ಕೊಂಕಣೀ

ಕೊಂಕಣಿ (Devanagari-कोंकणी, കൊംകണി) ಇಂಡೋ-ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕುಟುಂಬೇಚೇ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಸೆಕ ಸೇರವಲೇಲೀ ಭಾಸ. ಹೀ ಭಾಸ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತಾಚೇ ತೆಂಕಾಕ ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರಾ ಬದೀನ ಆಸೂಚೀ ಸಪೂರ ಪಾಳೀ ಲೋಕಾನೀ/ಜನಾನೀ ಉಲ್ಲವಚೀ ಭಾಸ. ಹೇ ಸಪೂರ ಪಾಳೀಂತ ಕೇರಳ, ಕೊಡಿಯಾಲ, ಉಡಿಪ, ಕುಂದಾಪುರ, ಭಟ್ಕಳ, ಕಾರವಾರ, ಗೋವಾ, ರತ್ನಗಿರಿ ಆದಿಲೇ ಗಾಂವ್ ಯೆತ್ತಾ. ಸಗಳೇ ಭಾರತಾಂತ ಹೀ ಭಾಸ ಉಲಪೀ ಜನ ಅಜಮಾಸ ಚಾರ ಮಿಲಿಯನ್ ಆಸ್ಸಚೀ ಮ್ಹಣ ನಂಬಗಣ. ಹೀ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ ಗೋವಾಚೀ ಕಾರಭಾರ ಭಾಸ ಜಾವೂನ ಆಸಾ. ಕರ್ನಾಟಕ ಆನೀ ಕೇರಳಾಂತ ಹೀ ಭಾಸ ಊಣೇ ಜನಾನೀ ಉಲ್ಲಯಿಲೇ ನಿಮಿತ ಊಣೇ ಆಂಕಡ್ಯಾ ಜನಾನೀ ಉಲ್ಲವಚೀ ಭಾಸ ಮ್ಹಣ ಸಾಂಗತಾತೀ.

ನಾಮಧೇಯ/ನಾಂವ್

ಚವುದಾ ಶತಮಾನಾ ಪೂಡೇ ಹೀ ಭಾಸ ಪ್ರಾಕೃತ ಮ್ಹಣ ಉಲ್ಲಯಿತಲೇ ಸಾಂಗತಲೇ. ತೆದೋಳ ತಾಂಯ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಚೇ ನಾಂವ್ ಖಂಯಿ ಪಳವಚಾಕ ಮ್ಹೆಳನೀ. ಜಾಲ್ಯಾರೀ ಸಂತ ನಾಮದೇವಾಲೇ ಏಕ ಅಭಂಗಾಂತ ಪಳವಚಾಕ ಮ್ಹೆಳ್ಳಾ ಮ್ಹಣ ಸಾಂಗತಾತೀ. ಹೇ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಕ ದುಸರೇ ಥೋಡೆ ನಾಂವಾನೀ ಆಪಯಿತಾತೀ. ತೇ ನಾಂವ್ ಕೊಂಕನಿಮ್, ಗೋಮಾಂತಕೀ, ಬ್ರಾಮನ್, ಗೋವನಿ. ಹೀ ಭಾಸ ಉಲ್ಲಯತಲೇ ಆಮ್ಚೀ ಭಾಸ ಮ್ಹಣ, ಗೋವೀ ಯಾ ಗೋಯಂಚೀ ಭಾಸ ಮ್ಹಣ ಬಾಕಿ ಜನ ಸಾಂಗತಾತೀ. ಮರಾಠಿ ಉಲ್ಲಯಿತಲೇ ಹಾಕ್ಕಾ ಗೋಮಾಂತಕೀ ಮ್ಹಣತಾತೀ. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಚೇ ನಾಂವ್ ಪರ್ತುಗಲ್ ಜನಾಲೇ ತೊಂಡಾಂತ ಲಿಂಗುವಾ ಕೆನರಿಮ್, ಕೆಥೋಲಿಕ್ ಮಿಸನರೀ ತೊಂಡಾಂತ ಲಿಂಗುವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮನ್ ಮ್ಹಣ ಜಾಲ್ಲೇ. ಮಾಗೀರ ಪರ್ತುಗಲ್ ಜನಾಲೇ ತೊಂಡಾ ದಾಕೂನ ಲಿಂಗುವಾ ಕೊಂಕನಿಮ್ ಮ್ಹಣ ಜಾಲ್ಲೇ.

ಶಬ್ದಾಚೇ ಮೂಲ, ರಚನಾ ಆನೀ ಬೆಳವಣಿಕಾ ಹಾಜ್ಜೆ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ. (ಪದಾಚೇ ಹಿನ್ನೆಲೆ):-

