"महाराष्ट्र" च्या आवृत्तींत अंतर
Content deleted Content added
imported>Pritam barve No edit summary |
imported>Pritam barve No edit summary |
||
33 वळ :
तेराव्या शेंकड्याचे निमाणेकडेन अल्लाउद्दीन खलजी हाणें दिल्लींत आपली सत्ता थीर केल्लाउपरात दक्षिण भारतांत घुरयो घालून ताणें आपल्या रज्याचो विस्तार कालो. चवदाव्या शेंकड्याचे सुरवेक रामदेवराव यादव हाचो अल्लाउद्दीन हाणें पराभव कन ताका आपलो मांडलीक कालो. खलजी उपरांत तुघलकांनी देवदिरी आपल्या शेकातळा हाडली.तुघलकांच्या वेळार महाराष्ट्रांत बंड जावन बहामनी राज्याची स्थापणूक जाली. बहामनीच्या काळातूच दक्षिणेंत विजयनगर राज्याचो उदय जालो. महम्मद गवन हया सुलतानाच्या मरणाउपरांत बहामनी राज्याक देंवती कळा लागून राज्याचे चार कुडके जाले. १८४त वऱ्हाड हांगा इमादशाही सुरु जाली . इ.स. १४८५त अहमदाबाद हागा निजामशाही सुरू जाली. १४७९त विजापुरची आदिलशाही, १४९५त बीदरची बरीदशाही आनी १५१२त गोवळकोंडा हांगुतूबशाही, अशो थळाव्यो मुसलमानी राजवटी निर्माण जाल्यो.
पंदराव्या आनी सोळाव्या शेंडयांत महाराष्ट्रांत साबार संत जावून गेले. तांणी थळाव्या हिंदू समाजांत नवजागरण निर्माण तरपाचो यत्न केलो. सोळाव्या शेंकडयांत बहामनी राज्यांत आनी उपरांत निर्माण जाल्ल्या पांच शाही रज्यांत साबार मराठा सरदार वतनदार म्हूण आशिल्ले. हे मराठे सरदार सदांच, आपसांत झूजत आशिल्ले. पूण सतराव्या शेंकडयाच्या मध्याक शहाजी भोसले हाचो चलो शिवाजी हाणें साबार मरठे सरदारांक एकठांय हाडून महाराष्ट्रांत स्वतंत्र मराठाराज्य उबारलें.मराठा राज्यांचे बळतांच्या व्हड संघटीत सैन्याचेर तिगून आशिल्लें. शिवाजी उपरांत संभाजी , राजाराम, शाहू आनी हेर मराठा राजांनी आपलें राज्य वडोवपाचे यत्न चालूच दवरलें. ताणीं उत्तरेक मोगल साम्राज्याचेर साबार खेपो घुरयो घलून मोगल सैन्य दुर्बल करून उडयल्लें. निमाणो मोगल सम्राट औरंगजेब हाका दक्षिणेंत मराठयांवांगडा झूजतां झूजतां मरण आयलें.
औरंगजेबाच्या मरणा उपरांत संभाजीचो चलो सत्तेर आयलो. ताणें मराठी राज्यकारभार पुरायपणान पेशव्यांकडेन सोंपयलो. पेशव्यानी मराठी साम्राज्याचो खूब विस्तार केलो.निमाणेकडेन सत्तक लागून मराठ्यांभितर जाल्लें यादवी झूज आनी ब्रिटिश्ंचें आक्रमण हांकां लागून मराठी सत्त नश्ट जाली . १८१८ सावन हेर भारतीय प्रांतांप्रमाण महाराषेरूय ब्रिटिश्ंनी सत्ता सुरू जाली. ब्रिटिशाचो शेक १९८ मेरेन तिगून उरलो.
मराठयांच्या भरभराटाच्या तेंपार पुर्तुगेज, डच आनी ब्रिटिश,हया तीनूय युरोपीय आरमारी सत्तांनी अस्तंत भारतांत आपआपल्यो वखारी उबारल्ल्यो.डच लोकाचो शेक हांगा चड केंप तिगूक शकलोना. पुर्तुगेजानी गोवो आनी वसय हांगा आपल्यो वखरी सुरू केल्यो. मुबंय, महाल, पुर्तुगेजानी दोत वरदक्षिणा म्हूण इंग्लंडाक दिल्लो. उपरांत मुहंय हे ब्रिटिशांनचें मुखेक केद्र जालें. पूण मुबंय शारांतल्यान मराठी मुलखांत रिगपाक ब्रिटिशांक मराठयांआड तीन झूजां करचीं पडलीं.पेशवाइ काबार केल्या उपरांत ब्रिटिशानी मराठी मपलूखाचो महाराष्ट्राचो मुबंय इलाख्यांत आस्पाव केलो. मुबंय इलख्यांत चलत आशिल्लीं प्रशासन वेवस्था मराठी मुलूखांतय रुजू केली. मुखार १८५५त ब्रिटिश इस्ट इडिया कंमपनीन मुबंय इलाख्यांत श्क्षण खत्याची स्थापणूक करूंन उपरांत १८५७त मुबंय विधापिठाची स्थापणूक केली.
|