर्म आनी अरबी भाशेचो हांगा प्रसार केलो. अरबांच्या अल्मोराविद आनी आल्मोहद हांची राजवट म्हत्वाची आशिल्ली, पूण फुडें आपल्याभितरल्या झगड्यांक लागून हे राजवटीची शक्त सोंपली. सोळाव्या शेंकड्यांत स्पेन, पोर्तुगाल आनी तुर्कस्शान हांच्याभितर राज्यां वाडोवपाची सर्त लागली. 1509 आनी 1510 वर्सासावन ओरान आनी आल्जिअर्स स्पेन आनी पोर्तुगेजांच्या शेकातळा गेल्या उपरांत आल्जेरियनांनी तुर्कस्थानचो पालव घेतलो. आल्जेरिया तुर्कस्थानचे सत्तेखाला पावलें. तांकां तुर्कस्थानाक कर भरचे पडूं लागले; ताकालागून तुर्कस्थानच्या सुलतानान हांगाच्या उपरांत आल्जेरियनांनी तुर्कस्थानचो पालव घेतलो. आल्जेरिया तुर्कस्थानचे सत्तेखाला पावलें. तांकां तुर्कस्थानाक कर भरचे पडूं लागले; ताकालागून तुर्कस्थानच्या सुलतानान हांगाच्या मुखेल्यांक ‘ बेलीरबे ’ ही मानाची पदवी दिली. ह्याच काळार पेनान जुंवो उरिल्ले भूंयेक जोडलो आनी आयचें आल्जिअर्स बंदर तयार जालें. 1830 मेरेन हें बंदर मुसलमानांचे शक्तिचें ठिकाण आशिल्लें. ह्या काळांत तुर्कस्थानाकडल्यान स्वतंत्र जावपाचे लोकांनी यत्न केले. हांगा आशिल्ले तुर्कस्थानचे सैनिक खरे शासक जाले आनी तांणी ह्या देशाक दर्यांत चोरयो मारयो करपी ‘ बर्बर ’ ह्या चांच्यांचें केंद्र केलें. [[ब्रिटीश]], स्पॅनिश, फ्रेंच आनी हेर देशांच्या व्हड्यांचेर घुरयो घालून तांणी लूट मेळयली. ह्या त्रासांनी वाजेवन
ह्या काळांत बरेच फुडारी कायरो हांगा गेले आनी तांणी प्रतिसरकाराची घोशणा केली. देशांत तरणाट्यांनी राश्ट्रीय मुक्ती आघाडी पक्ष बांदलो. मेस्साली हाज सोडून सगळे जाण ह्या पक्षांत आयले. राश्ट्रीय मुक्ती आघाडीन गनिमी झूज मांडलें. 1954 वर्सा आल्जेरियांत उठाव जालो पूण तो चिड्डून उडयलो. 1957 त आल्जेरियाच्या पांच फुडाऱ्यांक भितर उडयले ताकालागून परत उठाव जाले. 1958 वर्सा कायरो हांगा आल्जेरियन सरकाराची थापणूक जाली. 1961 त स्वयंनिर्णयाचे गजालीचेर जनमत कौल जालो आनी स्वतंत्रतायेचे वटेन लेकांनी मतां दिलीं.तरीपूण फ्रेंच गुप्त संघटनांकडल्यान घातपाती घडणूको चालू आशिल्ल्यो. हे स्वातंत्र्यलडायेंत एका कुटुंबातल्या एकातरी मनशाक एकतर मरण आयलें वा कादयेंत पडून अत्याचारांक तोंड दिवचें पडलें. निमाणें फ्रेंच सरकार आनी राश्ट्रीय फुडारी हांचेमजगतीं 1962 च्या जुलय म्हयन्यांत कबलात जावन आल्जेरिया स्वतंत्र जालो. सप्टेंबर 1962 त राश्ट्रीय सभेन फेरहत अब्बास हाका अध्यक्ष आनी बेनबेला हाका प्रधानमंत्री केलो. 19 जून 1965 दिसा लश्करी क्रांती जावन बेनबेलाचे सरकार सकयल पडलें आनी क्रांतीकारी मंडळान पयलींचो उपराश्ट्राध्यक्ष आनी राखणेमंत्री बोमोदीनी हाका प्रधानमंत्री केलो, उपरांत तो अध्यक्ष जालो. 1976 त संविधान तयार जालें तें फुडें 1977 आनी 1979 वर्सा बदलून सारकें केलें. 1979 त चादली बेंजेदिद सत्तेर आयलो.
|