ಕೊಂಕಣ ಆನೀ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಳಲೇ ಶಬ್ದಾಚೇ ಮೂಲಾಚೇ ಬಗ್ಗೆ ವೆಗಳೇವೆಗಳೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಆಸ್ಸಚೀ. ೧. ಕುಕ್ಕನ ಜನಾಂಗ ಕೊಂಕಣಿ ಜಾಗ್ಯಾಚೇ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿ. ಹಾಂಗೆಲೆ ನಿಮಿತ ಕೊಂಕಣ ಮ್ಹಳ್ಳಲೋ ಶಬ್ದ ಉತ್ಪತ್ತ ಜಾಲ್ಲೊ ಮ್ಹಣ ಸರದೇಸಾಯ ಮನೋಹರಾಯ ಹಾನ್ನಿ ಬರಯಿಲೇ ಏಕ ಪುಸ್ತಕಾರೀ ಆಸಾ. ೨. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಾ ಪ್ರಕಾರ ಹೇ ಕೊಂಕಣ- ಪರಶುರಾಮನ ತಾಗೆಲೊ ಮಡು ಉಡೋವೂನ ಉಬಜವಪ ಕೆಲಲೋ ಜಾಗೋ ಮ್ಹಣತಾತೀ. ಪರಶುರಾಮಾನ ಕ್ಷತ್ರೀಯಾಂಕ ನಾಶ ಕರೂನ ಜಾತ್ತರೀ ಧರಯಾ ಬಗಲ್ಯಾನ ಯೇವೂನ ಸಮುದ್ರಾರಾಯಾ ಲಾಗೀ ಮೆಗೆಲೋ ಹೋ ಮಡು ಉಡಯಿತನಾ ಖಂಯಿ ವಚೂನ ಪಡತಾ ಥಂಯಿ ತಾಂಯ ತೂ ಮಾಗ್ಸೀ ಸರೂನ ಜಾಗೋ ಸೋಣ ದಿವಕಾ ಮ್ಹಣ ನಿಮಗುನ ಘೇತ್ತಾ. ತಸ್ಸಿ ತಾಣೆ ಮಡು ಉಡಯಿತನಾ ಸಮುದ್ರ ಮಾಗ್ಸೀ ಸರೂನ ಉಬಜಲಲೇ ಹೇ ಕೊನಸ್ಯಾ ಕುಡಕ್ಯಾಕ ಕೊಂಕಣ ಮ್ಹಣ ನಾಂವ್ ದವರತಾ. ಕೊಂಕಣ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾರ ಕೋನ= ಮುಲ್ಲೋ, ಕೊನಸೋ. ಕಣ=ಕುಡಕೋ. ಕೊನಸ್ಯಾ ಕಣ ಆಸ್ಸಿಲೇ ಕೊನಕಣ ಜಾವೂನ ಮಾಗೀರ ಕೊಂಕಣ ಜಾಲ್ಲೆ ಮ್ಹಣ ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣಾಚೇ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿಖಾಂಡಾಂತ ಉಲ್ಲೇಖ ಜಾಲ್ಲಾ.

