== अर्थीक स्थिती ==
पंजाबांत शेतकी पिकाळपिकावळ आनी पशुपालन हांकां चड म्हत्व आसा. शेतवड हो चड लोकांक काम दिवपी वेवसाय आसा. राज्याचे वट्ट जमिनिमतली सुमार ७६% भूंय शेतवडीखाला आसा आनी हातूंतली ८०% जमीन शिंपणावळीखाला आसा. शेतकी उत्पादनाचे नदरेन भारताच्या हेर राज्यांपरस ह्या राज्याचो पयलो आंकडो लागता. हांगची चडशी जमीन खारजांच्या उदकान भिजयतात. भाक्रा-नांगल धरणआंतल्याधरणांतल्या खारजांक लागून पंजाबाचे शिंपणावळ येवजणेक चड म्हत्व लाबलें. हें धरण भाक्र गांवात आसून तें २२६ मी. ऊंच आनी ८१३ मी. लांब आसा. ह्या धरणासावन येवपी उदक, पंजाब भुंयेक पिकाल करू राज्यस्थानाचीय भूंय भिजयता.
पंजानांतपंजाबांत सदांकाळ व्हांवपी आनी गरज पडटा तेन्ना उकते जावपी अशे दोन तरांचे खारीज आसात. हांगाच्या खारजांची वेवस्था बरी आसून, तांची प्रसिध्दी जगभर पातळ्ळ्या. गंव. यव, हरभरा, तीळ, ज्वारी, बाजरी, मको, तंबाकू, कापूस, ऊंस ही हांगाची मुखेल पिकां. हेर राज्यापरस हांगा गंव सगळ्यांत चड पिकता. दोंगरी वाठारंतवाठारात फळफळावळीचें पीक बरें येता. कांय वाठारांनी च्याचीय लागवड जाता. राज्यात पशुपालनवेवसाय खूब म्हत्वाचो आसा. राज्यांत अलिगड, अमृतसर, भतिडा, लुधियाना आनी मुरादाबाद हांगा दुग्धप्रकल्प चालू आसता. हांगाच्यान दर दिसा एक लाख लिटरांवयर दूध एकठांय करतात. पंजाबी गायो आनी म्हशी दुदाळ म्हणून प्रसिध्द आसात. पंजाब हे मुखेलपणान लघुउद्देगांचे राज्य. पंजाबांतल्या उद्देगीक मळार शीख लोक खूब मुखार पावल्यात. लोकर आनी रस्माची वस्तत्रांवस्त्रां ते विण्टात, लाकूडकाम, शस्त्रां, वाद्यां आनी हेर ल्हान-सान उद्देगूय ते करतात. पंजाब राज्य उद्देग विकास म्हामंडळाची स्थापणूक जाल्ली आसून, ह्या मंडळाचो ल्हान-व्हड उद्देगांक आदार मेळटा. हांगा सायकली, ल्हान यंत्रां, खेळाचें सामान. लोकरीचे कपडे, तशेंच मशीन टुल्स, विजेचीं यंत्रां, ट्रॅक्टर, चामडयाच्यो वस्तू आनी तिजुल्यांचे कारखाने आसात.
पंजाबांत वेपार करपी लोकांचे पामच पगड वा वर्ग आसात. पयल्या पंगडांत बनिया, धंसार, बोहरा आनी महाजन हांचो आस्पाव जाता. दुस-या पंगडांत सूद आनी भाब्रा, तिस-या पंगडांत खत्री, खाक आनी भाटीया, चवथ्या पंगडांत अरोड आनी पांचव्या पंगडांत खोजा तशेंच पराच ह्या लोकांचो आस्पाव जाता. पयल्या पंगडामतले वेपारी उदेंत आनी आग्नेय वाठारांत रावतात. दुसरो पंगड उतरेकडच्या दोंगुल्ल्याच्या मुळांत रावता. तिसरो पंगड वायव्येक सोडू हेर सगळया वाठारांनी दिश्टी पडटा. चवथ्या पंगडाचे लोक डेरेजाट आनी बहावलपूर ह्या वाठारांनी रावतात. पांचवो पंगड हो मुसलमानांचो आसून ते लोक मध्य आनी अस्तंत वाठारांत रावतात.
|