शौनक

शौनक शौनक हें खुबशा व्यक्तींचें कुलनांव आसा. ऋग्वेदाच्या दुसऱ्या मंडलाचो कर्तो गृत्समद हो शौनक आसा. शतपथ ब्राम्हणांतले इंद्रोत आनी स्वैदायन हेय शौनकच आसात.बृहदारण्यकांत रौहिणायनाचो गुरू म्हूण एका शौनकाचो उल्लेख मेळटा.खुबशा पुराणांनी भृगुकुलांतलो मंत्रकार म्हूण एक शौनत दिसता. हो शौनक कुलपती आनी वेदार्थशास्त्रज्ञ आशिल्लो. रुरू-शुनक-शौनक अशी ताची वंशपरंपरा आसा.

महाभारतांत शौनकाचो भोवमानान उल्लेख केला. महाभारता प्रमाण शौनक हो एक कुलपती आशिल्लो.ताचो आश्रम हें एक व्हड गुरूकूल आशिल्लें आनी तातूंत अध्ययन करपाखातीर भारतांतल्या कोनशांतल्यान विद्यार्थी येताले.तांच्या रापा-जेवणाची सोय आश्रमामार्फतच जाताली.शौमकाच्या ह्या आश्रमांतच अथर्ववेदाचो शौनकशाखेचो विस्तार जालो. परिक्षिताचो पूत शतानीक हाका शौनकानूच तत्त्वज्ञान शिकयलें.युधिष्ठिराकय ताणें धर्मोंपदेश केला.महाभारतांत शौनकाक योनकाक योगशास्त्रज्ञ आनी सांख्यनिपुण म्हूण मानान पाचारतात.

विंगड विंगड पुराणांनी ताका क्षेत्रोपेत द्विज, मंत्रकृत मध्यमाध्वर्यू, कुलपती अशो उपाधी मेळ्ळ्यात. ताणें ऋग्वेद अनुक्रमणिका, ऋकप्रातिशाख्य,बृहद्देवता, शौनकस्मृती,चरणव्यूह, ऋग्विधान,ऋग्वेदकथानुक्रमणी हे ग्रंथ रचल्यात. वैद्यक शास्त्रांतले ‘‘शल्यतंत्र’ हे शाखेचो शौनक होच जनक मानतात. शाकल आनी बाष्कल ह्या ऋग्वेदाच्या दोन शाखांचें ताणें एकत्रीकरण केलां. ऋग्वेदाच्या उपलब्ध अनुक्रमणींत शौनकाची अनुक्रमणी पुर्विल्ली मानल्या.

तातूंत ऋग्वेदाची मंडल,अनुवाक, सूक्त अशी विभागणी केल्या.ताच्या ऋकप्रातिशाख्यांत वैदिक ऋचांची आनी शाखांतल्या मंत्रांची उच्चारणपद्दत सांगल्या. ह्याच ग्रंथांत ताणें खुबशा पूर्वाचार्यांचो आनी व्या अशे आनीकूय कांय ग्रंथकरणकार व्याडी हांचो परतून परतून उल्लेख केला. व्याडी हो शौनकाचो शिश्य आसुंये असो अदमास आसा. शौनकगृह्यसूत्र,, शौनकगृह्यपरिशिष्ट आनी वास्तुशास्त्राचेर एक ग्रंथ ताच्या नांवाचेर आसात.ऐतरेय आरण्यकांतलें 5 वें आरण्यकय शौनकानच रचलें अशें सायणभाष्यावयल्यान कळटा.

आश्र्वलायन हो शौनकाचो मुखेल शिश्य आशिल्लो. ताणें आपल्या गुरूक प्रसन्न करपा खातीर गृह्य-श्रौकसुत्रांची रचना केली. त्या सुत्रांचेर शौनक इतको खूश जालो, ताणें स्वताचे सगळे श्रौतशास्त्राविशींचे ग्रंथ स्वताच्या हातान नश्ट केले अशी आख्यायिका आसा. ताणें खुबशे यज्ञ आनी सत्रां केलीं अशें पुराणांवयल्यान समजता. हातूंतल्या नैमिषारण्यांतल्या ताच्या दीर्घसत्रांत रोमहर्षणपुत्र उग्र श्रवा ह्या सूताकडल्यान ताणें महाभारताचें श्रवण केलें.