ಪೂಡೇ ಇತಿಹಾಸ ಆನೀ ಆರತಾಂಚೇ ಉದರಗತ

೧. ತಳಪಾಯ ಯಾ ಬುನಯಾದ

ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಚೇ ತಳಪಾಯ ಎಕ್ಕ ಕಾಲಾರೀ ಪ್ರೊಟೋ-ಔಸ್ಟ್ರಾಲೋಯಿಡ್ ಜನಾಂಗಾಚೇ ಕುರುಖ, ಒರೋನ್, ಕುಕ್ನಿ. ಆತ್ತಂಚೇ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ಭಾಸೇಚೇ ಜನಾಂಗಾಚೇ ಕುರುಖ ಆನೀ ತಾಜ್ಜೇ ಬೊಲಿ ಕುರುಕ್ಷ್, ಕುನ್ರುಖ, ಕುನ್ನ ಆನೀ ಮಾಲ್ಟೊ. ಭಾರತಾಚೇ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಸ್ಥ್ಯಾಚೇ ಪ್ರಕಾರ ಏಕ್ಕ ಕಾಲಾರೀ ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶಾಚೇ ನಿವಾಸಿ ಜಾವೂನ ಆಸ್ಸಿಲೆ ಹೇ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ಭಾಸ ಉಲ್ಲಪಿ ಜನಾಂಗ ಕ್ರಮೇಣ ಉತ್ತರ ಭಾರತಾಚೇ ಚೋಟಾ ನಾಗಪುರ, ಮಿರ್ಜಾಪುರ ಆದಿಲೇ ಗಾಂವಾಂಕ ಗೂಳೇ ವತ್ತರೀ ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶಾಂತ ತಾಂಗೆಲೆ ಕುರೂ ಥಾಂಯ ಮ್ಹೆಳ್ತ ನಾ ಮ್ಹಣ ಉಲ್ಲೇಖ ಕೆಲ್ಲಾ. ತಸ್ಸಿಂಚೀ ಗೋಯಂಚೇ ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಶೆಣ್ವೀ ಧುಮೆ ಹಾಂಗೆಲೆ ವಿವರಣ ಪ್ರಕಾರ ಮಸ್ತ ಔಸ್ಟ್ರಾಲೋಯಿಡ್ ಜನಾಂಗಾಚೇ ಮುಂಡಾ ಶಬ್ದ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಮ್ಹೆಳತಾ ಮ್ಹಣತಾತೀ. ದೇಖಿಕ- ಮುಂಡ, ಮುಂಡ್ಕರ, ಧುಮಕ್, ಗೋಂಯಬಾಬ ಆದಿಲೇ. ಹೇ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಕ ಏಕ ಘಟ್ಟಿ ತಳಪಾಯ ಜಾವೂನ ಆಸ್ಸ. ಹೇ ಜನಾಂಗಾಚೇ ಭಾಸೆ ದಾಕೂನ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಆಯಿಲಾ ಮ್ಹಣ ಸಾಂಗಚೇ ಆನೀ ಥೋಡೆ ಶೇತಕಾರಾನೀ ವಾಪರಚೇ ಶಬ್ದ- ಕುಮೇರಿ=ಶೇತಾಕಾಮಾಚೋ ಏಕ ನಮೂನೊ, ಮೇರ= ಗಾದ್ಯಾ ಮೇರ, ಶೀಮಾ, ಗಡಿ, ಜೋಣ್= ಉಬಜಲಲ್ಯಾಚೋ ಚಡತಾವತೇ ವಾಂಟೋ, ಖಜಾನ್=ಶೇತಾ ಕಾಮ ಕರಚೋ ಥಳ, ಕೂಡ=ಘರಾಚೇ ಕೂಡ ಯಾ ಆಂಗ, ಶರೀರ, ಕೊಂಪ=ಗುಡಸಲ, ಕೊಂಪೆ. ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ಭಾಸೆಂತೂಲ್ಯಾನ ಆಯಿಲೇ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಆಸೂಚೇ ಶಬ್ದ- ತಾಂದೂಲ=ತಾಂದೂಲ, ನಾಲ್ಲ =ನಾರ್ಲ, ಮಡ್ವಾಳ=ಮಡವಾಳ, ಧುವಣಾಚೋ, ಚೋರು= ಸಿಜಯಿಲೊ ತಾಂದೂಲ, ಚೋರೋ, ಮೆಥೀ=ಮೆತ್ತಿ, ಮುಲೊ= ಮೂಲಂಗಿ, ಚಿಂಚ=ಚಿಂಚ(ಚಿಂಚಂಬ) ವಾಯಂಗೇ= ವಾಯಂಗಣ, ಬೆಲ್,ಪಾಲ್=ಪಾರ್ಲ, ಪಾರ್ಲಿ. ಭಾಸಾತಜ್ಞಾಂಗೆಲೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಾ ಪ್ರಕಾರ ಕೊಂಕಣಿ ಆನೀ ಮರಾಠಿಚೇ ತಳಪಾಯ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ಭಾಸ ಜಾವೂನ ಆಸೂಚೇ ಕನ್ನಡಾಕ ಸಂಬಂಧ ಆಸ್ಸ ಖಂಯ.

೨. ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ಧಾತು

ಕೊಂಕಣಿಂತ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ತಳಪಾಯ ಆಸ್ಸ ಜಾಲ್ಯಾರೀ ಹೀ ಭಾಸ ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ ಭಾಸೆಚೇ ಏಕ ಶಾಖಾ. ಭಾಶಾ ತಜ್ಞಾಲೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯಾ ಪ್ರಕಾರ ಕೊಂಕಣಿ ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಸೆಕ ಜೋಡವಣ ಆಸ್ಸ.

ಉದರಗತ

ತ್ಯಾ ನಂತರ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ವರ್ಜಸ

ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ಪಂಗಡಾಕ ಮ್ಹೆಳ್ಳಲೀ ಭಾಸ ಜಾಲ್ಯಾರೀ ತಾಜ್ಜೇ ವಯರ ದ್ರಾವಿಡಿಯನ್ ಭಾಸ ಕನ್ನಡಾಚೋ ವರ್ಚಸ ಚಡ ಜಾಲ್ಲೋ. ಗೋವಾ ಆಳ್ವಿಕೆ ಕೆಲಲೇ ಕದಂಬಾಂಗೆಲೆ ಮೂಲ ಕರ್ನಾಟಕ. ತಾನ್ನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಕಾರಭಾರ ಭಾಸ ಕರಿನಾಶೀ ಕನ್ನಡಾಂತೂಚೀ ಚಲಾಯಿಸಿಲೇ. ತಸ್ಸಿ ಕೊಂಕಣಿ ವಯರ ಕನ್ನಡಾಚೋ ವರ್ಚಸ ಚಡ ಜಾವೂನ ಕನ್ನಡಾಂತೂಲೇ ಮಸ್ತ ಶಬ್ದ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಜೋಡವಣ ಜಾಲ್ಲೆ. ಆನೀ ಏಕ ಕಾರಣ ಕೊಂಕಣಿ ಅನೀ ಕನ್ನಡ ಉಲಪೀ ಜನ ಮೆಳಜೂಳೂನ ಆಸಿಲೇ ನಿಮಿತ ಕೊಂಕಣಿ ವಯರ ಕನ್ನಡಾಚೇ ಪ್ರಭಾವ ಆಯಿಲೊ. ಪುಳ್ಳೆ ಕೊಂಕಣಿ ದಾಖಲ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರ ಕೊಂಕಣಿ ವ್ಯಾಕರಣ ಯಾ ಅರ್ಥಕೋಶಾಂತ ಮಸ್ತ ಕನ್ನಡ ಪ್ರಭಾವ ದಿಸೂಂಕ ಮ್ಹೆಳ್ತಾ. ತಸ್ಸಿಂಚ ಕೊಡಿಯಾಲ/ಉಡಿಪ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲಪೀ ಜನ ಕನ್ನಡಾಂತ ಆಸೂಚೇ ನಮೂನೇರೀ ಅಖೈರೀಕ ಉ ಘಾಲೂನ ಉಲ್ಲಯಿತಾತೀ. ದೇಖೀಕ - ಕನ್ನಡಾಂತು, ಘಾಲ್ನು, ಪ್ರಭಾವು, ಮ್ಹೆಳ್ನು, ಜಾವ್ನು

