आर्विल्ले ऑलिंपिक खेळ

ऑलिंपिक खेळाचो पुर्नजल्म परतून जावंचो म्हूण बॅरन पियॅर द कुबॅरतँ हाणे खूब वावर केलो. 25 नोव्हेंबर 1892 ह्या दिसा पारिस हांगा एथलॅटिक्स खेळांमंडळांचे बसकेंत ऑलिंपिक खेळ परतून जावंचे म्हूण तीणे मागलें. जुलय 1894 त, पियॅर द कुबॅरतँ हाणें आंतरराश्ट्रीय खेळां परिशद पारिस हांगा ऑलिंपिक खेळ भरपाविशीं येवजण मांडली.हे येवजणेक सगळ्या देशांच्या प्रितिनिधींनी येवकार दिलो. ऑलिंपिक खेळ परते सुरू जावंचे म्हूण पियॅर द कुबॅरतँ हाणें जो वावर केलो, ते खातीर ताका आर्विल्ल्यो ऑलिंपिकाचो मूळ पुरुस म्हूण वळखतात.

पयले आर्विल्ले ऑलिंपिक खेळ 6 एप्रिल ते 15 एप्रिल 1896 ह्या दिसांनी अथेन्स (ग्रीस) हांगा जाले. तातूंत वट्ट 13 देशांनी 9 खेळांत वांटो घितिल्लो. जॉर्ज एव्हरॉफ ह्या गिरेस्तान ह्या खेळांखातीर अर्थीक आदार दिल्लो. तीन पांवड़्यांत उडी मारपाचे सर्तींत जेम्स कोनोली (अमेरिका) हाणें वस्तादपण जोडून ऑलिंपिक गोजयलें. 1900 वर्सा पारिस ऑलिंपिकांत,आडमेळ्यांची सर्त जिखपी ‘क्रेन्झलीन’ हिरो थारलो. ब्रिटनची गार्लोट कपूर ही पयली बायल ऑलिंपिक जैतिवंत थारली. तिणें टेनीस खेळांत हे येस जोडलें. 1904 वर्सा सेंट-लुईस (अमेरिका)हांगाचें ऑलिंपिक गाजलें ना. पूण तातूंत कांय विक्रमांची नोंद जाली. 1908 वर्सा, लंडन ऑलिंपिकांत, जैतिवंत खेळगड्यांक भांगरा पदकां दिली. 1912 वर्साचे स्टॉकहोम ऑलिंपिक,जिम थ्रोप ह्या अँग्लो इंडियन खेळगड्यान पँटॅथ्लॉन आऩी डेकॅथ्लॉन ह्या खेळांत जैतिवंत जावन गाजयलें. उपरांत बेसबॉल खेळपा खातीर पयशे घेतले म्हूण ताका सर्तींतल्यान बाद केलो. 1914 वर्सा पयलें म्हाझूज सुरू जालें. ताका लागून 1916 वर्सा बर्लिन ऑलिंपिक जाले ना. 1920 त, अँटवर्प हांगा, ऑलिंपिक बावटो आनी खेळगड्यांनी घेवपाचो सोपूत ह्यो गजाली सुरू जाल्यो. व्हिक्टर बॉईन ह्या बॅल्जियमच्या खेळगड्यान पयलो सोपूत घेतलो. 1924 तलें पारिस ऑलिंपिक नुर्मी ह्या खेळगड्यान गाजयलें. 1928 तल्या अँम्स्टरडॅम ऑलिंपिकांत भारताच्या हॉकी पंगडान भांगरा पदक हातासलें. 1932 तल्या लॉस अँजेलीस ऑलिंपिकाक अर्थीक मंदीक तोंड दिवचें पडलें. ताका लागून तातूंत व्हडलोसो नेट नासलो. 1936 तलें बर्लिन ऑलिंपिक जेसी ओवन्स ह्या नीग्रो खेळगड्यान चार भांगरा पदकां जिखून गाजयलें. व्हडपण हें वंशीक नासता हें ताणें दाखोवन दिलें.

