|
अलेक्झांडर हो मॅसिडोनियाचो संवसारीक किर्त जोडिल्लो सम्राट. मॅसिडोनियाचो राजा फिलीप आनी ताची पयली राणी आँलिंपियस हांचो पूत. पेला हांगा जल्म . भुरगेपणांत फिलिपान ताका युवराजाक फाव तें लस्करी आनी राजकी शिक्षण दिलें. ताचो गुरू अँरिस्टँटल हाणें ताका पिरायेच्या तेरा ते सोळा वर्सांचेर काव्य, कला , राज्यशात्र आनी तत्वगिन्यान ह्या विशयांची गोडी लायली. होमरचो आकिलीझ हो ताचो आदर्श आशिल्लो. ताका लागून अलेक्झांडरान सबंद जग जिखचेली खर इत्सा बाळगिली आनी ते प्रमाण सदांच चढयेचें धोरण आपणायलें. इ.स. पयलीं 336 वर्सा फिलिपाचो खून जालो. अलेक्झांडरन पिरायेच्या विसाव्या वर्सा मँसिडोवचे गादयेर बसलो. ताचो पयलां इ.स. पयली 340 वर्सा फिलिपान जेत्रा बायझंटियमचेर धुरी घाल्ली तेन्ना अलेक्झंडरान मसिडानियाची राखण केल्ली आनी मीडी लोकांचो पराभव केल्लो. फुडें ताणें फिलीप हाका ग्रीक नगरराज्यसंघाचेर जैत मळोवपाक पालव दिलो. राजासनाचेर बसतकच एका वर्सा भितर अलेक्झांडरान उत्तरेक डँन्यूब न्हंय अनी अस्तंतेक एड्रिअँटिक हांगामेरेन आपली सत्ता वाडयली. थीबीज राज्याचेर घुरी घालून खूब नागरीकांक ताणें मोरलें. कांय जाणांक गुलाम .म्हूण विकले.थंयचीं देवळां आनी आपलें आवडीच्या पिंडर कवीचें घर सोडून हेर सगळ्यो बांदावळी मातयेभरवण केल्यो. हचो परिणाम म्हूण अथेन्स शार आपूण जावन शरण आयलें. मागीर ताणें समृध्द आनी बळिश्ट अशा इराणी लोकांक शासकंविशीं स्वामीनष्ठा नाशिल्ली. हाचो अलेक्झांडरान भरपूर फायदो घेतलो.
[[File:Alexander1256.jpg|thumb|अलेक्झांडर द ग्रेट]]
इ.स. पयलींपयली 334 वर्सा ग्रीसांतल्या मुखेल सुवातींचेर राखणे खातीरराखणेखातीर सैन्य दवरूनदवरुन अलेक्झांडरान दादनिल्स न्हंय हुंपली. ताच्या सैन्यांत पार्मेनियो, टॉलेमीटँलेमी , अँटिगोनस, सेल्युकस, नीआर्कस नीअर्कस सारके शूर आनी अणभवी सेनापती आशिल्ले. ते भायरतेभायर आपलें स्वताचें शौर्य, धाडस, चिकाटी ह्या गुणांक लागून अलेक्झांडर आपल्या सैनिकांक देवा भशेन आशिल्लो. सुमार 40,000 चें सैन्य घेवन अलेक्झांडरान इराणचेरइऱाणचेर घुरी घाली. डरायसान धाडिल्ल्याधाडिल्ला सेनापतींचोसेनोपतींचो ग्रॅनिक्सग्रनिक्स न्हंयचे देगेरदगेर पराभव करूनकरुन तो सिरियावटेन गेलो. थंय इससच्या आखाता कडेनआखाताकडेन ताचें डरायसाच्या विशाल सैन्याकडेन झूज जालें. अलेक्झांडरान डरायसचो पराभव केलो. मागीर ताणें फिनिशियन आरमार हातासलें. इजिप्ताचेर अंमल बसोवन अलेक्झांड्रियाअलेक्झांरड्रिया शाराची थापणूक केली. ताणें गॉगामीलागाँगामीला हांगा डरायसचो आनीक एकदां पराभव केलो. डरायस झुजामळांतल्यान पळून गेलो गिलो. अशे तरेन अलेक्झांडर इराणी साम्राज्याचो अधिपती जालो . ताणें इ.स. पयलीं 331 वर्सा इराणची (त्या ऋतुंतली) राजधानी बॅबिलॉन हांगा मोट्या दबाज्यान प्रवेश केलो. फुडें ताणें स्पूसा आनी पर्सेपोलीस ह्यो आनी हेर राजधान्यो काबीज करून थंयचे खजिने लुटले. पर्सेपोलीस राजवाडो लासून ग्रीसाचेर इराणान घाल्ले घुरयेचो सूड घेतलो.▼== अलेक्झांडर द ग्रेटः (जल्मः इ.स.प.ऑक्टोबर 356; मरणः इ.स.प. 13 जून 323). ==
