नागपंचम
देवनागरी
|
|
नागपंचम श्रावणाच्या शुध्द पंचमीक मनयतात. श्रावण म्हयनो सुरू जावन सगळ्यांत पयलीं येवपी हो उत्सव. ह्या पंचमी दिसा घरांनी नागाची पूजा करतात, ताका लागून तिका ‘नागपंचम’ वा ‘नागपंचमी’ अशें नांव पडलां. वेद काळा सावन हो उत्सव मनयत आयल्यात. ह्या संबंदीत साबार काणयो आयकुवपाक मेळटात.
- श्री कृष्ण जेन्ना कालिका नागाक पराजीत करून यमुना न्हंयच्या पाताळातल्यान सुखरूप भायर आयलो तो दीस श्रावण शुध्द पंचमिचो आशिल्लो. त्या दिसा सावन नागपुजा करपाक सुरवात जाली अशें म्हणटात.
- पांच युगां पयलीं ‘सत्येश्वरी’ नांवाची एक देवी आशिल्ली. तिचो भाव नागपंचमीच्या आदल्या दिसा संवसाराक अंतरलो. त्या दुखान तिणें त्या दिसा अन्नाचो कण पोटांत घेतलो ना. ह्या खातीर, भयणीन नागपंचमीच्या आदल्या दिसा आपल्या भावाक दिर्घ आयुश्य प्राप्त जावंचें ह्या उद्देशान उपवास करून देवाक मागण्यांतल्यान विनयलो. ह्या दिसा नागाची पुजा करपा फाटलें कारण म्हळ्यार, सत्येश्वरीक आपलो भाव त्या दिसा नागरुपात दिसलो. तेन्ना तिणें त्या नागरुपाक आपलो भाव मानलो. त्या वेळार नागदेवान सोपूत घेतलो की, जी भयण ताका भाव मानून ताची पुजा करतली तिचें तो रक्षण करतलो. हाका लागून ह्या दिसा बायलां नागराजाची पुजा करतात.
नागपंचम शुध्द श्रावण पंचमीक मनयतात
बदलह्या नागपंचमी विशीं पुराणांत एक कथा आसा. ‘तक्षक’ नागान केल्ल्या अपराधा खातीर ख्यास्त म्हूण राजा जनमेजयान सर्पयज्ञ सुरू केलो. हातूंत ताणें सगळ्या सर्पांची आहुती दिवपाक सुरवात केली. तक्षक नाग आपलो जीव वाटावपा खातीर इंद्राकडेन गेलो. राजान “इंद्राय स्वाहा, तक्षाय स्वाहा” म्हणून इंद्रदेवाची लेगीत आहुती तक्षक नागा वांगडा दिली. हातल्यान, अपराध करता आनी ताचें रक्षण करता तो लेगीत अपराधी हें दाखोवन दिलें. आस्तिक ऋषीन राजाक तप करून प्रसन्न केलो.जनमेजयान जेन्ना ताका वर मागपाक लायलो तेन्ना आस्तिक ऋषीन सर्पयज्ञ थांबोवपाचो वर मागलो. तो दीस श्रावण शुध्द पंचमीचो आसलो आनी ह्याच दिसा श्री कृष्णान कालिया नागाचो वध केल्लो.
हरशीं नाग विशारी पूण, भारतीय संस्कृतीत नागाक देव मानला. नागपंचमी दिसा बायलां नागाची पूजा करतात.