दपसऱ्या म्हाझुजाक लागून 1940 आनी 44 वर्सा ऑलिंपिक जावंक पावलेंना. म्हाझुजा उपरांतचें ऑलिंपिक 1948 वर्सा लंडनांत जालें. ताका दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत उप्राशिल्ले परिस्थितीक तोंड दिवचें पडलें. 1952 च्या हेलसिंकी ऑलिंपिकांत एमिल झाटोपॅक आनी डायना ह्या जोडप्यान भांगरा पदक जिंखले. कम्युनिस्ट रशियान 40 वर्साच्या खंडा उपरांत ऑलिंपिकांत वांटो घेतलो. 1956 वर्साचें ऑलिंपिक, मेलबॉर्न (ऑस्ट्रेलिया) हांगा जालें. हे खेळ युरोप वा अमेरिके भायर जावपाची ही पयलीच खेप आसली. 1960 तलें ऑलिंपिक, जपानांत टोकिओ शारांत जालें. आशिया खंडांतल्या देशाक ऑलिंपिक खेळाचें योजमानपण मेळपाची ही पयली खेप आसली. 1968 वर्साच्या मॅक्सिको ऑलिंपिकांत बायल खेळगड्यांची लिंगपारख करपाची चाल सुरू जाली. 1972 वर्साच्या म्युनीक ऑलिंपिकांक पॅलेस्टिनी आकांतवाद्यांनी 11 इझ्राएली खेळगड्यांक जिवेशीं मारले. 1976 तलें माँट्रीयल ऑलिंपिक रुमानियाचे नादिया कोमानेसी हिणें कसरतींत (Gymnastic) सगळ्यांतले सगळे गूण (20.000) घेवन गाजयलें. 1980 वर्सा, मॉस्को ऑलिंपिकांत अमेरिकांत अमेरिका आनी ताच्या इश्ट देशांनी अफगाणिस्तानांतले रशियेचे लश्करी कारवायेची निशेध म्हूण वांटो घेवंक ना. 1984 वर्साच्या लॉस अँजेलीस ऑलिंपिकांत रशिया आनी ताच्या एश्ट कम्युनिस्ट देशांनी वांटो घेतलो ना. अशे तरेन रशियान अमेरिकेच्या मॉस्को ऑलिंपिकांचेर घाल्ल्या बहिश्काराक उरफाटी जाप दिली. 1988 वर्सा सोल (दक्षिण कोरिया) ऑलिंपिकांत, 160 देशांतल्या 13.323 खेळगड्यांनी 23 खेळांच्या प्रकारांक वांटो घेतलो. हो एक विक्रम आसा. ह्या ऑलिंपिकांत लॉन टेनीस खेळांत पयलेच फावट वेवसायीक खेळगड्यांक खेळपाची संद मेळ्ळी. दादल्यांचें जैतिवंतपद चेकोस्लाव्हाकियाच्या मिलोस्लाव मेसीर तर बायलांचें अस्तंत जर्मनीच्या स्टेफी ग्राफ हिणें जिखलें.

ऑलिंपिक खेळांत भारताचो वांटो:

1920 वर्सा, अँटवर्प (बेल्जियम) हांगा भरिल्ल्या सातव्या ऑलिंपिक खेळांत भारताच्या अनधिकृत पंगडान वांटो घेतिल्लो. तातूंच 2 कुस्ती खेळपी आनी 4 हेर खेळगडे आसले. हो पंगड धाडचेपासत सर दोराबजी टाटा हाणें खूब यत्न केल्ले. 1924 वर्सा, पारिस ऑलिंपिक खेळांत बॅक हाच्या फुडारपणाखाला अधिकृत पंगड धाडिल्लो, तातूंत फकत दलिपसिंग हाका लांब उडयेंत सातवो क्रमांक मेळ्ळो.