मॅसिडोनियाचो संवसारीक किर्त जोडिल्लो सम्राट. मॅसिडोनियाचो राजा फिलीप आनी ताची पयली राणी ऑलिंपियस हांचो पूत. पेला हांगा जल्म. भुरगेपणांत फिलिपान ताका युवराजाक फाव तें लस्करी आनी राजकी शिक्षण दिलें. ताचो गुरू अॅरिस्टॉटल हाणें ताका पिरायेच्या तेरा ते सोळा वर्सांचेर काव्य, कला, राज्यशास्त्र आनी तत्वगिन्यान ह्या विशयांची गोडी लायली. होमरचो आकिलीझ हो ताचो आदर्श आशिल्लो. ताका लागून अलेक्झांडरान सबंद जग जिखचेली खर इत्सा बाळगिली आनी ते प्रमाण सदांच चढायेचें धोरण आपणायलें.
इ.स. पयलीं 336 वर्सा फिलिपाचो खून जालो. अलेक्झांडर पिरायेच्या विसाव्या वर्सा मॅसिडोनचे गादयेर बसलो. ताचे पयलीं इ. स. पयलीं 340 वर्सा फिलिपान जेन्ना बायझंटियमचेर धुरी घाल्ली तेन्ना अलेक्झांडरान मॅसिडोनियाची राखण केल्ली आनी मीडी लोकांचो पराभव केल्लो. फुडें ताणें फिलीप हाका ग्रीक नगरराज्यसंघाचेर जैत मेळोवपाक पालव दिलो.
राजासनाचेर बसतकच एका वर्सा भितर अलेक्झांडरान उत्तरेक डॅन्यूब न्हंय आनी अस्तंतेक एड्रिअॅटिक हांगा मेरेन आपली सत्ता वाडयली. थीबीज राज्याचेर घुरी घालून खूब नागरीकांक ताणें मारलें. कांय जाणांक गुलाम म्हूण विकले. थंयचीं देवळां आनी आपलें आवडीच्या पिंडर कवीचें घर सोडून हेर सगळ्यो बांदावळी मातयेभरवण केल्यो. हाचो परिणाम म्हूण अथेन्स शार आपूण जावन शरण आयलें. मागीर ताणें समृध्द आनी बळिश्ट अशा इराणी साम्राज्याचेर घुरी घालपाचो निश्चेव केलो. इराणी लोकांक शासकांविशीं स्वामीनष्ठा नाशिल्ली. हाचो अलेक्झांडरान भरपूर फायदो घेतलो.
▲इ.स. पयलीं 334 वर्सा ग्रीसांतल्या मुखेल सुवातींचेर राखणे खातीर सैन्य दवरून अलेक्झांडरान दादनिल्स न्हंय हुंपली. ताच्या सैन्यांत पार्मेनियो, टॉलेमी, अँटिगोनस, सेल्युकस,नीआर्कस सारके शूर आनी अणभवी सेनापती आशिल्ले. ते भायर आपलें स्वताचें शौर्य, धाडस, चिकाटी ह्या गुणांक लागून अलेक्झांडर आपल्या सैनिकांक देवा भशेन आशिल्लो. सुमार 40,000 चें सैन्य घेवन अलेक्झांडरान इराणचेर घुरी घाली. डरायसान धाडिल्ल्या सेनापतींचो ग्रॅनिक्स न्हंयचे देगेर पराभव करून तो सिरियावटेन गेलो. थंय इससच्या आखाता कडेन ताचें डरायसाच्या विशाल सैन्याकडेन झूज जालें. अलेक्झांडरान डरायसचो पराभव केलो. मागीर ताणें फिनिशियन आरमार हातासलें. इजिप्ताचेर अंमल बसोवन अलेक्झांड्रिया शाराची थापणूक केली.ताणें गॉगामीला हांगा डरायसचो आनीक एकदां पराभव केलो. डरायस झुजामळांतल्यान पळून गेलो. अशे तरेन अलेक्झांडर इराणी साम्राज्याचो अधिपती जालो. ताणें इ.स. पयलीं 331 वर्सा इराणची (त्या ऋतुंतली) राजधानी बॅबिलॉन हांगा मोट्या दबाज्यान प्रवेश केलो. फुडें ताणें स्पूसा आनी पर्सेपोलीस ह्यो आनी हेर राजधान्यो काबीज करून थंयचे खजिने लुटले. पर्सेपोलीस राजवाडो लासून ग्रीसाचेर इराणान घाल्ले घुरयेचो सूड घेतलो.
