गनिमी झूज

गनिमी झूज: लडाय करपाचें एक तंत्र. ‘गनीम’ हो शब्द अरबी भाशेंतल्या ‘घनीम’ (अर्थ-लुटारु) ह्या शब्दावयल्यान आयला. इंग्लीश भाशेंतल्या ‘गेरिला वॉरफेअर’ ह्या शब्दप्रयोगाक ‘गनिमी झूजतंत्र’ अशें म्हण्टात. स्पॅनिश भाशेंतलो झूजवाचक शब्द ‘ग्युएर्रा’(guerra) हाचेवयल्यान लघुत्वदर्शक शब्द ‘ग्यूएर्रिला’ आयला. ‘गेरिला वॉरफेअर’ हाचो अर्थ ल्हान लडायांचें तंत्र असो जाता. ‘गनीम’ आनी ‘गेरिला’ ह्या दोनूय शब्दांतल्यान गनिमी झूडतंत्राचें एकूच सूत्र सूचित जाता:अनपेक्षित छापे घालप, लुटमार करप आनी चकमकी घडोवन हाडप. दुस्मानापरस आपलें सैन्यबळ आनी शस्त्रबळ खूब कमी आसता, तेन्ना चडसो गनिमी पध्दतीचो वापर करतात.

भारतीय झूजतंत्राचे परंपरेंत असलो झूजप्रकार पूर्विल्ल्या काळासावन दिसून येता अथर्ववेद, रामायण, महाभारत, कौचिल्याचें अर्थशास्त्र हातूंत असल्या प्रकारच्या तंत्राचे उल्लेख मेळटात. जांका ‘असूर’ अशें म्हण्टात ते भारतीय आदिवासी लोक, ‘सुर’ म्हळ्यार ‘आर्य’ लोकांकडेन अधर्मान झुजताले, अशें वर्णन मेळटा. कौटिल्यान ह्या तंत्राक ‘कूटझूज’ हें नांव दिलां. कल्हणाचे राजतरंगिणींत हाका ‘तूष्णीं झूज’ अशें म्हळां (तूष्णीम्=गुपचुप).

महाराष्टांत सतराव्या शेंकड्यांत छत्रपती शिवाजी महाराजान विजापूरकर सुलतान आनी दिल्लीचो मोगल बादशहा हांचेआड जें एक हेच पध्दतीचें झूज केलें, ताका ‘गनिमी कावा’ अशें म्हण्टात. हाकाच ‘मराठी कावा’ अशेंय कांय जाण म्हण्टात.

विसाव्या शेंकड्याच्या पयल्या अर्दांत अमेरिका, युरोप, फ्रांस, जर्मनी, जपान, रशिया, युगोस्लाव्हिया, चीन, व्हिएतनाम, क्यूबा, आफ्रिका ह्या राश्ट्रांतूय ह्या झुजतंत्राचो वापर जालो. इतिहासांत ह्या झुजतंत्राचो उपेग वेगवेगळ्या तीन प्रकारच्या परिस्थितींनी केल्लो तो असो: १. आपलें राश्ट्र जेन्ना बळिश्ट अशा परकी राश्ट्राच्या दास्यांत सांपडटा, तेन्ना ताचेआड मुक्तिसंग्राम ह्याच तंत्रान करतात. २. परकी घुरयेचो प्रतिकार अशक्य वा अयशस्वी जातकच स्वराश्ट्राचें विस्कळीत जाल्लें सैन्य आनी देशभक्त नागरिक संघटित जावन प्रतिकार सुरू करतात आनी आपल्या झुजाक लोक-झुजाचें स्वरुप दितात. ३. स्वकीय पूण जुलमी आनी अन्यायी राजवट हुमटून उडोवपाखातीर शोशित लोक अंतर्गत झूज करतात, तेन्ना ह्या झूजतंत्राचे वापर करतात.

पूर्विल्लो चिनी झूजशास्त्रज्ञ सून झू हाणें आपल्या ‘बुक ऑफ द वॉर’ ह्या पुस्तकांत तशेंच नामनेचो झूजशास्त्रज्ञ क्लाउझेव्हिट्स हाणें आपल्या ‘ऑन वॉर’ ह्या ग्रंथांत गनिमी झूजतंत्राची विस्तारान म्हायती दिल्या. आर्विल्ल्या काळाचे फाटभुंयेचेर आनी समृध्द अणभवांचेर आदारीत गनिमीय झुजतंत्राची अधिक खोलायेन चर्चा माओ त्से तुंग, जनरल जियाप आनी चे गुव्हेरा हांच्या ग्रंथांनी आसा.