1928 वर्सा अँम्स्टरडॅम हांगा, भारताच्या हॉकी पंगडान भांगरा पदक जिखून भारता खातीर पयलें पदक जिखलें. भारतीय हॉकी पंगडान उपरांत लॉस अँजेलीस (1932), बर्लिन (1936), लंडन (1948), हेलसिंकीं (1952), मेलबॉर्न (1956), टोकिओ (1964), मॉस्को (1980) हागाच्या ऑलिंपिक खेळांत ऑलिंपिक वस्तादपण जोडून भांगरा पदकां हातासलीं.

1960 वर्सा, रोम ऑलिंपिक खेळांत मिल्खासिंग हाणें 400 मी. सर्तींत चवथी सुवात जोडिल्ली. 1984 च्या लॉस अँजेलीस ऑलिंपिक खेळांत, बायलांचे 400 मी. आडमेळ्यांचे सर्तींत पी. टी. उषान चवथी सुवात मेळयली. हे साडल्यार भारताचो हेर खंयचोच खेळगडो ऑलिंपिक खेळांत आंतरराश्ट्रीय पांवड्याचो खेळ दाखोवंक पांवक ना.

खेळांप्रकार:

1988 वर्साचे सोल ऑलिंपिक मेरेन ज्या 23 खेळप्रकारांक ऑलिंपिक खेळांत सुवात मेळिल्ली ते अशे: 1. धनुर्विद्या 2. अँथलेटीक्स 3. बास्केटबॉल 4. मुष्टिझूज 5. पनेळ सर्त 6. सायकलींग 7. घोड्या सर्त 8. तरसादी सर्त 9. फुटबॉल 10.कसरती 11. हँडबॉल 12. हॉकी 13. ज्युडो 14. मॉडर्न पँटॅथ्लॉन 15. व्हड्या सर्त 16. पिस्तूलबाजी वा नेमबाजी 17. पेंवप 18.व्हॉलीबॉल 19. वजन उखलप 20. शिडां-व्हड्यांसर्त 21. कुस्ती 22. टेबल टेनीस 23. लॉन टेनीस. ऑलिंपिक रीतीरिवाज आनी पद्धती: ऑलिंपिक खेळांत पवित्र रीतीरिवाजांक चड म्हत्व आसता. आयजूय ताका पाळो दितात. तातूंतल्यो कांय गजालीं फुडले तरेन आसात.

ऑलिंपिक दिवटी:

ऑलिंपिक दिवटी पेटोवप हें ह्या खेळांतलें पवित्र कार्य आसता. ही दिवटी ग्रीसांत, ऑलिंपिया गावांचल्या हिराच्या देवळांत रीतरिवाजा प्रमाण पेटयतात. थंयच्यान ही दिवटी जंय ऑलिंपिक खेळ जातात, ते सुवातीर सुवाळ्या वरवीं हाडटात. जो वेळमेरेन ऑलिंपिक खेळ चलतात, तितले दीस ही दिवटी थंय पेट्टा. खेळ सोंपतकच नेमाप्रमाण ती पालयतात. 1928 त, अँम्स्टरडॅम ऑलिंपिकांत ही दिवटी पयले फावट पेटयली.

खेळगड्यांचो सोपूत: ऑलिंपिकांत वांटो घेवपी दरएक खेळगडो फुडल्या उतरांनी सोपूत घेता. ‘आमी असो सोपूत घेता की, आमी खिलाडूवृत्तीचे ऊंट भावनेन ऑलिंपिक खेळांत वांटो घतले. खेळाचें व्हडपण आनी आमच्या देशाचो भोवमान राखूंक खेळांतलें नेम आनी नीत हांका आमी पाळो दितले आनी तांचो आदर करतलें.’ 1920 वर्सा, अँटवर्पऑलिंपिक खेळांत बॅल्जियम देशाच्या व्हिक्ट्री बॉईन ह्या खेळगड्यान सगळ्यांत पयलीं असो सोपूत घेतिल्लो. सगळ्या खेळगड्यांच्या वतीन हो सोपूत घेतात.