सुर्वेक अलेक्झांडराचो उद्देश फकत इराणी सैन्याचो विध्वंस करप होच जावन आशिल्लो. पूण एक सारक्या मेळत राविल्ल्या जैतांक लागून साम्राज्य स्थापनेची ताची इत्सा वाडीक लागली. तेचपरी तें साम्राज्य सासणाचें तिगून उरचें म्हूण जिखिल्ल्या प्रदेशांक आपपलो धर्म आनी रिती-रिवाज, चाली तशेंच कांय राश्ट्रीय संस्थाय राकूंक ताणें परवानगी दीली. आपल्या नांवाचीं सोळा ‘अलेक्झांड्रिया’ नगरां ताणें बांदलीं.
इराणी आनी ग्रीक लोकांचें संघटन करचे खातीर आपूण स्वता डरायसचे धुवे कडेन लग्न जालो आनी आपल्या वांगडच्या हेर सेनाधिकाऱ्यांक लेगीत इराणी बायलां कडेन लग्न करपाचो आग्रो करपाक लागलो. इराणी घोडेस्वरांचे पंगड तयार केले. आपूण स्वता इराणी भेस घालपाक लागलो. इराणी लोक राजाक देव मानताले तसोच सगळ्यांनी आपल्याक मान दिवचो, आपल्याक साश्टांग नमस्कार करचो असो प्रचार ताणें सुरू केलो. कांय मॅसिडोनियन सैनिकांक हें पटलेंना. तांणी अलेक्झांडराआड कट रचलो. तो कट उक्ताडार आयलो आनी ताणें कट करतल्यांक मर्णाची ख्यास्त दिली. इ. स. पयलीं 328 वर्सा ताणें बॅक्ट्रिया आनी ताचे उत्तेचो सॉग्डिआना हे प्रदेश जिखले. थंयचे राजकुंवरी कडेन लग्न जालो आनी उपरांत हिंदुकुश हुंपून इ. स. पयलींच्या 327, मे म्हयन्यांत भारताचेर घुरी घाली.
भारतांतल्या थोड्या राजांनी अलेक्झांडराक फाटबळ दिलें. पंजाबांत त्या काळांत कांय ल्हान राजसत्ताक राज्यां आनी कांय गणराज्यां आशिल्लीं. तांणी आपली स्वतंत्रताय राखपा खातीर व्हडा शौर्यान झूज दिलें आनी मागीरूच अलेक्झांडराक फुडें सरपाक वाट मेकळी जाली. ताच्या शौर्याच्यो कथा त्या वेळार ग्रीक लेखकांनी बरोवन दवरल्यात.
अलेक्झांडरान काबूल न्हंयचे देगेर दोन सेनापतींक बरेंच सैन्य दिवन पुष्कलावती राजाचेर धाडलें आनी आपणे स्वता कुनार, पंजखोर आनी स्वात न्हंयांच्या देगणांतल्यान चाल केली. थंय ताका अस्पेसिऑय आनी असरकेनॉय (अश्वक) ह्या दोंगरांनी रावपी पंगडां कडेन झुजचें पडलें.ह्या झुजांत अलेक्झांडर जखमी जालो आनी तिडकी भितर ताणें थंयच्या सगळ्या लोकांची कत्तल करपाचो हुकूम दिलो.
