गोंयचो क्रिस्तांव कुंभार

गोंयचो क्रिस्तांव कुंभार गोंयांत कुमार वेवसाय करपी जायतें जाण मेळटात. तातूंत चड प्रमाण हिंदू आसात. पूण किस्तांव कुंमार लेगीत हो वेवसाय व्हडा उमेदीन आनी खोशयेन करतात.

कुमाराची फाटभूंय

सृश्टिची निर्मणी जाली. जानवरां, मनशां अस्तित्वांत आयलीं. मनीस सैमाच्या आलाशिऱ्यान रावपाक लागलो. आनी फळां-मुळां खावन आपली भूक भागोवपाक लागलो. पूण जेन्ना ताका फळां मेळना जालीं तेन्ना तो जनावारांक मारून खावपाक लागलो आनी काळांतरान मनीस पिकोवन खावपाक लागलो आनी तेन्ना सावन मनीस धर्तरेक आवय मानपाक लागलो कित्याक तर तीच ताका पोसता, ताची भूक भागयता आनी निमणो मनीस मरतकूच ताका गोपांत घेता.

समाज परिर्वतनशील आसता काळा प्रमाण समाज बदलता, मनीस बदलता आनी ह्याच बदलान मनशान वेगवेगळे वेवसाय आपणायलें पूण एका समाजान खऱ्या अर्थांन हें मातयेक आपली आवय मानली आनी तो म्हळ्यार कुमार. जशें एक भुरगें आवय बरोबर खेळटा तसो कुमार मातये बरोबर खेळटा. तर मनशाक कुमाराची कित्याक गरज पडली कांय हो प्रस्न पडटा कित्याक तर समाजांतल्यो चडश्यो गजालीं हे गरजेंतल्यानूच निर्मांण जाल्यात. देखीक म्हार, चामार हांचे उत्पत्ती गरज भागोवपाकूच जाल्या तर जालें अशें मनशाक वेळार अन्न आनी उदक मेळपाक कठीण जावंक लागलें आनी तेन्ना खावपा-जेवपाचें सामान साठोवन दवरपाची गरज भासली. पूण साठायतलो कित्यांत? तेन्ना आयदनां ही संकल्पना अस्तित्वांत येवंक नाशिल्ली देखून कुमारान सुरवातेक मातये पासून कांय वस्तू तयार करपाचें थारायले आनी तातूंत खाणा-जेवणाच्यो वस्तू दवरल्यो आनी उपरांत आपल्या गरजें प्रमाण तांकां वेगवेगळे आकार दिवन तातूंत तो रांदपाक लागलो, उदक भरपाक लागलो.

पुराणांत कुमाराची उत्पती विशीं एक कथा मेळटा ती अशी- म्हादेव आनी दुर्गाचें लग्न थारलें आनी ब्राह्मणान चार करे मागले पूण करतलो कोण हो प्रस्न पडटा, कित्याक तर त्या वेळार कुमार अस्तित्वांत नाशिल्लो देखून महादेवान आपल्या दाडीचो एक केस हुमटीलो आनी जमनीर उडयलो. तातूंतल्यान कुमार निर्माण जालो आनी दुर्गान ताका एक सांगाती म्हूण एक बायल निर्माण केली ती सारकी दुर्गावरी दिसताली देखून कुमार गोंदळ्ळो. ताका आपली बायल कोण तें समजना जालें तेन्ना म्हादेवान म्हळें जिच्या नाकांत आनी केंसांत कसलोच अंलकार ना ती तुजी बायल म्हूण तेन्ना सावन परंपरागत सनातन पद्दतीक पाळो दिवपी कुमाराची बायल नाका-केंसांत कसलेच अंलकार घालना. कुमार हो खूब पोरणो वेवसाय भारतांत हडपा आनी मोहनजोदारोच्या काळा पासून कुमार अस्तित्वांत आसा हें त्या काळार मेळिल्ल्या पुराव्या वेल्यान कळटा.

