|
हिंदूप्रमाण शीखांयमदीं कट्टर अकालींसावन समन्वयी आहलूवालियांमेरेन साबार पंथ आसात. पूण ग्रंथसाहिब आनी गुरूपरंपरा सगळ्या पथांक मान्य आसा. पंजाबी हिंदू लोक शिव, देवी आनी विष्णू ह्या देवांक भजतात. हिंदु-शीखांच्यो समाजीक रूढी सारक्योचशो आसात. सोळा संस्कारांतलें गर्भ, जल्म, मूज, लग्न आनी मरण समाजांत विंगड विंगड तरांनी मनयतात.
हिंदुहिंदू आनी शीख ह्या दोनूय समाजांनी लग्न जमोवपाचे विधी सारकेच आसता. लग्न थरोवचे पयलीं व्हंकल-नव-याचेनवऱ्याचे आवयबापूय पत्रांतल्यान वा रायबा-याकडच्यानरायबाऱ्याकडच्यान लग्नाचें थरयतात. व्हंकल मानवली जाल्यार लग्नपयलीं तिका न्हव-याचेन्हवऱ्याचे नदरेआड दवरतात. सोय-याधाय-यासोयऱ्याधायऱ्या बायलांक भिजिल्ले चणे दिवन तांकां लग्नावेळार पदां म्हणपाक आमंत्रण दितात.
गुरवारपणांतल्या संस्कारांक ‘रीतें’ अशें म्हण्टात. तिस-यातिसऱ्या, पांचव्या, सातव्या वा आठव्या म्हयन्यात हो सस्कारसंस्कार जाता. तेन्ना कुळारासावन गुरवार बायलेक नवीं वस्त्रां आनी गोड पदार्थ भेट म्हणून दितात. कांयकडेन पयले गुरवारणीची ओंट भरपाचीय परंपरा चलता. भुरगें जल्माक आयले उपरांत तेराव्या दिसा ताच्या गळ्यांत एक दोरो बांदतात. ताका सुत्रसंस्कार म्हण्टात. तिस-यातिसऱ्या वा पांचव्या वर्सा चल्याची मूज करतात.
आदल्या काळांत पंजाबी हिंदू दादले न्हेसताले तशेंच खादारखांदार वालो आनी माथ्यारक शेलो बांदताले. पूण ब्रिटिश सतेच्या काळांत हांगाच्या भेसांत बदल जालो. पंजाबांतल्या शारांनी रावपी हिंदू लोक हेर भारतीय प्रदेशांतल्या लोकांभशेनूच भेस करतात. तांच्या गांवगि-यागांवगिऱ्या वाठारांनी मात विंगड-विगंड प्रकारांचे भेस करतात. तांच्यो पगडयो वेगळ्या वेगळ्या रंगाच्यो आसतात. ते पिजाम आनी सदरो वापरतात. पंजाबी बायलो सलवार घालतात आनी ताचेर धोंपरांमेरेन पावपी सदरो घालतात आनी माथ्यावयल्यान मखमली वा रस्मी ऒडणी घेतात. घागरो हो पंजाबी बायलांचो आवडीचो वस्त्रप्रकार. प्रभाव घाला. दादल्यांचो ‘भांगडा’ आनी बायलांचो ‘गिध्दा’ हे समूहनाच प्रसिध्द आसात.
पंजाबी बायलो नाक, कान, गळ्यांत, हातांत, पांयांत आनी माथ्यार अशा सगळ्या आंगार घालतात. पांययांतलेपांयांतले अलंकार रूप्याचे आनी हेर भांगराचे आसतात. शीख दादलो ‘केश – कंगवा – कंगन –कछ - कृपण’ हीं पं –चिन्नां (‘पंचककार’) वापरतात. तांचे जेवण हेर भारतीय लोकांभाशेन सादें आसता. गंवाच्यो भाक-यो, चणे आनी दाळ, भाजी, दूद आनी दुदाचे जिनस, फळफळावळ आनी केन्नाकेन्नाय नुस्तें आनी मासमांस आसता.
संगिताच्या मळार ह्या राज्यांतल्यान स्वामी हरीदास, बडे गुलामअलीखाँ, अमानत अलीखाँ, कुंदनलाल सैगल, महंमद रफी हे शास्त्रीय आनी सुगम संगीत गायक म्हणूक प्रसिध्द आसात. सिनेमांतले पृथ्वीराज कपूर आनी राजकपूर आनी हेर कपूर भाव तशेमच हेर बरेच सिनेकलावत पंजाबाचेच आसा. चित्रकलेचो विकासूय बरोच जाल्लो आसून ‘कांग्रा चित्रशैली’ ही पंजाबाचीच. पंजाबांत ललित कलांनी, नाच आनी गायन मळारूय आपलो खासा दरेका ऋतूंतले पंजाबी सण-परब वेगळ्यावेगळ्या प्रकारचे आसतात. दर एक सणापरबेकडेन त्या त्या ऋतूचो संबंद आसता. होळी आनी लोहडी हे पंजाबामतलेपंजाबातलें म्हत्वाचे सण. पंजाबांतले लोक हेर सणय व्हडा उमेदीन मनयतात.
== भाशा आनी साहित्य ==
| 