ऑलिंपिक प्रतीक:

ऑलिंपिक बावट्याच्या धवे फाटभुंयेचेर तांबडें, निळें, हळडुवें, काळें पाचवें अशा रंगांचीं एकांमेकांत घुस्पल्ली पांच वर्सुळां, ऑलिंपिक खेळाचें प्कतीक आसून ती पांच खंडांची इश्टागत दाखयतात. ह्या वर्तुळांचें म्हळ्यारऑलिंपिकांचे ध्येयवाक्य ‘चड गतिमान, चड ऊंच आनी चड बळीश्ट’ अशें आसा. (लॅटीन भाशेंत- Citius, Altius,Fortius).

ऑलिंपिकाच्या वर्तुळांकय एक इतिहास आसा. इ. स. प . 676 वर्सा इलिसच्या इपिथस राजान शांतताचे खातीर आज्ञापत्र काडिल्लें. तातूंत खेल चलतना शास्त्रां बाळगुपाक बंदी घाल्ली. राज्यांतलीं प्लेगाची साथ पयसावची म्हूण हें आज्ञापत्र काडिल्ले. हो आंगवणीचो प्रकार आसलो. हे आज्ञापत्र कांश्याच्या पांच वर्तुळांत कोरातिल्ले. हो पांच वर्तुळां फुडें ऑलिंपिक खेळाचें प्रतीक जाले. सद्याचो बावटो 1913 वर्सा बॅरन कुबॅरतें हाचे सुचोवणे प्रमाण वयलेवरी केलो. 1914 वर्सा पारिस ऑलिंपिकांत तो पयले खेप वापरलो. ऑलिंपिक बोधचिन्ह (Mascot): ऑलिंपिक बोधचिन्ह राखपाची चाल 1972 वर्सा म्युनीक ऑलिंपिकांत सुरू जाली. त्या वर्साच्या बोधचिन्हाचें नांव ‘वाल्डी’ (Waldi)1973 वर्साच्या बोधचिन्हाक ‘अमीक’, 1980 वर्साच्या बोधचिन्हाक ‘मिशा’, 1984 वर्साच्या बोधचिन्हाक ‘सॅम’ तर 1988 वर्साच्या बोधचिन्हाक ‘होदोरी’ ही नावां आसली. 1992 वर्साचें ऑलिंपिक बोधचिन्ह ‘कोबी’ म्हळ्यार सुणो हें आसतलें.

ऑलिंपिक गीत:

ऑलिंपिक खेळाचें एक खाशेले गीत आसून ते उक्तावण दबाज्यावेळार वाजयतात.

ऑलिंपिक तस्त्रीप, पदकां: ऑलिंपिक सर्तींत पयलें तीन क्रमांक जोडप्यांक भांगर, रुपें आनी कांशें ह्या धातूंचीं पहकां फाव जातात. पयले स क्रमांक जोडप्यांक प्रशस्तीपत्र मेळटा. दरेक पदकां 60 मिमी. व्यासाचें आनी 3 मिमी. दाटायेचें आसता. भांगरा पदकांत 6 ग्रॅम भांगर आसता. रुप्या पदकांत 92.5% रुपें आसता.

ऑलिंपिक खेळाचें आयोजन:

ऑलिंपिक खेळाचें आयोजन, वेवस्था आनी नियंत्रण ‘इंटरनॅशनल ऑलिंपिक कमिटी’ ही संस्था पळयता. तातूंत दरेक वांगडी देशाचे एक ते तीन प्रतिनिधी आसतात. भारताचें प्रतिनिधित्व करपी ‘इंटरनॅशनलइंटरनॅशनल असोसिएशन’ ही संस्था देलिली हांगा 1927 वर्सा घडयली. इंटरनॅशनल ऑलिंपिक कमिटीची मुखेल कचेरी स्वित्झर्लंडच्या लोझान शारांत आसा. पियॅर द कुबॅरतँ, 1896 ते 1925 मेरेन हे संस्थेचो अध्यक्ष आसलो. 1925 ते 1942 मेरेन, बॅल्जियमचो काउंट लातूर, 1942 ते 45 मेरेन स्वीडनचो झिगफ्रिड एड्स्ट्रम, 1952 ते 70 मेरेन अमेरिकेचो एव्हरी ब्रुंडेज आनी उपरांत लॉड किलानीन हे समितीचो अध्यक्ष जालो. सद्या खुआन आन्तोनियो सामारांच हे समितीचो अध्यक्ष आसा. ही संस्था ऑलिंपिक खेळाचें खंयचे शारांक दितात, देशांक दिनात. संवसारांतल्या देशांचीं झगडीं वा धुस्पटी नाका थंय वयर सरच्यो न्हय म्हूण अशी मांडावळ केल्या.

