तात्या टोपे

तात्या टोपे (जल्म -1814 मरण -18 एप्रिल 1859) ब्रिटिश 1859 च्या उठावांतलो एक नामनेचो सेनानी .ताचें पुराय नांव रा(येवलेकर),तात्या टोपट ह्या नांवाविशीं वेगवेगळीं मताम आसात.बाजीराव पेशवा हाणें ताका बरी मोलादीक अशी इस्ट इंडिया कंपनीच्या तोफखान्यार काम केल्लें तेन्नाच्यान ताका हें नांव मेळ्ळें अशेंय एक तो पेशव्यांकडेन तोफखान्यार नोकरेक आशिल्लो.ताणें सुमार 30 वर्साम मध्य भारतांत जायत्या संस्थानिकांकडेन तोफखान्यार काम केले.फुडें तो ब्रह्मवर्ताक नानासाहेब पेशव्याकडेन नोकरेक आशिल्लो एकठांय करुन नानसाहेब आनी एकठांय करुन नानसाहेब आनी लक्ष्मीबाई हांच्या आदारान जायतेकडेन आनी कांय म्हत्वाचीं थळां जिखलीं.1857 चो उठाव मेरठ,दिल्ली,लाहोर.आग्रा,,झांशी,ग्वाल्हेर आदी थळांनी पातळ्ळो.

Pencil sketch of Tatya Tope made at Sipri in April 1859, just before his execution

ह्या उठावांत ताणें नानासाहेब पेशव्याक पुराय आदार दिवन ताचेवांगडा वाराणासी,अलाहाबादेक भोंवडी केली.जून 1857त जनरल हॅवलॉक हाणें कानपूराक वेश्टण घालें तेन्ना ताणें म्हत्वाचो वावर केलो.पूण 19 जुलय 1857त मात ताका रावसाहेब आनि ज्वालाप्रसाद हामचेवांगडा हार घेवंची पडली,तेन्ना तो अयोध्येक गेलो.ताणें कानपूराचेर हल्लो करपाक विठूर गांवांत तळ घालो.पूण तेन्नाच 16 जुलय 1857 त हॅवललॉक हाणें विठूराचेर घुरी घाली.पूण तेन्नाच 16 जुलय 1857त हॅवलॉक हाणें विठूराचेर घुरी घाली.हातूंत तात्या आनी ताच्या वांगडयांनी भरपूर यत्न करुनूय ब्रटिशांक जैत मेळ्ळें. फुडें शिंद्यांचें सैन्य आपले वटेन मेळोवन घेवपाखातीर तात्या आनी रावसाहेब ग्वाल्हेराक गेले.नोव्हेंबर 1857 च्या झुजांत तात्यान कानपुराचेर हल्लो करुन जनरल विनडॅमाक हारयलो,पूण थोडयाच दिसांनी सर कोलिन दिसांनी सर कोलिन कॅबल हाणें अक्समात परतो हल्लो करुन तात्याचेर जैत मेळयलें.

त्याच सुमाराक सर ह्यू रोझ हाच्या फुडारपणाखाल ब्रिटिशांनी झांशीची राणी लक्ष्मीबाईच्या आदाराक गेलो.पूण तातूंत ताका व्हडलेशें येस मेळ्ळें ना.फुडेंतात्या,लक्ष्मीबाई आनी तें हातासलें.पूण ह्या झुजांत लक्ष्मीबाईक मरण आसलें.तात्यान गनिमी काव्यान ब्रिटिशांक नाकापुरो करुन सोडले.ब्रिटिशांनी सुमार वर्सभर ताका धरपाचो यत्न केलो.हे धांवपळींत21 जून 1858 ते 9 ऑक्टो बर 1858 मेरेन जावरा,अलीपूर,राजगढ,इसागढ.चंदेरीचीं झुजां तात्यान जिखलीं.फुडे 10 ऑक्टोबर दिसा मंग्रोलीक मात ताका हार घेवंची पडली.इतले मजगती ब्रिटीश ताचे पाळटेर आशिल्लेच,नागपूर.मंदसोर,झिरापूर साकून तो कोटा संस्थानांत नाहरगढाक गेलो.13 जानेवारी 1859 ह्या दिसा इंद्रगढाक ताणें फिरोजशहाची भेट घेतली.

फिरोजशहा आनी तात्या सरदार मानसिंग हाच्या आलशिऱ्यान गेलो.पूण मानसिंगान ताचो विश्र्वाघात केल्ल्यान जनरल मीड हाणें तात्याक बंदिस्त केलो.ताका सुर्वेक सिप्रीक व्हेलो.सतत हार मेळुनूय तात्यान धीर सोडलोना,निमाणें 18 एप्रिल 1859 ह्या दिसा तात्याक गोळार चडयलो.