सिंधू न्हंय हुंपून तो तक्षशिलेक पावलो. तक्षशिलाचो राजा आंभी ताका शरण आयलो. पूण झेलम आनी चिनाब हांच्या मदल्या वाठाराचेर राज्य करपी पोरस राजान ताका प्रतिकार केलो. दोगांयमदीं झेलमच्या कांछार आकांत झूज पेटलें. पोरसाची पराभव जालो. अलेक्झांडराक [[भारत|भारतीय]] झुजाऱ्यांच्या शौर्याचो थाव लागलो. पोरसा सारको शूर झुजारी आपलो पालवी आसल्यार चड बरें जातलें ह्या हेतान अलेक्झांडरान ताचें राज्य ताका परत दिलें आनी ते भायर आनीकय 15 गणराज्यांचो मुलूख ताचे सुवादीन केलो.
मागीर तो बिआस न्हंयचे वटेन फुडें सरलो. वाटेर ताका ग्लौकनिकॉय आनी कथईऑय (कठ) ह्या गणराज्यां कडेन झुजचें पडलें. अलेक्झांडरचे सैनिक बिआस न्हंय फुडें वचपाक तयार नाशिल्ले. बिआसाफुडें गेल्यार तांकां नंद राजाच्या विशाल सैन्या कडेन लडटे पडटलें आशिल्लें. नंद राजाच्या शौर्याची खबर ताका गुप्तहेरांवरवीं मेळिल्ली. ते भायर आठ-धा वर्सांच्या दिस-रात एकसारक्या झुजां उपरांत तांकां विसव जाय आशिल्लो. अलेक्झांडरान पोरस हाका झेलम आनी बिआस न्हंय मदल्या प्रदेशाचो अधिपती नेमून इ. स. पयलींच्या फेब्रुवारी 326 त परत वचपाचो निर्णय घेतलो.
अलेक्झांडर आयिल्ल्या मार्गान परत गेलो. झेलम आनी चिनाब न्हंयांच्या संगमा कडेन ताका मालव (मल्लॉय) आनी क्षुद्रक (ऑक्सिड्रकॉय) ह्या संघां कडेन लढाय करची पडली.मालवांच्या दरेका नगरांत ताका खर प्रतिकार जालो. आनीक एक नगर घेतना अलेक्झांडर जखमी जालो. त्या वेळार ताच्या तिडकल्या सैनिकांनी बायलां-भुरग्यांची क्रुर कत्तल केली.
इ. स. प. 325 च्या सप्टेंबरांत अलेक्झांडर सिंधु न्हंयच्या देगेवयल्या पाटल गांवांत पावलो. थंयच्यान नीआर्कसच्या हातासकयल कांय सैन्य दिवन ताका उदका मार्गान धाडलो आनी आपूण भूंयमार्गान बलुचिस्तांनातल्यान इराणांतल्या स्यूसा हांगा इ.स.प. 324 वर्सा पावलो, स्यूसा हांगा ताका मरण आयलें.
अलेक्झांडर हो संवसारांतलो एक असादारण झुजारी आनी सेनामुखेली जावन गेलो. स्वदेशा सावन हजारांनी मैल अंतरावेल्या अज्ञात प्रदेशांत ताणें खूब पराक्रम करून जैतां जोडलीं. पुराय ज्ञात जगाचें ग्रीस आधिपत्या सकयल एक राश्ट्र जावंचें अशी ताची उपाट इत्सा आशिल्ली. पूण ताच्या मरणाक लागून ती पुराय जालीना. तेन्नाची इराणी सुंदरी रॉक्सॅनास आनी डरायसची धूव बार्झिन ह्यो ताच्यो दोन राणयो आशिल्ल्यो. ताच्या मर्णा उपरांत रॉक्सॅनास हे ताचे बायलेन जल्माक आयिल्ल्या चल्याचें नांव अलेक्झांडरूच दवरलें.
अलेक्झांडरान भारताचेर केल्ले घुरयेक लागून भारताचो अस्तंत देशांकडेन लागींचो संबंद येवन वेपार आनी सांस्कृतीक संबंद सुरू जाले. अलेक्झांडरा वांगडा आयिल्ल्या सेनापतींनी आनी ग्रीक लेखकांनी बरयिल्ल्या ग्रंथां वेल्यान भारताची बरीच म्हायती अस्तंत देशांनी पावली आनी अशे तरेन भारताचे सिरिया, मॅसिडोनिया, इजिप्त ह्या देशांकडेन राजनीतीक संबंद सुरू जाले.
== पळेयात ==
[https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_the_Great Alexander_the_Great]
[[Category:devanagari]]
[[Category:Prosidh, Famadh Monxeam]]
[[Category:प्रसीध, फामाध मंश्यां]]
| 