"अरबस्तान" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
John Noronha (चर्चा | योगदान) द removed Category:Devanagari; added Category:देवनागरी using HotCat |
→भाशा आनी साहित्यः: cleanup, replaced: वर्ग:देवनागरी → वर्ग:देवनागरी पानां using AWB |
||
75 वळ :
साहित्याचे नदरेंतल्यान हे भाशेन पांच म्हत्वाचे काळ खंड पळयलेः १. इस्लाम पयलींचो काळ (सु. 500 ते 610), २. सुरवातीचो इस्लामी आनी उमय्या काळ (६१० ते ७५०), ३. अब्बासी काळ (७५० ते १२५८) ४. अधोगतीचो काळ (१२५८-१८५०) आनी ५. आर्विल्लो काळ (१८५० उपरांत).
पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य गायन करपी लोकांचो खासा वर्ग आशिल्लो जाका ‘रावी’ म्हणटाले. उमय्या काळांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार कुराणाची रचणूक. भाशेची सोबीतकाय आनी अर्थाचे नदरेंतल्यान हो ग्रंथ म्हळ्यार साहित्यांतलो एक बरो नमुनो म्हूण मानतात. ह्या काळांत लबीद सारको नामनेचो कवी आनी अल्-खान्सा हिचे कवियत्री जावन गेली. शोकगीतांचो प्रकार ह्या काळांत बरोच गाजलो.ह्या शोकगीतांक ‘मर्सिया’ म्हणटात. ह्या काळांत ‘गझल’ नांवाच्या काव्य प्रकाराचो जल्म जालो. ह्या काळांतले राजाय बऱ्या पैकी कवी आनी लेखक आशिल्ले. अब्बासी काळांतय नव्या प्रकारचें साहित्य बऱ्याच प्रमाणांत निर्माण जावंक पावलें. बश्शार बिन बुर्द, अबू दुलामह, अबु नवास ह्या सारके नामनेचें साहित्यीक ह्या काळांत जाले. सुफी कवींचें काव्य लोकांनी तातंल्या देवा वेल्या भक्तीक लागून आनी साक्षात्काराच्या अणभवांक लागून व्हड प्रमाणांत आपणायले. मुहमुद्दीन मुहम्मद इब्बुल – अरबी (११६५-१२४०) हाका सगळ्यांत म्हान सुफी कवी मानतात. ताणें सुमार तीनशीं ग्रंथ बरयल्यात. ह्या कालांत भाशाशास्त्र, व्याकरण, समिक्षा, शास्त्रीय बरपावळ, तत्वगिन्यान, चरित्रां आनी इतिहास ह्या विशयांचेर बरेंच साहित्य निर्माण जालें. अरबी साहित्याचो पांवडो ह्या काळांत बरोच उंच पावलो. जगांतल्या बऱ्याचशा लोकांनी अरबी साहित्याची वळख करून घेतली आनी ह्या साहित्या कडल्यान शिकपा सारक्यो जायत्यो गजाली आपणायल्यो. प्रमाणांत निर्माण जावंक लागलें. काव्या भितर सिरियांतलो अल्-फारुकी, इजिप्तांतलो हाफिझ इब्राहिम, अब्दूल मुहसिन काझिमी, हांच्या वांगडा हेर बऱ्याच कवींनी नामना मेळयली. सामकेंच
चंगीजखानाचो नातू हुलागू हाणें १२५८ वर्सा बगदादचेर जैत मेळयलें. आनी अब्बासी सत्ता सोंपोवन उडयली. तेन्ना अरबांचो ह्या वाठारावेलो प्रभाव उणो जालो. हाचो परिणाम साहित्याचेर जालो आनी साहित्य अनुकरण आनी निर्मणेचे उणेंपण हातूंत घुस्पलें. तरीपूण सफीयुद्दीन अल् हिल्ली (१२७८-१३५१), जलालुद्दीन सुयूती (१४४५-१५०५) इब्न तैमीयह (१२६३-१३२८) हे कांय नांव घेवपा सारके साहित्यीक जावन गेले. आर्विल्ल्या काळांत नेपोलियनाच्या घुरयांक लागून अरबी साहित्याचेर अस्तंते कडल्या विचारांचो परिणाम जालो. नव्या विचारांचें साहित्य व्हडा नवें शैलीची कविता फ्रांसिस मरीश, अहमद शौकी, खलील मतरान हांणी बरयली. ते भायर अमेरिकेंत राबितो आशिल्ल्या खलिल जिब्रान, मिरवायलनु-आइमा, इलिया अबुमादी ह्या मुळ अरबी कवींनी बरीच निर्मणी केली. कादंबरी, नाटक, समिक्षा ह्या गजालींचेर परिणाम जावन पोरन्या इस्लामी विचारांची सुवात नवें अस्तंतेचें विचार पद्दतीन घेतली. ह्या सगळ्या साहित्य प्रकारा भितर चडांत चड येस कथांक मेळ्ळें. अरबी साहित्याचेर आज जगांत कितलेशेंच कडेन अभ्यास आनी संशोधन चालू आसा.
[[वर्ग:देवनागरी पानां]]▼
▲[[वर्ग:देवनागरी]]
▲[[Category:Sonvsarachim Prosidh/Famadh Xharam, Ganv ani Zage]]
|