क्रांतिसिंह नाना पाटील
क्रांतिसिंह नाना पाटील महाराष्टातले एक देशभक्त फुडारी आमी क्रांतिसिंहम्हुण तांका वळखतात. तांचो जल्म मांगली जिल्य़ातल्या येडे माचिंद्र ह्या खेड्यांत एका शेतकार कुटुंबात जालो. नानांचे बापुय रामचंद्र हे गांवचे पाटील आसले. नानांचे प्राथमीक क्षिक्षण गांवातूच जाले आनी ते 1916 वर्सा मुलकी परीक्षा पास जाले. उपरांत तांका तांका तलाठ्य़ाची नोकरी मेळ्ळी.
वावर
बदलमुखार ते सत्यशोधक चऴवळीटेवन पावले. तांणी ग्रामीण भागांतल्यान दौर काडुन तत्कालीन समाजातल्यो अंधश्रध्दा, हुंड्यासारक्यो वायट प्रथा, चाली-रिती हांचेआड लोकमत तयार केले. अनिष्ट चाली रिती आड ताणी बंड केले. 1930 सालात महात्मा गांधीन सूऱू केल्ल्या असहकाराचे चऴवळीत तें वांटेकार जाले. मुखार महाराष्ट काँग्रेस कमिटीचेर ते वेचुन आयले.1942 चे छोडो भारत आंदोलनांत भुमीगत रावन र्काय़ करपाचो निर्णय ताणी घेतलो. सातारा जिल्हयांत कांय वांगड्या सांगातान तांणी प्रतिसरकार थापले आनी ब्रिटिश शासन बंद उडोवपाचे थारायले. सरकारी बँको, पोस्ट, तरखाते,पोलीस थाणीं हांचेर धाडी घाल्यो. सरकारावतीन हेरगीरी करप्याक तशेच जबरदस्तीन जकात वसूल करपी पाटील तलाठ्यांची पायांक पत्रे ठोकताले. हाचेवयल्यान तांच्या ह्या प्रतिसरकाराक पत्रीसरकार अशे नांव पडल्ले. ब्रिटिश सरकारान नाना पाटलाक धरून दिवप्याक धा हजार रूप्याचे इनामुय जाहीर केल्ले. ह्याच काळांत नानांन ग्रामराज्याची स्थापनां केली. गांवच्या लोकांक स्वयंपूर्ण करचे आनी तांचो कारभार हांतात दिवचो अशी तांची कल्पना आशिल्ली.
लोकांचो स्हभाग
बदललोकनियुक्त पंचान गांवचो कारभार पळोवचो आनी गरज पडल्यार भुमीगतांनी तांका मदत करची अशी ह्याग्रामराज्याची कल्पना आशिल्ली. करीड,तसगांव,वाळवे हांगा पंचसभा स्थापन जाल्यो.नाना पाटील प्रभावा वक्त आशिल्ले.पैलवाना वरवी ते सामके गांवठी भांशेत ग्रामीण दाखले दीत आपलो विशय मांडटाले.अस्पृश्यतेक तांचो विरोध आशिल्लो.अज्ञानी दृबल घटकांचो तांणी फुडारपण केलें. ते म्हात्मा गांधीचे अनुयायी आशिल्ली. पूण सशसञ क्रांतीमागीन ब्रिटिश सत्ता उमथृवपाचो ताणीयत्न केलो.जनसेवा आनी देशसेवा हेच तांचे जिवितकाय सत्यशोधक चऴवळ. भारतीय स्वातंत्र्यसंग्राम संयुक्त म्हराष्टाचे आंदोलन हांकानाना पाटलांचे फुडारपण मेळ्ळे. तांका मिरजेक मरण आयले.