ಕೊಂಕಣಿ ಆನೀ ಗುಜರಾತಿ ತುಲನಾ

ಪ್ರಾಕಾಂತ ಗುಜರಾತ ಆನೀ ಗೋವಾ ಮಧ್ಯೇ ದಂಧೋ ಚಲತಲೋ, ಆನೀ ಗುಜರಾತಾಚೇ ದ್ವಾರಕಾ ದಾಕೂನ ಗೋವಾಕ ಜನ ಯೇವೂನ ರಾಬಲೇ ಮ್ಹಣ ಸಾಂಗತಾತೀ. ಗುಜರಾತಾಚೇ ಚಾವಡಾ ಮ್ಹಳ್ಳಲೇ ಜನಾಂಗ ಗೋವಾಕ ಯೇವೂನ ಆತ್ತಾ ತಾಂಕಾ ಚಾಡ್ಡಿ ಯಾ ಚಾಡ್ಡೊ ಮ್ಹಣ ನಾಂವ್ ಜಾಲ್ಲಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಆನೀ ಗುಜರಾತಿಂತ ಸಮಾನ ಜಾವೂನ ಆಸೂಚೇ ಮಸ್ತ ಶಬ್ದ ಮ್ಹೆಳ್ತಾ. ಜಾಲ್ಯಾರೀ ಮರಾಠಿಂತ ತೇ ಶಬ್ದ ಮ್ಹೆಳನಾ. ಕೊಂಕಣಿಂತೂ ಆನೀ ಗುಜರಾತಿಂತ ಸಮಾನ ಜಾವೂನ ಆಸೂಚೇ ಒ ಉಚ್ಚಾರಾಚೇ ಶಬ್ದ. ಹೇ ಮರಾಠಿಂತ ಆ ದಾಕೂನ ಜಾತ್ತಾ. ಕೊಂಕಣಿಂತ - ಲೊ, ಲಿ, ಲೆ ಹಾಂತ ಸಮಾಪ್ತಿ ಜಾವಚೇ ಗುಜರಾತಿಂತ ನೊ, ನಿ, ನೆ ಹಾಂತ ಜಾತ್ತಾ. ಹೇ ಪ್ರಾಕೃತಾಂತೂಯ ಆಸಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಆನೀ ಗುಜರಾತಿಂತ ವರ್ತಮಾನ ಸೂಚಕ ಲಿಂಗ ನಾ. ಮರಾಠಿಂತ ಆಸಾ.

ದುಸರೇ ಪರದೇಶೀ ಭಾಸ

ಗೋವಾ ಏಕ ದಂಧ್ಯಾಚೋ ವ್ಹಡ ಜಾಗೋ ಜಾಲಲೇ ನಿಮಿತ್ತಾನ ಅರಬ ಅನೀ ತುಕ್ರಾಂಚೇ ದಂಧ್ಯಾ ಖತೀರ ಗೋವಾಕ ಮಸ್ತ ಕಾಳಾ ಪೂಡೇ ಆಯಿಲೇ. ತಾಂಗೆಲೆ ಭಾಸೆಚೇ ಥೋಡೆ ಶಬ್ದ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಮೇಳೂನ ಆಯಿಲೇ ಆನೀ ತೇ ದೀಸದೀಸಾಚೇ ವ್ಯವಹಾರಾಂತ ವಾಪರಸೂನ ಕೊಂಕಣಿ ಶಬ್ದ ಜಾಲ್ಲೆ. ದೇಖಿಕ- ದುಕಾನ=ಆಂಗಡಿ, ಪಸರೋ, ಕರ್ಜ಼= ರಿಣ, ಫಕ್ತ್=ಫಕತ, ಮಾತ್ರ, ಮಾತ, ಕೇವಳ. ದುಸ್ಮನ್= ದುಸ್ಮಾನ, ಶತ್ರೂ. ಬಾರಿಕ್ =ಬಾರಿಕ, ಸಪೂರ. ಥೋಡೆ ಏಕ ಶಬ್ದ ಆನೀ ಶಬ್ದ ಜಮೋ ಹಾಜ್ಜೆ ಅರ್ಥ ಬದಲ ಜಾವೂನ ಯಾ ನಾಶ ಜಾವೂನ ದುಸರೇಚೀ ಅರ್ಥ ಯೇವಚೇ ಶಬ್ದ ಆಸಾ. ದೇಖಿಕ- ಅರಬ್ಯಾಲೇ ಮುಸ್ತೈಡ್ = ಮುಸ್ತೈಕಿ, ಕಪನ್ ಖೈರೊ= ಮಡ್ಯಾ ಆಂಗವಲೇ ಖಾತ್ತಲೋ. (ಕಂಜೂಸ, ಹಿಮ್ಟೋ) ಆದಿಲೇ.

