हेन्रिक इब्सेन
हेन्रिक इब्सेन (जल्म - 20 मार्च 1828, शेएन; मरण - 23 मे 1906, ऑस्लो) आर्विल्ल्या वास्ताववादी नाटकाचें मुळावण घालपी आंतरराश्ट्रीय कीर्तीचो नॉर्वेजियन नाटककार. एका गिरेस्त वेपाऱ्याचो इब्सेन हो दुसरो चलो आशिल्लो. पूण मुखार वेपारांत अपेस आयिल्ल्यान ताच्या कुटुबांक गांव सोडून वचचें पडलें. आपले उमेदीचीं कांय वर्सां ताका गरिबींत काडचीं पडलीं. हाचो खोल परिणाम ताच्या मनाचेर जालो. ह्या काळांतलें पडबिंब ताच्या नाटकांचेर पडिल्लें दिसता.
पिरायेच्या पंदराव्या वर्सा तो ग्रिम्स्टा ह्या शारांत आयलो आनी थंय एका वखदां विकप्याच्या हातासकयल काम करपाक लागलो. मुखार 1850 वर्सा ऑस्लो शारांत आयलो. एका वर्सा भितर बर्गेनचे ‘द नॉर्वेजियन थिएटर’ हे संस्थेखातीर दर वर्सा एक नवे नाटक बरोवपाची जापसालदारकी ताचेर आयली. ह्या कामा निमतान ताणें जर्मनी आनी डेन्मार्क देशांक भेट दिवन थंयचे रंगमाचयेचो आनी नाटकांचो खोलायेन अभ्यास केलो. 26 सप्टेंबर 1850 दिसा ताच्या ‘The Burial Mound’ ह्या नाटकाचो पयलो प्रयोग जालो. पूण इतिहासिक फाटभूंय आशिल्लें हें नाटक रंगमाचयेर पडलें आनी ताका लागून नाटकां बरोवन पोट भरपाचो हावेस ताका सोडचो पडलो. आपली चडशी जीण ताका पत्रकाराचो वेवसाय करून सारची पडली.
1857 वर्सा तो ‘नॉर्वेजियन थिएटर’ हे नाट्यसंस्थेचो दिग्दर्शक दालो. 1858 त, सुझान थोरेसन हे चलयेकडेन तो लग्न जालो. आपले पिरायेचीं सत्तावीस वर्सां ताणें रोम, ड्रेझडेन आनी म्युनिक हांगा काडलीं. 1891 वर्सा तो नॉर्वेक परत आयलो आनी उरिल्ली जीण ताणें ऑस्लो हांगा सारली.
इब्सेनान पंचवीस नाटकां बरयलीं. तातूंतलीं कांय नांवाजिल्ली नाटकां अशीं आसात: Love Comedy (1862), Brand (1866), Peer Gynt (1867), Pillars of Society (), A Dill’s House (1879), Ghosts (1881), An Enemy of the people (1822), The Wild Duck (1884), Hedda Gabler (1890) आनी The Master Builder (1892). नाटकांभायर ताच्यो कविता आनी लेख उजवाडाक आयल्यात.
युरोपियन रंगमाचयेर क्रांती घडोवन हाडपी नाटककार म्हूण इब्सेनाक सगळो संवसार वळखता. अभिजात ग्रीक नाटकांची बांदावळ आनी तातूंतल्यान प्रगट जावपी मनीसजीणेंतलो संघर्श हें इब्सेनाच्या नाटकांचें खाशेलपण जावन आसा. आनीक एक म्हत्वाचो गूण म्हळ्यार ताच्या नाट्यविकासाचो क्रम शेक्सपियराच्या नाट्यविकासासारकोच आसा. शेक्सपियराच्या नाटकांभशेन ताचींय सुरवेचीं नाटकां परिकथा आनी इतिहासांतल्या घडणुकांचेर रचिल्लीं आसात.शोकांतिकांकडेन ताची चड ओड दिसता. ‘A doll’s House’ ह्या नाटकांतली नायिका नोरा हिणें सबंद युरोपांत क्रांती केली. आयज जी स्त्री-मुक्तीची चळवळ संवसारभर चलता तिचें मुळावण नोरान घालें, अशें कांय जाणकारांचें मत आसा. इब्सेनाच्या नाटककार जॉर्ज बर्नाड शॉ हाणें ताका आपलो गुरू नामला. आर्विल्ल्या भारतीय भासांतल्या नाटककारांनीय ताचे पसून स्फूर्त घेवन नाटकां बरयल्यांत.
संदर्भ
बदल