भावे, विनोबा
देवनागरी
|
|
Ho lekh विनोबा भावे, hantunt vilin korpa vixim oxem suchovpant ailam. (Bhasabhas)
It has been suggested that this article be merged with विनोबा भावे. (Discuss) |
विनोबा भावे (जल्मः११ सप्टेंबर १८९५,गागोदे बडौदा,मरणः१४ नोव्हेंबर १९८२ पवनार).
भूदान चळवळीचो प्रवर्तक आनी म्हान गांधीवादी आचार्य,ताच्या बापायचे नांव नरहरी आनी आवयचें नांव रुक्मिणीबाई आशिल्लें.विनोबाचो जल्म चित्पावन ब्राह्मण घराण्यांत जालो.ताचें मुळ घराणें वाईक आशिल्लें.
पूण ताचो बापूय नोकरेच्या निमतान बडोद्याक गेलो आनी थंयच विनोबाचें माध्यमिक आनी उच्च शिक्षण जालें.
१९१३ वर्सा तो मॅट्रीकची परिक्षा पास जालो.इंटरमिडिएट परिक्षा दिवपाखातीर १९१६ वर्सा मुबंय वचपाक भायर सरलो.पूण वाटेरुच मुबंयचो मार्ग सोडून काशिक गेलो.थंय विनोभाचे अध्ययन केलें.लोकमान्य टिळकाचें ताणें मार्ग दर्शन घेतलें,आनी अनवाणी पांयांनी ४००मैल चलून बारीकसाणीन सगळो महाराष्ट्र पळयलो.गांधीजीचें बनारस हिंदू विद्यापिठांतलें दिक्षांतभाशण आयकलें.त्या भाशणाचो विनोबाचेर बरोच प्रभाव पडलो.७ जून १९१६ दिसा ताणें गांधीजीच्या अहमदाबादच्या कोचरव आश्रमांत प्रवेश घेतलो.मदीं एक वर्स तो गांधीजीचे सांगणेप्रमाण,वाईक स्वामी केवलनंदा म्हा-यांत वेदांताचें अध्ययन करपाखातीर वचून रावलो.थंय उपनिषदां,गीता ब्रह्मसुत्रां,शांकरभाष्य,मनुस्मृती आनी पातंजल योगदर्शन ह्या ग्रंथांचो ताणें अभ्यास केलो.तशेंच न्यायसूत्र, वैशेषिक सूत्र, याज्ञवल्क्यस्मृति हे ग्रंथ वाचले.ताणें गीतेचो वर्ग चलयलो. तशेंच विध्यार्थी मंडळाची स्थापणूक केली.
फेब्रुवारी १९१८ त विनोबा वाईसावन परत अहमादाबादेक गेलो.१९२१ वर्सा गांधीजीचो अनुयायी शेठ जमनलाल बजाज हाणें साबरमतीच्या सत्याग्रह आश्रमाचो फांटो वर्ध्याक उक्तो केलो.त्या फांट्याचो संचालक म्हणून गांधीजीन विनोबाक वर्ध्याक धाडलो..ताणें मगनवाडी,बजाजवाडी,महिलाश्रम,सेवाग्राम आनी पवनाराक आपलें सेनकार्य सुरु केलें.हातूंत सात-आठ वरां सूत कांरप, विणप आनी शेतकाम अशीं कामां तो करतालो.१९३० आनी ३२ च्या सविनय कायदेभंगाचे चळवळींत ताणें धुळ्याक बंदखण भोगली.हे बंदखणींत विनोबान गीतेचेर प्रवचनां दिली आनी साने गुरुजीन तां बरोवन काडलीं.सादे-सोंपे भाशेंत गीताई ह्या नांवान ताणें गीतेचो मराठीत अणकार केलो.
१९४०वर्सा महात्मा गांधीन स्वराज्या खातीर वैयक्तीक सत्याग्रहाचें आंदोलन केलें.तेन्ना पयलो सत्याग्रही म्हणून गांधीजीन विनोबाक वेंचून काडलो.ह्या सत्याग्रहांत ताका तीन म्हयने बंदखण भोगची पडली.
१९५१ वर्सा सशस्त्र क्रांतिवादी कम्युनिस्टांनी तेलंगणांत जमीनदारांचे हल्ले केले.सात मार्च १९५१ दिसा आंध्रांतल्या शिवरामपल्ली ह्या गांवांत वचपा खातीर विनोबान सेवाग्रमासावन पदयात्रा सुरु केली.ही पदयात्रा म्हळ्यार भूदानाचें इतिहासीक आंदोलनूच आशिल्लें.१८ एप्रिल १९५१ दिसा आंध्र प्रदेशांत,पोचमपल्ली गांवांत भूदानाचे कल्पनेचो जल्म जालो.तेन्ना विनोबान देशभर साडे पस्तीस हजार मैलांची पदयात्रा केली.भारताच्या समाजाचे दर्शन घेवन ताच्यो व्यथा डाणून घेतल्यो आनी शांतीचो उपदेश करुन पन्नास लाख एकराचें भूदान मेळयलें.ती सगळी डमीन भूमिहिनांक वांटली.साडेतेरा वर्सा ही पदयात्रा करतकच १९६४ वर्सा तो परत सेवाग्रामाक आयलो.१९७०वर्सा पवनार हांगा वचून क्षेत्रसन्यास घेतिल्ल्याचें विनोबान डाहीर केलें.
८ ऑगस्ट १९७० दिसा 'गीता प्रतिश्ठाना'ची स्थापणूक केली.विनोबाचीं खुबशें पुस्तका मराठीत आनी हिंदींत आसात.साम्यासूत्र हें स्स्कृतांत आसा.सगळ्या आर्विल्या भारतीय भाशांनी ताच्या पुस्तकाचे अणकार जाल्यात.२०० वयर आशिल्ल्या ताच्या ग्रंथांतलीं कांय म्हत्वाचीं पुस्तकां अशीं- मराठीःमधुकर,गीताई,गीताप्रवचन,ईशावास्यवृती,स्वाज्यशास्त्र आनी सर्वोदय वुचार,लोकनागरी लिपी,गांधी तत्वज्ञान,सर्वोदयाची विविधी घोषणा,ज्ञानदेव चिंतानिका,भागवत धर्म मीमांसा,स्थितप्रज्ञ-दर्शन,भूदानयज्ञ-समग्र,स्त्री-शक्ती,दीक्षा.हींदीःजपुजी,विनोबाके विचार ३भाग,जीवन और शिक्षण,शिक्षण विचार,भूदानगंगा(८ भागांनी),ग्रामदान,भूदानयज्ञ,सर्वोदय विचार और स्वराज्यशास्त्र,सर्वोदय की ओर,भाशा का प्रश्न,गावागाव में स्वराज्य,संयम और संतति,प्रेमपूर्ति ईसा,विनोबा चिंतन(४८ भाग),तीसरी शक्ती,नामघोषानवनीत (संपादित),बापू के चरणो में (संपादीत) आनी कुरमा सार.