ಪರ್ತುಗಲ ವರ್ಚಸ

ಚಡ ಜಾವೂನ ಪೂಡೇ ಕಾಲಾಚೇ ಕೊಂಕಣಿ ಹಿಂದೂ ಲೇಖನಾಂತ ಪರ್ತುಗಲ ಭಾಸ ದಿಸೂಕ ಪಡನಾ. ತೇ ನಂತಾ ಗೋವಾಚೇ ಹಿಂದೂ ಜನ ಆತ್ತ ಉಲ್ಲವಚೇ ಬೋಲಿಂತೂಯ ಪರ್ತುಗಲ ವರ್ಚಸ ಚಡ ನಾ. ಜಾಲ್ಯಾರ ಗೋವಾ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಆನೀ ಕೊಡಿಯಾಲ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಉಲ್ಲವೂಚೇ ಬೋಲಿಂತ ಪರ್ತುಗಲ ವರ್ಚಸ ಮಸ್ತ ದಿಸೂನ ಯೆತ್ತಾ. ಪರ್ತುಗಲ ವರ್ಚಸ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಬೋಲಿಂತ ಆಸೂಚೇ ಶಬ್ದ ಚಡ ಜಾವೂನ ಧಾರ್ಮಿಕ. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಬ್ದ ಯಿ ವಾಪರತಾತೀ. ದೇಖಿಕ- ಕೃಪಾ, ಯಮಕುಂಡ, ವೈಕುಂಠ ಆದಿಲೇ. ಗೋಂಯಚೇ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಹಾಂಗೆಲೆ ಲೇಖನಾಂತ ವಾಪರಚೇ ಪದವಿನ್ಯಾಸ, ವಾಕ್ಯರಚನಾ ಹಾಂತ ಪರ್ತುಗಲ ವರ್ಚಸ ಚಡ ಆಸಾ ಜಾಲೇಲೆ ನಿಮಿತ ಆತ್ತ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಪರ್ತುಗಲ ಶಬ್ದ ಮೇಳೂವೂನ ಆಯಿಲಾ.

ಭಾಸ

1. ಪ್ರಾಕಾಚೀ ಕೊಂಕಣಿ

ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಲಿಪಿಂತ ಆಸೂಚೇ ಏಕ ಶಾಸನ ಗೋವಾಚೇ ಆರವಲೇಮ್ ಮ್ಹಳ್ಳಲೇ ಗಾಂವಾಂತ ಮ್ಹೆಳ್ಳಾ. ಹೇ ಲಗಬಗ ದೊನ್ನಿ ಶತಮಾನಾಚೇ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ ಗುಪ್ತಾ ವಂಶ ಕಾರಭಾರಾ ವೇಳಾಚೇ ಮ್ಹಣ ಕಳಿತಾಕ ಆಯಿಲಾ. ತಾಂತ ಕೊಂಕಣಿಂತ - ಶಚಿಪುರಾಚ್ಯಾ ಶಿರಾಸಿ ಮ್ಹಣ ಬರವೂನ ಆಸಾ. ಆನೀ ಏಕ ಶಾಸನ ನಗರಿ ಲಿಪಿಂತ - ಶಿಲಹರ ರಾಯ ಆಪರ್ದಿತ್ಯಾ ಹಾಂಗೆಲೆ ಕಾಳ ಅಜಮಾಸ ೧೧೬೬- ಅಶ್ಶೀ ಆಸ್ಸ: ಆತಾ ಜೋ ಕೋಣ್ಣುಯಿರೇ ಶಾಸನೋ ಳಪೀ ತೇಚ್ಯಾ ವೇಢ್ಯಾತ ದೇವಾಚೀ ಭಾಲ ಸಕ್ತುಮ್ಬೀ ಆಪಡೇ ತೇಚೀ ಮಾಯ ಗಾ ಢವೇ