1896 वर्सासावन विंगड विंगड सुवातींनी जाल्ले ऑलिंपिक खेळ, अशे: 1896- अथेन्स (ग्रीस); 1900-पारिस (फ्रांस); 1904-सेंट लुईस (अमेरिका); 1960-अथेन्स (ह्या ऑलिंपिक खेळाक मान्यताय मेळूंक ना.); 1908-लंडन (ग्रेट ब्रिटन);1912-स्टॉकहोम (स्वीडन); 1916-बर्लिन-पयल्या म्हाझुजाक लागून जावंक ना -1920 अँटवर्प (बॅल्जियम); 1924-पारिस (फ्रांस);1928-एम्स्टरडॅम (हॉलंड); 1932-लॉस अँजेलीस (अमेरिका); 1936- बर्लिन (जर्मनी); 1940-लंडन दुसऱ्या म्हाझुजाक लागून जावंक ना; 1948-लंडन (ग्रेट ब्रिटन); 1952 हेलसिंकी (फिनलंड); 1956-स्टॉकहोम (स्वीडन) मेलबोर्न (ऑस्ट्रेलिया); 1960-रोम (इटली); 1964-टोकिओ (जपान); 1968-मेक्सिको सिटी (मेक्सिको); 1972-म्युनिक (अस्तंत जर्मनी); 1976-माँट्रीयल (कॅनडा); 1980-मॉस्को (रशिया); 1984-लॉस अँजेलीस (अमेरिका); 1988-सोल (द. कोरिया); 1992 वर्साचे ऑलिंपिक बार्सेलोना (स्पेन) हांगा 25 जुलय सावन जातलें.

शिंयाळी ऑलिंपिक:

शिंयाळी ऑलिंपिकांत जावपी स्केटींग, आयस हॉकी हे खेळ सुर्वेक ऑलिंपिक खएळांत खेळयताले. 1924 सावन हे वेगळे काडून शिंयाच्या दिसांनी जावपी शिंयाळी ऑलिंपिकांत खेळोवपाची चाल सुरू जाली.

पयलें शिंयाळी ऑलिंपिक 1924 वर्सा शामोनिक्स फ्रांस हांगा जालें. ताचे उपरांत वेगवेगळ्या सुवातींनी जाल्ले शिंयाळी ऑलिंपिक खेळ फुडले तरेन: 1926-सेंट मॉर्टिझ (स्वित्झर्लंड); 1932-प्लासीड (न्यूयॉर्क); 1936-गार्मिश, पार्टिनकिरचन (जर्मनी); 1948-सेंट मार्टिझ (स्वित्झर्लंड); 1952-ऑस्लो (नार्वे); 1956-कोरिनाड-एम्पीझो (इटाली;1960-स्काव्ह व्हॅली-कालिफोर्निया (अमेरिका); 1964-इन्सब्रुक (ऑस्ट्रिया); 1968-ग्रनोबल (फ्रांस); 1972-सापोरो (जपान); 1976-इन्सब्रुक (ऑस्ट्रिया); 1980-लेक प्लासीड-न्यूयॉर्क (अमेरिका); 1984-साराईव्हो (युगोस्लाव्हिया); 1988-कालगारी (अल्बर्ट).