सिनेगॉग

सिनेगॉग यहुदी लोकांचें प्रर्थना घर. ह्या उतराचो अर्थ सभाघर असो जाता. सुरवेक अश्या सभाघरांनी फक्त ज्यू लोकांकच धर्मीक शिक्षण दिताले. पुजा-अर्चा, धर्मीक विधी, पशूबळी सारकिल्लीं कामां देवळांनी करतालो. कालांतरान सिनेगॉगांत मागणें करपी प्रथा सुरू जाली मागणें म्हणजें पयलीं धार्मिक पुस्तकांतले उतारे एकट्यान वाचपाचो आनी मागीर सगळ्यांनी ते म्हणप अशी रीत आशिल्ली. ल्हव ल्हव मागण्यांत सामे म्हणजे भक्तिगीतांय गावपाची पद्दत सुरू जाली. देवळांतले पुजेंत कर्मकांडाक खूब म्हत्व आसता, जाल्यार सिनेगॉगांत मागण्यांक भक्तिभावनेक म्हत्व आसा.

थंय गुपित जांव प्रतिकात्मक अशें कांयच नासता, तर फक्त शिक्षण आनी भक्ती हे दोनच विशय आसताले. ताका लागू देवूळ आनी सिनेगॉग हांचेमदीं वैर भावना निर्माण जाली, पूण जेरूसलेम हांगच्या मुखेल देवळाचो नाश जाल्या उपरांत सिनेगॉग हेंच ज्यूंचें प्रर्थनाघर मानपाक लागले. धार्मिक शिक्षणाइतलेंच मागण्यांक म्हत्व फाव जालें आनी मागणें करपाचें स्वरूप बदललें.

पयलीं सगळ्या गांवाखातीर पुजेचें एकूच देवूळ आसतालें. पूण सिनेगॉगां मात जायतीं आसतालीं. ज्यूंची वसती आशिल्ली पॅलेस्टायनच्या भायर जंय थंयूच अशीं सभाघरां स्थापन करतलो. सिनेगॉग ही लोकांखातीर धार्मिक संस्था आशिल्ली. ज्यूंचीं देवळां पुरोयतांच्या प्रभावाखाला आसताली. ज्यूंच्या धार्मिक इतिहासांत सिनेगॉगांतलें मागणें हें धार्मिक सुदारणा मानताले सिनेगॉगगचें प्रवेश दार सदांच उदेंतेक आसता. प्रवेश दाराच्या उजवे वटेन मेझूझा म्हणपाचे द्वारस्तंभ आसता. त्या कागदावयलें भायले वटेनचेंभितरल्या भागांत हेखल परमेश्वर हें उतर स्पश्ट दिसती. सिनेगॉगाच्या म्हणजे एक सोबीत लांकडाची कपाट आसता. त्या कपाटांत धर्मग्रंथांची हस्तलिखीत पोथी दवरतात. हें कपाट अस्तंतेक आसता.

कांय जाग्यांनी हें कपाट वण्टींक आसून ताच्या फुडें एक पड्डो, सोडिल्लो आसता. हेखलेच्या मुखार एक दिवो पेटत दवरतात. हे परमेश्वराचें प्रतिक. तो दिवो पालवत हें अशूभ मानतात सिनेगॉगाच्या मदेगाक पुरोयताक उबे रावपाखातीर व्यासपीठ आसता. ताचेर उबो रावन तो मागणें वाचता बायलो आनी दादले हांकां बसपाक वेगवेगळी जागा आसता. पयलीं तांचेमदीं एक उंच पड्डो लायिल्लो आसतालो. आतां बायलांखातीर वेगळी वेवस्था केल्ली आसता.