ಜೈನಾಚಾಲೋ ಗೋಮಟೇಶ್ವರ ಮ್ಹಳ್ಳಲೋ ಶಬ್ದ ಕೊಂಕಣಿ ಗೊಮಟೋ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ ಚಂದ, ಸುಂದರ ಹೋ ಜಾವೂನ ಆಸೂಕ ಶಕ್ಯ ಆಸ್ಸ ಆನೀ ಈಶ್ವರ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ ದೇವ ಮ್ಹಣ ಜಾತ್ತಾ. ತಸ್ಸಿಂಚ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೋಳ ಗೋಮಟೇಶ್ವರ ಮೂರ್ತೀಚೇ ಪಾದಾರ ಆಸೂಚೇ ಬರಪ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಣ ಸಾಂಗತಾತ. ತೇ ಬರಪ ಅಶ್ಶೀ ಆಸಾ: "ಶ್ರೀಚಾಮುಂಡರಾಜೇ ಕರ ವಿಯಾಲೇ. ಶ್ರೀಗಂಗಾರಾಜೇ ಸುತ್ತಾಲೇ ಕರ ವಿಯಾಲೇ" ಮ್ಹಳ್ಯಾರ - "ಶ್ರೀಚಾಮುಂಡರಾಯಾನ ಕರಯಿಲೆಲೇ. ಶ್ರೀಗಂಗಾರಾಯಾನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಾಚೇ ಕರಯಿಲೆಲೇ" ಗೋವಾ ಆನೀ ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶಾಂತ ಶಿಲಾಶಾಸನ ಯಾ ತಾಂಬ್ಯಾ ತಗಡಾರೀ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಆಸೂಚೇ ಶಾಸನಾಂ ಮ್ಹೆಳ್ಳಾ.. ತಾಂತ ವ್ಯಾಕರಣ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಆಸೂಚೇಚ ಆಸಾ, ಜಾಲ್ಯಾರ ಕ್ರಿಯಾಪದ ಮಾತ್ರ ಮರಾಠಿಚೇ. ತೇರಾ ಶತಮಾನಾಚೇ ಪೋಂಡಾ ಶಾಸನ ಆನೀ ಚವುದಾ ಶತಮಾನಾಚೇ ಕ್ಯೂಪೇಮ್ ಶಾಸನ ಗೋಮಾಂತಕೀ ಭಾಸೆಂತ ಆಸಾ. ನಾಗೇಶಿ ದೇವಳಾಂತ ಆಸೂಚೇ ಶಿಲಾಲೇಖ ನಗರಿ ಲಿಪಿಂತ ಆಸೂನ ತಾಂತ - ಗೋವಾಚೋ ರಾಯ ದೇವರಾಜ ಗೋಮಿನಮ್ ಹಾನ್ನಿ ನಾಗೇಶೀ ಮಹಾರುದ್ರ ದೇವಳಾಕ ನಂಜಣ್ಣ ಗೋಸಾವೀ ಹಾನ್ನಿ ಕಾರಭಾರೀ ಯಾ ರಾಜಾಚೇ ಪ್ರತಿಹಸ್ತಾ ಜಾವೂನ ಆಸ್ಸಚೇ ವೇಳಾರ ಜಾಗೋ ದಾನ ದಿಲ್ಲಾ,- ಹಾಂತ ವಾಪರಲೆಲೆ ಥೋಡೇ ಶಬ್ದ ಕುಳ್ಗಾ, ಕುಲಾಗ್ರ, ನರಲೆಲ್, ತಂಬವೆಮ್, ತಿಲೆಲ್. ಬಾರಾ ಶತಮಾನಾಚೇ ಮ್ಹೆಳ್ಳಲೇ ದೇವು ನಾರಾಯಣಾಂಕ ಹೊಗಳಸೂಚೇ ಪದ್ಯಾಚೋ ಏಕ ಸಾನ ಕುಡಕೋ ಅಶ್ಶೀ ಆಸ್ಸ:- " ಜನೇ ರಸತಳವಾನ್ತೂ ಮತ್ಸ್ಯರೂಪೇ ವೇದ ಆಣಿಯೇಲೇ. ಮನುಶಿವಾಕ ವಾಣಿಯೇಲೇ. ತೊ ಸಂಸಾರಸಾಗರ ತಾರ ಣು. ಮೋಹೋ ತೊ ರಾಖೊ ನಾರಾಯಾಣು " ತಾಜ್ಜೇ ನಂತರ ಸೋಳಾ ಶತಮಾನಾಚೇ ಆನೀ ಏಕ ಪದ್ಯಾಚೋ ಸಾಲ:- ವೈಕುಣ್ಠಾಚೇ ಝಾಡ ತು ಗೇ ಫಳ ಅಮ್ರ್ತಾಚೇ, ಜೀವಿತ ರಾಖಿಲೇ ತುವೇ ಮನಸಕುಳಾಚೇ.

ಸುರವಾತಾಚೇ ಕೊಂಕಣಿಂತ ವಾಪರಚೇ ಸರ್ವನಾಮ ಪದ "ದ್ಜೊ/ಜೀ/ಜೇ ಹೇ ಆತ್ತ ಕೊಣ ಮ್ಹಣ ಬದಲ ಜಾಲ್ಲಾ. ತಸ್ಸೀಂಚ ಜೋಡಣ ಕರಚೇ ಶಬ್ದ "ಯೆದೋ, ತೆದೋ" ಆತ್ತ ವಾಪರನಾತೀ. "ವಿಯಲೇ" ಮ್ಹಣ ಆಶ್ಶಿಲೇ "ಅಯ್ಲೇ" ಜಾಲ್ಲಾ. ಬ್ರಿಜಭಾಶಾಂತುಲೇ ಶಬ್ದ " ಮೋಹೇಹಸ್" ಮ್ಹಣಕೇ ಆಸೂಚೇ ಕೊಂಕಣಿ ಸರ್ವನಾಮ "ಮೊಹೊ" ಆತ್ತ "ಮಾಕಾ" ಮ್ಹಣ ಜಾಲ್ಲಾ.

