कराची

पाकिस्तानांतलें सगळ्यांत व्हड शार. लोकसंख्या: 5,103,000 (1989) . ल्यारी आनी मलिर हया न्हंयांच्या मदीं भुशिराच्या तोंकार हें शार वसलां. पाकिस्तानांतलें हें एक मुखेल बंदर. दर्यातले एके फातरावळीच्या तोंकाचेर मनोर नांवाची ऊंच शिळा आसा .हे शिळेखातीर कराची बंदराक बरी राखण मेळटा. मनोर्याचे फातर आनी मुखेल भूंय हांच्यामदल्या खारकच्छांतली गाळाची माती आपशींच झोतावरवीं व्हांवन वता,हें बंदराचें एक सैमीक खाशेलेपण जावन आसा.

Clockwise from top: Karachi Skyline, KPT HQ, PRC Towers & PNSC, Karachi Market, Manora Lighthouse, Nagan Interchange and MA Jinnah Tomb.

The Hindu Gymkhana Building was built by wealthy Hindus who migrated after the independence of Pakistan. The building was adaptively reused and now houses the National Academy of Performing Arts.

Empress Market at Sunset

कराची शार सिंधू न्हंयच्या मुखाकडेन वायव्येक आसा .हें शार मुबंय सावन 880 किमी अंतराचेर आनी दिल्ली सावन 1056 किमी.अंतराचेर आसा सूएझ मार्गान गें शार लंडनसावन फकत 3,725 किमी.अंतराचेर आशिल्ल्या युरोपाक हें सगळ्यांत लागशिल्लें बंदर लांगी आसा.तेभायर अफगाणिस्तान, मध्य आशिया हांकांय हें बंदर लागीं पडटा.हांगाचें तापमान जून तेभायर अफगाणिस्तान, मध्य आशिया हांकांय हें बंदर लागीं पडटा.हांगाचें तापमान जून म्हयन्यांत 32 स आनी जानेवारी म्हयन्यांत 14 से. आसता. हांगा पावस 20 सेंमी. पडटा.

18 व्या शेंकडयापयलीं कराची शाराचो खंयच उल्लेख मेळना. 1725 त, हब न्हंयच्या तोंडाकडेन खराक वाठारांत ल्हानशें बंदर आशिल्लें.हें बंदर मातयेन भरिल्ल्यान त्या वाठारांत रावपी लोक कलाचीकून हांगा रावंक गेले. थंय भुशिराच्या तोंकार किल्लो बांदून हे लोक रावंक लागले.कलाचीकून वाठारांत आतांचें कराची शार आसा.कराची शाराचे नांव “कलाचीकून” हाचेवेल्यान पडलां आसूंक जाय. अठराव्या शेंकडयाच्या शेवटाक कराची शार तालपूर हांगाच्या मिरांचे सत्तेखाला आशिल्लें .1843 वर्सा ब्रिटिशांनी जैत जोडलें. हया काळांत सर चाल्स्र नेपिअरच्या यत्नांनी कराची शाराची खुबशी उदरगत जाली.1865 त अमेरिकेंत यादवी झुजां जावंक लागलीं. देखून , थंयचो कापूस इंग्लंडाक मेळप कठीण जालो. अशा वेळार भारतांतलो कापूस मुबंय आनी कराची बंदरांतल्यान लँकाशर हांगा निर्यात जावंक लागलो. ताका लागून कापूस मुबंय आनी कराची बंदरांतल्यान लँकाशर हांगा निर्यात जावंक लागलो. ताका लागून कराची बंदराचें म्हत्व खूब वाडलें.1935 त जाल्ल्या कायदयान सिंध प्रांत मुबंय शारासावन वेगळो केलो, तेन्ना कराचीशाराक हया नव्या प्रांताची राजधानी केली. फुडें 1947 त भारताचे फाळणेवेळार पाकिस्तान वेगळो देश जातकच कराची पाकिस्तानची राजधानी जाली.

पूण केंद्र सरकाराची तरेकवार कार्यालयां, परदेशी वकिलाती आनी फाळणेक लागून हजारांनी निर्वासित लोक रावपाक आयिल्ल्यान कराची शाराक खुबशा संकश्टांक तोंड दिंवचें पडलें. उदका पुरवण आनी भलायकेविशींचे उपाय करप भोव कठीण जाले. अशा वेळार 1960 वर्सा रावळपिंडी शाराच्या लागसार एक नव्या नगराची येवजण केली आनी पकिस्तानची राजधानी थंय व्हेली. तिका इस्लामाबाद हें नांव दिलें. हे घडणुकेन कराची शारांतलो ताण उणो जालो.पूण शाराचे म्हत्व उणे जावंक नासले. कांय सरकारी कार्यालयां कराची शारांत उरिल्ली.

एक उघेगीक शार म्हण कराची शाराची नामना आसा.हांगा कापूस ,रेशम आनी लाकर हांचे कपडे तयार जातात. हांगा शिमीट, नळे, विजेची तरेकवार उपकारणां ,लोखणी सामान, ग्रामोफोनाच्यो प्लेटी, वखदां. रसायनां, फस्का, कातडी सामान ,काच, सायकलीचे भाग आदीचे कारखाने आसात, मातयेचीं आनी धातुचीं आयदनां शेंदर्यो, तयार कपडे ,गालीचे हांचो हातवेवसाय हांगा बरेतरेन चलता.

वेपार, उघेगधंदे आनी शिक्षण हया मळांचेर कराची शाराक पाकिस्तानांत खूब म्हत्व आसा.ड्रिगच्या आंतरराश्ट्रीय मान्यताय मेळिल्ल्या विमानतळाखातीर आनी बर्या बंदराखातीर पाकिस्तान राज्यांतलो आयातनिर्यातीचो वेपार कराची शारांतल्यान जाता.हांगच्यान गंव ,धान्य,कापूस, कातडी, कच्ची लोकर आदि मालाची निर्यात जाता आनी तिखें ,यंत्रां ,सुती कपडे , पेत्रोल,काळसो , साकर आदि मालाची आयात जाता.

शिक्षणावांगडा सांस्कृतिक नदरेनूय कराची शाराक महत्व आसा. हया शारांत तंत्रीक शिक्षणाच्यो शाळा, माध्यमिक शाळा आनी कराची विघापीठ आसा.

कराची शारांत विधिमंडळ ,सचिवालय ,न्याय कार्यालयां ,महानगर पालिका, बँको,विम्याच्यो कंपनी ,विमानाच्यो कंपनी अश्यो जायत्यो वेपारी कंपनी आशिल्ल्यान हांगाची जीण गजबजिल्ली आसता. हांगच्या वस्तुसंग्रहालयांत पूर्विल्ल्या अवशेशांचो म्हत्वाचो सांठो आसा.1971 त जाल्ल्या भारत आनी पाकिस्तानाच्या झुजांत कराची बंदराचे खूब लुकसाण जाले.