गोंयातलो कुमार

गोंयांत कोंकणीतलो कुमार आनी मराठीतलो कुंभार हें उतर कुंभकार ह्या संस्कृत उतरा वेल्यान आयलां. मातयेची आयदनां करपी लोक म्हळ्यार कुंभकार. आदल्या काळार गोंयांत पळयल्यार दरेक गांवांत कुंभाराची वस्ती दिश्टी पडटाली. पूण आयज थोड्याच गांवांनी पळोवपाक मेळेटा. देखीक: मयें,जांबावलें,दिवचल,सत्तरी,पेडणे,माद्रें,हरमल ह्या वाठारांनी कुंभारवाडे आसात. महाराष्टांत हिंदू आनी लिंगायत अशा दोन पंगडा प्रमाण कुंभाराच्यो दोन जाती आसात. पूण गोंयांत धर्मां प्रमाण हिंदू आनी किस्तांव अश्यो दोन जाती मेळटात. ह्यो वेव्हार धंद्याक लागून निर्मांण जाल्ल्यो जाती जावन आसात. Catholic kumbhar of goa

चाली-रिती

कुमार समाजातल्यो चाली रिती ह्यो न्हावी, तेली जातींतल्या चाली रिती सारकेच्योच आसतात. ते कायली, नळे, मडक्यो, बुडकुल्यो, पणट्यो करपाचो वेवसाय वशं परंपरेन करीत आयल्यात गोंयांतलो दिवचल हो म्हाल मातयेचीं आयदनां करपाक फामाद आसा पूण ते हालीं सराक हो वेवसाय चड प्रमाणात करिनात

मातयें पासून तयार केल्ली आयदनां

कुणल्यो, भाणां, कदीं, कुणड्यो, ताटां, मडक्यो, बुडकुले, धुपाणी, घुमट, दिवजां, पणट्यो, पेले, मिलेर, गुलगुले, आदी.

आयदनां करपाक लागपी म्हत्वाची आयुध्दां

माती, उदक, जोतीर, फातर, आदी हांगा दोन तरांची माती वापरतात. एक तांबडी माती आनी दुसरी मोव माती. ही माती वापरपा फाटलें कारण म्हळ्यार असल्याच मातयें पासून आयदनां जावंक शकतात. मोव माती शेतातली उपकारता जाल्यार तांबडी माती पेडण्या सावन हाडटात. ही माती सोपेंपणान खंयूय मेळना.

आयदनां करपाची प्रक्रिया

सगळ्यांत पयली दोनूय तरांची माती आदले दिसा उदकांत फुगत घालपाची आसता. मागीर दुसऱ्या दिसा ती वापरपाक तयार जाता. जेन्ना आयदनां करपाचीं आसतात तेन्ना पयली थोडी सुकी माती चाळून घेवन तातूंत जाय तितली फुगत दवरिल्ली माती घालून बरें मळचें आसता. आयदनां ज्या यंत्राचेर तयार जातात ताका 'जोतीर' म्हणटात. हे जोतीर म्हळ्यार एक व्हड आकाराचें चक्र कशें आसता मदीं वाटकुळ्यां आकाराचें लोखणांचें जें चक्र कशें आसता ताचेर मातयेचो गुळो दवरुन आयदनां करतात. हें चक्र फिरोवपा खातीर मदीं चार आडयो आसतात. कुमार चक्र फिरोवन आपल्या हाताच्या आदारान मातयेच्या गुण्याक आकार दित रावता आनी जाय तसलें आयदन तयार करता. आयदन तयार करतकीच ते सुकोवचे पडटा. गिमाच्या म्हयन्यानी, एकाच म्हयन्यांत सुकतात. जाल्यार पावसांत दोन-तीन म्हयने लागतात. सुकल्या उपरांतूच आयदनां भट्टेन भाजचीं पडटात.