2. ಮದೇಂ ವೇಳಾಚೇ ಕೊಂಕಣಿ

ಹೋ ವೇಳ ಮ್ಹಳ್ಯಾರೀ ಗೋವಾ ವಯರ ಆಕ್ರಮಣ ಜಾಲ್ಲಲೋ ಆನೀ ನಂತರ ಜನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಕಾರವಾರ, ಕೊಡಿಯಾಲ ಆನೀ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಕಡೇನ ನಿರ್ಗಮನ (ಭಾಯರ ಸರಲಲೋ) ಜಾಲ್ಲಲೋ ವೇಳ. ಹಿಂದೂ ಜನ ಗೋವಾ ದಾಕೂನ ಭಾಯರ ಸರಲಲೇ. ( ಹೇ ೧೩೧೨-೧೩೨೭ ಹಾಜ್ಜೇ ಭಿತವಯಲೋ ವೇಳ. ಹೇ ವೇಳಾರ "ಡೆಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ ಅಲಾವುದ್ದಿನ ಖಿಲ್ಜಿ ಆನೀ ಮುಹಮ್ಮದ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ ಹಾಂಗೆಲೋ ಜನರಲ್ -ಮಲಿಕ ಕಫ಼ುರ್- ಹಾಣೇ ಗೋವೆಪುರಿ ಆನೀ ಕದಂಬಾಂಕ ನಾಶ ಕೆಲ್ಲಲೋ.) ತ್ಯಾ ಮಾಗೀರ ನಿರ್ಗಮನ ಜಾಲ್ಲಲೇ ೧೪೭೦ ತಾಂತ. ತೆದನಾ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನ ಹಾನ್ನಿ ಗೋವಾ ಆಕ್ರಮಣ ಕಲ್ಲೇ. ನಂತರ ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನ ಯುಸುಫ಼್ ಆದಿಲ್ ಶಾಹ್ - ೧೪೯೨ ತು ಆಕ್ರಮಣ ಕೆಲ್ಲಲೋ ವೇಳ. ಉಪರಾಂತ ೧೫೦೦ ತಾಂತ ಪರ್ತುಗಲ ಆನೀ ಮಿಶನರೀ ಹಾಂಗೆಲೇ ಕಿರುಕುಳ ಆನೀ ಮತಾಂತರ ಸುರ ಜಾಲ್ಲಲೋ ವೇಳು. ತೇ ಉಪರಾಂತ ಹಿಂದೂ, ಮುಸಲ್ಮಾನ, ಮತಾಂತರ ಜಾಲ್ಲಲೇ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಕ್ರಿಶ್ಚನ್ ಹಾನ್ನೀ ನಿರ್ಗಮನ ಜಾಲ್ಲಲೋ ವೇಳ - ೧೫೬೦-೧೮೧೨ ಸೈಂಟ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಝೇವಿಯರ್ ಹಾನ್ನೀ ಹಾಡಲೇಲೇ ವಿಚಾರಣಾ ಆನೀ ಭಾದಾ ದಿವಚೀ ಕಾನೂನ ಆನೀ ತೇ ಕಾನೂನ ರದ್ದ ಜಾವಚೇ ವೇಳಾ ಭಿತವಯಲೋ ವೇಳ. ಹೇ ವಯರ ಸಾಂಗಿಲೇ ಸಂದರ್ಭಾ ನಿಮಿತ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಂತ ಮಸ್ತ ಬೋಲಿ ಜಾವಚಾಕ ಕಾರಣ ಜಾಲ್ಲೇ. ಕರ್ನಾಟಕ ಆನೀ ಕೇರಳಾಕ ನಿರ್ಗಮನ ಜಾಲ್ಲೇ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲಪೀ ಜನ ತಂಚೇ ಭಾಸ ಉಲಯಿತನಾ ತೇ ಭಾಸೆಚೇ ಶಬ್ದ ಕೊಂಕಣಿಂತ ಮೆಳೂನ ಘೇಲ್ಲೇ. ದುಸರೇ ಕೊಂಕಣಿ ಜನಾಂಗ ತಾಂಗೆಲೇಚೀ ಬೋಲಿ ವಾಪರತಲೀಂ. ರತ್ನಗಿರಿ ಆನೀ ಭಟಕಳಾಚೇ ಕೊಂಕಣಿ ಮುಸ್ಲೀಮ್ ಅರಬ್ಯಾಂಕ ಆನೀ ಹಿಂದೂ ದಾಕೂನ ಮುಸ್ಲೀಮಾಕ ಮತಾಂತರ ಜಾಲಲ್ಯಾಂಕ ವ್ಹಾರ್ಡಿಕ ಕರೂನ ಘೆತ್ತಿಲ್ಯಾನ ಉಬಜಪ ಜಾಲ್ಲೇ. ಆನೀ ಏಕ ನಿರ್ಗಮನ ಜನಾಂಗ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ ಉಲ್ಲವಚಾಕ ಸುರ ಕೆಲಲೇ ಇಥಿಯೋಪಿಯಾಚೇ ಸಿದ್ದಿ ಜನಾಂಗ.

3. ಆರ್ತಾಂಚೀ ಕೊಂಕಣಿ

ಆರ್ತಾಂಚೀ ಕೊಂಕಣಿ ದೇವನಾಗರಿ, ಕನ್ನಡ, ಮಲಯಾಳಮ್, ಪರ್ಸಿಯನ್ ಆನೀ ಲೇಟಿನ್ ಲಿಪಿರೀ ಬರಯತಾತೀ. ಹೇ ತಾನ್ನೀ ಆಸೂಚೇ ಪ್ರದೇಶಾಕ ಸಮ ಜಾವೂನ ತಾನ್ನೀ ಉಲವೂಚೀ ಬೋಲಿಂತ ಬರಯಿತಾತೀ. ಜಾಲ್ಯಾರ ಗೋಂಯಚೀ ಆಂತ್ರೂಜ಼್ ಬೋಲಿ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಂತ ಬರವೂನ ಸಮಾನ ಮಟ್ಟಾಕ ಹಾಡೂಂಕ ಪಸರ ಕರತಾತೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ವಾಂಟಣೀ (ಪ್ರದೇಶಾಕ ಸಮ ಜಾವೂನ ವಾಂಟೂನ ಘಾಲಚೇ)

ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ ಚಡ ಜಾವೂನ ಉಲ್ಲವಚೇ ಜನ ಭಾರತಾಂತ ತೇಂಕಾಕ ಆಸೂಚೇ ಸಮುದ್ರಾ ಬಗಲ್ಯಾಚೇ ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶ. ಹೇ ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಚೇ ಥೋಡೆ ಪ್ರದೇಶ, ಗೋವಾ ರಾಜ್ಯ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯಾಚೇ ಕಾರವಾರ, ಕುಮಟಾ, ಸಿರ್ಸಿ, ಭಟಕಳ ಆಸೂಚೇ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲಾ, ಬೈಂದೂರ, ಕುಂದಾಪುರ, ಬ್ರಹ್ಮಾವರ, ಉಡಿಪ, ಉದ್ಯಾವರ, ಮೂಲ್ಕಿ, ಕಾರ್ಕಳ ಆಸೂಚೇ ಉಡಿಪ ಜಿಲ್ಲಾ, ಸುರತ್ಕಲ, ಕೊಡಿಯಾಲ, ಉಳ್ಳಾಲ, ಬಂಟ್ವಾಳ, ಪುತ್ತೂರ, ಸುಳ್ಯ, ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ ಆಸೂಚೇ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲಾ, ಆನೀ ಕಾಸರಗೋಡ, ಕೊಚ್ಚಿ, ಆಲಪ್ಪುಂಜಾ, ತ್ರಿವಾಂಡ್ರಮ್, ಕೊಟ್ಟಾಯಮ್ ಆದಿಲೇ ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ..

ಹಾಂತ ಪ್ರತಿಯೇಕ ಪ್ರದೇಶಾಂತ ಉಲ್ಲವಚೀ ಬೋಲಿ, ಉಚ್ಚಾರಾಚೋ ನಮೂನೋ, ಶಬ್ದ, ಸೋರ, ಆನೀ ಥೋಡೇ ವೇಳ ವ್ಯಾಕರಣಾಂತ ವೆಗಳವೆಗಳೇ ರೀತ ಆಸ್ಸ.

ವಿದೇಶಾಂತ ಖಾಯಂ ಜಾವೂನ ಉರಚಾಕ ಘೆಲ್ಲಲೇ ಆನೀ ಕಾಮಾ ಖತೀರ ಉರಚಾಕ ಘೆಲ್ಲಲೇ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲ್ಲಯಿತಲೇ ಜನಾಲೋ ಆಂಕಡೋ ಮಸ್ತ ಆಸಾ.

ಮಾನವ ಜನಾಂಗಾಚೇ ಅಧ್ಯಯನ ಕರಚೋ ಸಂಸ್ಥಾಚೇ ಅಂದಾಜೇ ಪ್ರಮಾಣೇ ಸಗಳೇ ಭಾರತಾಂತ ಹೀ ಭಾಸ ಉಲಪೀ ಜನ ಅಜಮಾಸ ಚಾರ ಮಿಲಿಯನ್.

ಹೇ ನಂತಾ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲ್ಲಪೀ ಜನ ಕೆನ್ಯಾ, ಉಗಾಂಡಾ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಪರ್ಸಿಯನ್, ಗಲ್ಪ್ ಆನೀ ಪರ್ತುಗಲ ಹೇ ದೇಶಾಂತೂಯ ಆಸ್ಸಚೀ. ಪರ್ತುಗಲ ಕಾರಭಾರ ವೇಳಾರ ಗೋಂಯಚೇ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲ್ಲಪೀ ಜನ ದೇಶ ಸೋಡೂನ ವಯರ ಉಲ್ಲೇಖ ಕೆಲ್ಲೇ ದೇಶಾಕ ವಚೂನ ಉರಲಾಚೀ. ತಾನ್ನೀ ಆತ್ತಂಯಿ ತಾಂಗೆಲೇ ಮಾಲಗಡೇ ಉಲ್ಲವಚೇ ಬೋಲಿಂತ ಉಲ್ಲಯಿತಾತೀ. ಜಾಲ್ಯಾರ ತಾನ್ನೀ ಉಲ್ಲವಚೇ ಕೊಂಕಣಿಂತ ತೇ ಪ್ರದೇಶಾಚೇ ಭಾಸೆಚೇ ಪ್ರಭಾವ ಪಡೂನ ತಾಂಗೆಲೇ ಕೊಂಕಣಿಂತ ತಂಚೇ ಭಾಸೆಚೇ ಶಬ್ದ ಮೇಳೂನ ಘೆಲ್ಲಾ.